Türkiye Seçim Sistemini Tartışıyor

MELDA ÇETİNER/MELTEM YILMAZ/HAKAN DER - Türkiye, yüzde 10 baraj yerine farklı bir seçim sistemini tartışırken, siyasi partilerin beklentileri de farklılık gösteriyor. AK Parti dar bölge ya da yüzde 5 barajlı daraltılmış bölge seçim sistemine; CHP  seçim barajının tamamen kaldırılmasına; MHP ise yüzde 10 barajının devam etmesine sıcak bakıyor.

AK Parti, CHP ve MHP yetkilileri, AA muhabirlerinin, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan tarafından önerilen seçim sistemlerine ilişkin görüşlerini dile getirdi.

AK Parti Seçim İşlerinden Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Mustafa Şentop,  parlamenter sistemle yönetilen ülkede barajın kaldırılmasının mümkün olmadığını savundu.

AK Parti'nin 2002 yılında her bölgenin en fazla 6 milletvekilinden oluşacak seçim sistemi için yasa teklifi verdiğini hatırlatan Şentop, seçim sistemiyle ilgili çalışmalarının yeni olmadığını vurguladı. Şentop, İstanbul milletvekili olarak kendi seçim bölgesinin  13 ilçeden oluştuğunu, bunların her birinin bir Anadolu kenti büyüklüğünde olduğunu ifade ederek, bunun da milletvekili ile seçmen arasındaki ilişkinin sorunlu olmasına yol açtığını belirtti.

Yönetimde istikrar ve temsilde adaleti sağlayacak mükemmel bir seçim sisteminin olmadığını, her sistemin mahsurlarının bulunduğunu anlatan Şentop, dar bölge sisteminin en önemli mahsurunun "siyaseti yerelleştirmesi" olacağını ileri sürdü.

Şentop, "Milletvekili bölgenin tem temsilcisi olacağı için bölge üzerinden siyaset yapılacak. Siyaset o bölgenin değerlerine  göre yapılacağından, Türkiye'nin genel meseleleri üzerinde efor sarfetmeyi zorlaştıracaktır. Yoksa ifade edildiği gibi parti disiplini açısından sorun olacağı görüşüne katılmıyorum" diye konuştu.

Şentop, kişisel olarak "yüzde 5 ve daraltılmış bölge" sistemine daha sıcak baktığını belirterek, hem dar bölge hem de yüzde 5 ve daraltılmış bölge seçim sisteminin kendileri için olabileceğini, her ikisinin de kendilerinin lehine olacağını söyledi. "Hem en çok oyu alan, hem de Türkiye'nin her bölgesinde güçlü parti" olmaları nedeniyle seçim sistemindeki değişikliğin kendilerini olumsuz etkilemeyeceğini kaydeden Şentop, kamuoyundaki tartışmaların ardından yapılacak 1-2 maddelik değişikliğin Mayıs 2014 tarihine yetişeceğini söyledi. Şentop, seçim sistemi konusunda partiler arasında uzlaşma sağlanmasının güç olacağına işaret ederek, "Herkesi en az üzecek bir formülü buluruz" dedi.

-CHP

CHP Genel Başkan Yardımcısı Faruk Loğoğlu da seçim barajının kaldırılması ve sıfırlanmasının en doğru yol olduğunu belirterek,  "Yüzde yarım oy da alsa, yüzde yarımla TBMM'de temsil edilmek isteyen vatandaşlarımıza o hakkın tanınması lazım" diye konuştu.

Hükümet'in iradesi ve gücünün, barajı yüzde 5'e indirmeye yetiyorsa, bunu da konuşabileceklerini kaydeden Loğoğlu, "Çünkü yüzde 5, yüzde 10'dan daha iyidir. Ama en iyisi sıfırlamaktır" görüşünü dile getirdi.

Barajın yüzde 5'e indirilmesi konusunu ayrıca değerlendirmeleri gerektiğini kaydeden Loğoğlu, bu konuda net bir tavır almaya yetkili olmadığını belirtti.

Loğoğlu, sıfırın en iyi seçenek olduğunu savunarak, yüzde 5'in tartışmaya ve değerlendirmeye tabi olduğunu vurguladı.

AK Parti İstanbul Milletvekili Burhan Kuzu'nun, başkanlık sistemi gelirse, seçim barajına da gerek kalmayacağı yönündeki açıklamalarının anımsatılması üzerine Loğoğlu, başkanlık sistemine karşı olduklarını söyledi. Loğoğlu, "İster baraj ister sistem bağlamında, başkanlık sistemine karşıyız" dedi.

Yıllardır yüzde 10 barajının yüksek olduğunu söylediklerini dile getiren Loğoğlu, barajın düşürülmesi için yasa tekliflerinin de bulunduğunu sözlerine ekledi.

-MHP

MHP Grup Başkanvekili Yusuf Halaçoğlu ise dar bölge ya da daraltılmış bölge sistemlerinin demokratik olmadığını savunarak, bu sistemlerde temsilde adaletin sağlanmadığını ifade etti. Halaçoğlu, 1954 genel seçiminde Demokrat Parti'nin yüzde 57.61 oyla 502, CHP'nin yüzde 35 oyla 31 milletvekili çıkardığını anlatan Halaçoğlu, 1957 seçiminde partiler arasındaki oy farkının yakın olmasına rağmen milletvekili sayısında büyük çarpıklık olduğunu söyledi.

Halaçoğlu, 1957 seçiminde DP'nin yüzde 47.9 oy oranıyla 424 milletvekili, CHP'nin yüzde 41.9 oy oranıyla 178 milletvekili elde ettiğini belirterek, "6 puanlık farka rağmen milletvekili dağılımında anormal fark var" dedi.

MHP'nin seçim sistemi olarak dar bölgeyi de daraltılmış bölgeyi de kabul etmediğini açıklayan Halaçoğlu, "AKP, kaybettiği gücü bununla almaya çalışıyor" iddiasında bulundu.

Halaçoğlu, MHP olarak, istikrarın devamı açısından mevcut seçim sisteminin devamından yana olduklarını, baraj düşürülecekse de seçim çevresi üzerinde değişiklik yapılmadan bunun tartışılabileceğini ifade etti.

Temsilde adaletin sağlanması için belli sayıda oy alan kişinin milletvekili seçilmesi gerektiğini dile getiren Halaçoğlu, son seçimde AK Parti'nin 63 bin, CHP'nin 80 bin ve MHP'nin 107 bin oya karşılık milletvekili çıkardığına işaret etti.

Dar bölge sisteminin MHP'yi etkileyebileceğini belirten Halaçoğlu, "Açıklıkla söyleyeyim, korku içinde değiliz. MHP'nin o sistemlerde de daha iyi durumda olacağına eminiz" dedi.

Halaçoğlu, AK Parti'nin seçim sistemini kendi çıkarına göre düzenlemek istediğini öne sürerek, "Başbakan kafasına daraltılmış bölgeyi koymuş. Seçim bölgeleri AKP'nin çıkarlarına göre düzenlenecek. Bu sistemi onun için getiriyor" diye konuştu.

-BDP

BDP Grup Başkanvekili Pervin Buldan ise önerilen 3 sisteminde demokratik olmadığını, büyük partilere yaradığını savunarak, parti olarak konuyu daha değerlendirmediklerini söyledi. - TBMM