ABD'de Hükümetin Kepenk Kapatması Siyasette de Ayrılıkların Göstergesi

Mehmet Toroğlu - ABD'de federal hükümetin Kongre'deki bütçe anlaşmazlığı yüzünden kepenk kapatması, Cumhuriyetçi Parti içinde bazı gruplar arasındaki derin bölünmelerin de bir göstergesi.

Bütçe meselesi aslında ülkenin 2011 yılından bu yana sorunu. Kongre'deki Cumhuriyetçiler hükümetin eline daha fazla harcama yetkisi verilmeden önce, özellikle sağlık ve yaşlılık hizmetleri ile fakir kesimleri ilgilendiren konularda bütçenin ciddi anlamda kısılmasını istiyor.  Devletin sosyal yönüne ağırlık veren Obama yönetimi ise bunu kabul etmiyor ve harcamaların artık işlevsiz kalan programların kaldırılmasıyla azaltılması gerektiğini düşünüyor. Bu nedenle de ABD, son iki yıldır uzun vadeli bir bütçe geçiremiyor ve her kısa vadeli geçirilen harcama tasarılarının bitiminde ülke yeni krizlere giriyor.

Bu kez de hükümet harcamalarının uzatılması konusu sağlık reformuna dayandı. Obamacare olarak da bilinen sağlık reformunun 2010 yılında yürürlüğe girmesinden sonra, buna daima karşı çıkan Cumhuriyetçilerin geçen yılki seçim malzemesinin baş maddesi de yine sağlık reformuydu. Amerikan halkı Obama'yı ikinci kez seçerek bir nevi sağlık reformunu da kabul etmiş, bunun yanında Yüksek Mahkeme'nin de reformu onaylamış olmasına karşın, Cumhuriyetçilerin sağlık reform savaşı bitecek gibi görünmüyor.

Bu son krizde de her şey, kısa vadeli bütçe tasarısına Obamacare'in fonlanmasının durdurulması veya ertelenmesi isteğiyle başladı. Kongre'deki Cumhuriyetçiler arasında özellikle aşırı muhafazakar Çay Partisi hareketi destekli üyelerin, hükümetin yeniden açılmasını sağlayacak harcama tasarısının geçirilmesini sağlık reformunun geciktirilmesi ya da fonlarının kesilmesi şartına bağlamadaki ısrarlı ve taviz vermez tutumu, krizin önüne geçilmesindeki en büyük engeli oluşturuyor.

Ancak önceki yıllarda Cumhuriyetcilerin zorlamalarına "uzlaşma" anlayışıyla bazı noktalarda boyun eğen Obama, bu kez direnmekte kararlı. Başkan Barack Obama ve Kongre'deki Demokratlar da hafta başında önemli bazı maddeleri yürürlüğe giren ve Obama'nın iktidarı dönemindeki en önemli icraatı olarak görülen sağlık reformunda hiçbir değişikliğe gitmeye sıcak bakmıyor. Nitekim, Temsilciler Meclisi'ndeki Cumhuriyetçilerin geçen hafta, hükümetin işlemeye devam etmesinin önünü açan ancak sağlık reformunda ciddi kısıtlamalar içeren tasarılar geçirmesine rağmen, bu tasarılar, Kongre'nin Demokratların çoğunlukta olduğu diğer kanadı Senato'da geri çevrilmişti.

-Cumhuriyetçiler arasında bölünme-

Kriz uzadıkça, Cumhuriyetçi Parti içinde, sağlık reformunda değişiklik ısrarında inat eden Çay Partisi hareketi destekli üyelere karşı da tepki oluşmaya başladığı da görülüyor. Bu da Cumhuriyetçi Parti içinde uzun zamandır var olan uzlaşmazlıkların daha da gün yüzüne çıkmasına neden oluyor.

Temsilciler Meclisi'nde Cumhuriyetçi Parti New York Milletvekili Peter King, yaptığı açıklamada, Çay Partisi'nin desteklediği milletvekillerini "partiyi sabote etmeye" çalışmakla suçladı. King, Cumhuriyetçiler arasında sayıları giderek artan bir grubun, hükümetin kapanması krizinden artık sıkıldığını ve bir çıkış yolu bulmak istediğini söyledi.

