ABD Çin İlişkilerinde Kritik Buluşma: Obama Şi Zirvesi

Çin Devlet Başkanı Şi Cinping'in ABD'de iki gün sürecek ziyaretinde, siber güvenlik konularından, ekonomik ilişkilere, Kuzey Kore'nin nükleer programından, Asya'nın güvenlik meselelerine, iklim değişikliğinden çevre kirliliğine pek çok konunun ele alınması bekleniyor.

Amerika kıtasındaki ziyaretleri kapsamında Trinidad ve Tobago, Kosta Rica ve Meksika'da temaslarda bulunan Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, turunun dördüncü ayağında ABD'yi ziyaret ediyor. Eşiyle birlikte dün ABD'nin Kaliforniya eyaletindeki Ontario Uluslararası Havaalanı'na inen Şi'nin, bugün öğleden sonra ABD Başkanı Barak Obama ile görüşmesi bekleniyor.

Kaliforniya'nın Palms Springs bölgesindeki bir malikanede dünyanın en büyük iki ekonomisinin liderleri arasında gerçekleşecek görüşme, Şi Cinping'in devlet başkanı seçilmesinden hemen sonrasına denk geliyor. Görüşmelerin yarı resmi bir ortamda gerçekleştirilmesinin samimi ve açık müzakere imkanı sağlayacağı tahmin ediliyor.

Malikanenin daha önceki konukları arasında Kraliçe Elizabeth, Bob Hope ve Frank Sinatra bulunuyor.

İki gün sürecek zirvenin en önemli gündem maddesini siber güvenlik konusu oluştururken, Kuzey Kore'nin nükleer programı ve Asya'nın güvenlik meseleleri de ele alınması beklenen diğer önemli konular arasında.

Görüşmelerde, ABD'nin içinde bulunduğu ekonomik durgunluğun aşılması konusunda Obama'nın Çin'li mevkidaşından daha fazla işbirliği isteyeceği tahmin edilirken, Çin'in de Afrika ve Latin Amerika gibi dünya pazarlarında varlığını arttırma konusundaki kararlılığını ortaya koyması bekleniyor.

İki liderin görüşmesiyle ilgili olarak Amerikan medyasına açıklamada bulunan ABD'nin Pekin Büyükelçisi Gary Faye Locke, görüşmeyi "kilometre taşı" olarak nitelendirerek, ABD'nin Çin ile ilişkilerini güçlendirme niyetinde olduğunu bildirdi.

Obama yönetiminin Ulusal Güvenlik Danışmanı Tom Donilon ise Şi Cinping'in ziyaretini iki ülke ilişkileri açısından "kritik kavşak noktası" olarak değerlendirdi.

Siber güvenlik

Görüşmelerde ele alınması beklenen siber güvenlik konusu uzun süredir Amerikan kamuoyunun gündemini meşgul ediyor. Mandiant isimli özel siber güvenlik şirketi tarafından geçtiğimiz aylarda yayımlanan raporda, Çinli bilgisayar korsanlarının Amerikan şirketlerinden uzun yıllar sistemli olarak bilgi çaldığı iddialarına yer verilmişti. Geçen hafta da Amerikan ordusuna ait füze savunma sistemleri ve askeri uçaklar dahil çeşitli silah sistemlerine ait tasarımların Çinli bilgisayar korsanlarınca çalındığı yönünde haberler basına yansımış, ABD Savunma Bakanı Chuck Hagel konuyla ilgili yaptığı açıklamada Pekin yönetimini ve ordusunu suçlamıştı.

Obama'nın Çinli bilgisayar korsanları tarafından düzenlenen saldırılar ve casusluk faaliyetleriyle ilgili Çin Devlet Başkanı Şi Cinping'e rahatsızlıklarını bildirmesi beklenirken, ABD'li güvenlik güçlerinin ülkede faaliyet gösteren telefon şirketi Verizon üzerinden milyonlarca Amerikalının telefon görüşme kayıtlarını elde etmesinin Obama'nın elini zora sokacağı tahmin ediliyor.

Siber güvenlik konusunda Çin-ABD arasında öne çıkan diğer bir sorun da Amerikan şirketleri, düşünce kuruluşları, medya ve devlet kurumlarına Çinli bilgisayar korsanları tarafından yapıldığı iddia edilen ve ekonomik sonuçları milyar dolarlarla ifade edilen siber saldırılar.

Çin'in bölgesel ilişkileri

Zirvede gündeme gelmesi beklenen diğer bir konu ise Çin'in Asya'da, özellikle Doğu ve Güney Çin Denizi'nde artan askeri varlığı ve başta Japonya ve Güney Kore olmak üzere bölge ülkeleri ile olan ilişkileri. Tokyo'nun "Senkaku" ve Çin'in "Diaoyu" olarak adlandırdığı adalar konusundaki anlaşmazlık geçtiğimiz iki hafta boyunca her iki ülkeden gelen karşılıklı açıklamalarla yeniden tırmanışa geçmişti.

Ekonomik rekabet-

ABD ve Çin arasındaki sıcak konulardan biri de ekonomik faaliyetler. Çin'in özellikle Afrika ve Latin Amerika pazarındaki artan etkisi ABD'yi endişeye sevk ederken, ABD ekonomisindeki payının da giderek arttırdığına dikkat çekiliyor. Çin'de yapılan bir araştırmaya göre, bu ülke 2022'de Kanada ve Meksika'yı geride bırakarak ABD'nin en büyük ihracat pazarı olacak. Çin, 3,87 trilyon dolarlık ticaret hacmiyle 1945'ten beri dünyanın en büyük ticaret ülkesi olma özelliğine sahip.

Bunların dışında, İran, Suriye ve Orta Doğu konuları, ekonomik kriz, iklim değişikliği ve çevre kirliliği gibi başlıkların da zirve gündeminde yer alacağı tahmin ediliyor.

Liderlerin görüşme hazırlıkları sürerken, çeşitli insan hakları örgütleri Obama'nın, Nobel Ödüllü Liu Xiaobo dahil Çin hapishanelerindeki 16 siyasi tutuklunun serbest bırakılması için Devlet Başkanı Şi'ye çağrıda bulunması yönünde kampanya yürütüyor. - Ankara