Yeditepe Üniversitesi'nden Alman Tedarik Zinciri Yasası'na ilişkin değerlendirme

Yeditepe Üniversitesi Almanca Uluslararası İşletme Bölümü Başkanı Prof. Dr. Emine Şule Aydeniz, Almanya'da yürürlüğe girecek Alman Tedarik Zincirinde Durum Tespit Yasası'nın Türk firmalarını da önemli ölçüde etkileyebileceğini belirterek, önümüzdeki yıllarda Almanya'ya ihracat yapan Türk firmalarının da, ihracata devam edebilmesi için bu yasada yer alan şartlara uygun üretim yapması gerekeceğini bildirdi.

Yeditepe Üniversitesi'nden yapılan açıklamaya göre, Ticaret Bakanlığı verilerine göre Türkiye, 2021 yılında Avrupa'ya 93 milyar dolarlık ihracat yaptı. İhracatta ilk sırayı ise 17 milyar 705 milyon dolar ile Almanya aldı.

Sektör bazında ise otomotiv endüstrisi, hazır giyim ve konfeksiyon, demir ve demir dışı metaller, elektrik ve elektronik ile kimyevi maddeler ve malzemeler ihracat kalemlerinde başrolü oynadı.

Türkiye'nin en çok ihracat yaptığı ülke olan Almanya, Tedarik Zincirinde Durum Tespit Yasası'nı, 11 Haziran 2021'de Federal Meclisi'nde kabul etti. Yasanın, 3 bin ve daha fazla işçisi olan işletmeler için 1 Ocak 2023, 1.000 ve daha fazla işçisi olan işletmeler için ise 1 Ocak 2024'ten itibaren geçerli olacağı belirtiliyor.

Yasa, ilk etapta 1 Ocak 2023'te yürürlüğe girecek ve dünyanın neresinde olursa olsun Alman şirketlere herhangi bir ürün veya hizmet sağlayan tedarikçilerin, bu yasada belirtilen şartlara uygun olarak üretim yapmış olmaları istenecek.

"Yasa ile ticarette sadece ekonomik değil, tedarikçinin, sosyal ve çevresel boyutu da dikkate alınacak"

Açıklamada görüşlerine yer verilen Yeditepe Üniversitesi Almanca Uluslararası İşletme Bölümü Başkanı Prof. Dr. Emine Şule Aydeniz, Almanya'ya ihracat yapan Türk firmalarının da bu yasadan önemli ölçüde etkileneceğini belirtti.

Aydeniz, yasanın 2023'te yürürlüğe girdiği andan itibaren Almanya'da 3 binden fazla çalışanı ve 600'den fazla Alman şirketini bağlayacağını aktararak, şunları kaydetti:

"Ocak 2024'ten itibaren ise yaklaşık 3 bin şirket, küresel tedarik zincirinde olanlar konusunda sorumluluk üstlenmek zorunda kalacak. Yasa, küresel çapta ithalat yapan Alman firmalarının, tedarik zincirinde gereken özeni göstermesi üzerine inşa edildi. Yasanın üç boyutu var. Bu yasanın hedefleri, dünya genelinde tedarik zincirinin aşamalarında insan haklarının ve çevrenin korunması ile bunun için iyileştirici adımların atılmasıdır. Bu yasa ile birlikte ticarette sadece ekonomik boyut değil, aynı zamanda tedarikçinin, sosyal ve çevresel boyutu da dikkate alınacaktır. Bunlardan bazılarını şöyle sıralayabiliriz; insan hakları, çalışan hakları, eşit çalışma ilkeleri ve liyakat, çocukların çalıştırılmaması, adil ücret, her türlü ayrımcılığın ortadan kaldırılması, zorla çalıştırmanın önüne geçilmesi, iş sağlığı ve güvenliğinin etkin uygulanması, çevre kirliliği, atıkların boşaltım sistemi, doğal kaynakların etkin ve zarar vermeden kullanılması, ulusal ve uluslararası düzeyde yasaklanmış kimyasalların kullanılmaması, üretimde cıva kullanılmaması, zararlı toprak değişiminin olmaması, su ve hava kirliliği yaratmaması, zararlı gürültü emisyonunun azaltılması, aşırı su tüketiminin önlenmesi."

"En çok KOBİ'ler etkilenecek"

Yasanın temeline inildiği zaman sürdürülebilirlik gerçeğinin ortaya çıktığını belirten Aydeniz, 2023 yılından itibaren bu yasaya uygun üretim yapmayan tedarikçi ile ticaret yapan Alman firmalarının, yıllık satışlarının yüzde 2'sine kadar para cezası ödeyeceğini bildirdi.

Aydeniz, "Önümüzdeki yıllarda Almanya ile birlikte AB'de de benzer yasanın uygulanmaya başlanmasıyla birlikte Türkiye'nin ihracat rekabetini arttırabilmesi ve sürdürebilmesi için tedarikçi olarak yasaya uyum sağlamasının bekleneceği aşikardır. Aksi halde en büyük pazarımız olan Almanya ve ileride AB kapılarının ne yazık ki işletmelerimize kapanma riski doğacaktır.." ifadelerini kullandı.

Türkiye'deki birçok sektörün olumsuz etkilenebileceğini vurgulayan Aydeniz, şu değerlendirmelerde bulundu:

"Bir kısım çok uluslu firmalar, sürdürülebilirlik raporu sunan ve BIST Sürdürülebilirlik Endeksi'nde yer alan işletmeler, zaten bu yasada olan ekonomik, sosyal ve çevresel boyutu biliyorlar ve uyguluyorlar. Bu aşamada olumsuz etkilenecek olan işletmeler, Almanya'ya yoğun ihracat yapan KOBİ'ler olacaktır. KOBİ'lerin bu yasadan olumsuz etkilenmemesi için etkin süreç ve değişim yönetimi yapılmalı. İlk etapta risk yönetim sistemlerini oluşturmalılar. Sistematik ve etkin olarak iş süreçlerinin ve iş tanımlarının birçok noktada değiştirilmesi/iyileştirilmesi gerekmektedir. Sürdürülebilir olabilmesi için de iyi bir kontrol mekanizması oluşturulmalıdır. Bu önlemler neticesinde Türk işletmeleri, ihracat potansiyelleri ve rekabet avantajlarını arttırabilir ve sürdürülebilirler. Geç kalmama adına Türk işletmeleri, bir an önce gerekli sistemleri oluşturma/geliştirme adımlarını atmalıdır.

Önümüzdeki yıllarda Almanya'ya ihracat yapan Türk firmalarının da ihracata devam edebilmesi için bu yasada yer alan şartlara uygun üretim yapması gerekecek."