Bunun yanında partinin John McCain gibi üst düzey isimleri de bu konularda Çay Partisi'nden farklı bir çizgi izleyerek, sağlık reformunun bütçe meselesine katılmasına sıcak bakmıyor.

Ancak Cumhuriyetçi liderler ve Çay Partililer, şimdilik taleplerinden geri adım atacak gibi görünmüyor. Çay Partili bazı Cumhuriyetçi üyeleri, Obama ve Demokratların, sağlık reformuyla ilgili meseleleri kendileriyle görüşmedikçe çözümün olmayacağını vurguluyorlar. 1996'dan bu yana 100'ü aşkın geçici harcama tasarıları sorunsuz geçti ama bu sefer Çay Partisi hareketinin sağlık reformunda değişiklik ısrarı krizi getirdi.

Temsilciler Meclisi'nde çoğunluğu oluşturan Cumhuriyetçiler dün, en azından ulusal parklar ve Ulusal Sağlık Enstitülerinin yeniden açılmasına yönelik bir tasarıyı onayladı ancak krizin parça parça değil, bir bütün halinde çözülmesini isteyen Beyaz Saray, bu tip girişimlerin ABD Başkanı Barack Obama tarafından veto edileceğini açıkça vurguluyor.

Beyaz Saray Sözcüsü Jay Carney, Temsilciler Meclisi'nin, sadece birkaç hükümet fonksiyonunu açmak yerine, hükümetin tümünü yeniden açması gerektiğini belirtti.

-Kim suçlu tartışması-

İki parti mensupları arasında da bir yandan, yaşanan bu durumdan hangi tarafın sorumlu olduğuna dair karşılıklı bir suçlama yarışı da sürüyor. Cumhuriyetçiler, Obama yönetimini kendileriyle son ana kadar müzakere masasına oturmamakla suçlarken, Demokratlar da Cumhuriyetçileri, bütçeyle hiç alakası olmayan sağlık reformu gibi bir konuda şart koşarak, ideolojik davranmak ve insanların cepleriyle oynamakla eleştiriyor.

Bütçe meselesini şarta bağlayanların kendileri değil, Cumhuriyetçiler olduğunu belirten Jay Carney de bu nedenle Obama'nın "Kongre'nin görevini yerine getirmesinden başka hiçbir talebi olmadığını" ve bu nedenle de hiçbir şekilde pazarlığa girmeyeceğini kaydediyor.

İki tarafın karşılıklı olarak pozisyonlarını değiştirmemesi de bütçe sorununun kısa zamanda çözülmesine yönelik ümitleri kırıyor. Başkan Obama ve Kongre liderleri arasında, hükümetin kapanmasından bu yana dün Beyaz Saray'da yapılan ilk görüşmede de herhangi bir ilerleme sağlanamadı. Washington siyasetinin çıkmazları sonu gelmez krizlere yeni kapılar aralıyor.

-Halkın güveni de giderek düşüyor-

Öte yandan, krizin uzaması halkta da özellikle Kongre üyelerine yönelik tepkiyi artırıyor.

CNN/ORC'nin son anketine göre, Amerikalıların yüzde 68'i, hükümetin birkaç günlüğüne de olsa kapanmasının kötü bir fikir olduğunu ifade ederken, bunu iyi bir fikir olarak görenlerin oranı yüzde 27'de kaldı.

Hükümetin kapanmasından önce yapılan anket, Amerikalıların birçoğunun krizden Kongre'deki Cumhuriyetçileri sorumlu tuttuğunu da ortaya çıkardı. Yüzde 69'luk kesim, partinin seçilmiş temsilcilerinin "şımarık çocuklar" gibi davrandığı görüşünü dile getirdi.

Ancak Demokratlar da halkın gözünde temiz değil. Ankete katılanların yüzde 58'i, Demokratların da aynı şekilde "şımarık çocuklar" gibi hareket ettiğini savundu.

Özellikle son yıllarda bütçe ve mali konularda art arda yaşanan krizler yüzünden kamuoyu güvenini önemli ölçüde yitiren Kongre'ye kamuoyu desteğinin, bu son krizden sonra yüzde 10'la rekor seviyeye düştüğü de tespit edildi. - Washington DC