Ceviz Üreticilerinde "Erken Uyanma" Endişesi

ABDULLAH YILDIZ - Türkiye'nin önemli ceviz üretim merkezlerinden Kırşehir'in Kaman ilçesinde, son iki yılı don zararıyla geçiren üreticiler, hava sıcaklıklarının yüksek seyretmesi nedeniyle bu yıl da aynı kaybı yaşamanın endişesini yaşıyor.

Şubat ayı sonu ve mart ayı başında havaların sıcak gitmesi nedeniyle ağaçların "erken uyanma" sonucu çiçek açmaya başlaması, meyve üretimini olumsuz etkiliyor. Ceviz üreticileri de ağaçların erken çiçek açması durumunda don riskinin ortaya çıkmasından korkuyor. Üretimin don nedeniyle zarar görebileceğini düşünen çiftçiler, ürünlerine TARSİM bitkisel ürün sigortası yaptırıyor.

Kaman Ziraat Odası Başkanı İbrahim Öncül, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Kaman cevizinin ince kabuğu ve lezzetiyle ünlü olduğunu, son yıllarda yaşanan don olayı ve dolu yağışları nedeniyle üreticinin ciddi zararla karşılaştığını hatırlattı.

Bu yıl da şubat ve mart ayı başında havaların sıcak olması nedeniyle aynı endişeleri taşıdıklarını ifade eden Öncül, özellikle nisan ayı ve mayıs başında yaşanacak bahar erken donlarının ceviz ağaçlarına büyük zarar verebileceğine dikkati çekti.

Bu nedenle üreticilerin Çiftçi Kayıt Sistemine kayıt yaptırarak ürünlerine bitkisel ürün sigortası yaptırmaya çalıştığını anlatan Öncül, sigorta yaptıran çiftçilerin sayısının yüzde 60'ı geçtiğini vurguladı.

Öncül, şöyle devam etti:

"Kaman'da yaklaşık 10 bin dönüm ceviz bahçesi var. Ağaçlar için nisan ayında çok büyük risk var. Nisan ayının başında ya da ortalarında don olursa ağaçlar büyük oranda etkilenir. Bahar erken donları ağaçtaki meyveleri alıp götürüyor. Geçen yıl yüzde 100'e yakın, ondan önceki yıl yüzde 80 zarar oldu. Havalar sıcak gittiği için bütün ağaçlar gibi cevizler de uyanıyor. Ceviz ağaçları şimdi tam patlama safhasında. Geçen seneki gibi nisan ayının başlarında erken don olursa risk çok büyük. İki, üç gün önce geceleri sıcaklık sıfırın altında 2-3 derecelere düştü. Zerdali ve bademleri vurdu. Ceviz daha açmadığı için şimdilik kurtuldu. Ağaçlar uyanmasın diye dua ediyoruz."

Ceviz üreticisi Arif Göçmen de meteoroloji yetkililerinden, nisan ayının 15'ine kadar don olayı beklenmediğini öğrendiklerini, bu tarihten sonrasının önemli olduğunu söyledi.

Havaların sıcak gitmesinden kaynaklanan yalancı bahar nedeniyle ağaçların uyanmaya başladığını dile getiren Göçmen, "Ceviz ağaçları uyanmaya başladı. Bahçede budama yaptım. Bizim tabirimizle ağaca su yürümesi oldu. Bu da 15 gün sonra ceviz ağaçlarının çiçeklenmesi demek. Cevizin çiçek zamanında da sıcaklık sıfırın altında 2'nin altına düşerse üründe kaybımız olacak" diye konuştu.

Göçmen, Kaman'da don ve dolu zararlarının olmadığı yıllarda 180-200 ton civarında ceviz üretimi olduğunu, ilçede irili ufaklı 300 bin civarında ceviz ağacı bulunduğunu kaydetti.

"Cevizde geç uyanan çeşitler tercih edilmeli"

Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi Tarımsal Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Yrd. Doç. Dr. Sebahattin Yılmaz da şubat ya da mart aylarında yaşanan geçici sıcak periyotların ya da halk deyimiyle yalancı baharın özellikle erken uyanma özelliği gösteren meyve tür ve çeşitlerinin çiçeklenmesine yol açtığına değinerek, çiftçilere geç uyanan ceviz çeşitlerine yönelmelerini önerdiklerini vurguladı.

Yılmaz, "Baharın erken döneminde meydana gelen yüksek sıcaklıklardan sonra gerçekleşen don olaylarında çiftçiler ciddi ekonomik kayıplara uğramaktadır. Bu kayıpları azaltmanın en iyi yolu başta ceviz olmak üzere diğer meyve türlerinde de mümkünse geç uyanan çeşitlerin tercih edilmesidir. Ev bahçelerine dikecek olsalar bile fidanların hangi çeşide ait olduğuna, çeşidin özelliklerine ve fidanların sertifikalı olmasına özel önem vermelerinde fayda vardır. Rastgele seçilen çeşitler üreticilerin ilkbahar geç donlarından daha fazla zarar görmelerine neden oluyor" değerlendirmesinde bulundu.