Çin'de ABD'yle "Yeni İlişkiler" İçin İhtiyatlı Bekleyiş

Çin Devlet Başkanı Şi Cinping ve ABD Başkanı Barack Obama'nın görüşmesinin ardından Pekin'de "yeni tür ilişkiler" yönünde olumlu beklentiler ifade edilse de, Washington'dan Asya-Pasifik'teki planları konusunda samimi güvenceler isteniyor.

Çin ve ABD arasındaki her şey aslında 41 yıl önce dönemin ABD Başkanı Richard Nixon'ın Çin'in Komünist lideri Mao ile Pekin'de görüşmesi ve "Pasifik'in iki kıyısının tarihi tokalaşmasıyla" başladı. Nixon-Mao görüşmesi ve Soğuk Savaş döneminin gelgitlerinden sonra bugün ikili ilişkiler daha sağlam ve stratejik temellere oturtulmaya çalışılıyor. Ama bu konuda Amerikalı düşünürler kadar Çinli kalemler de iki ülkenin stratejik rekabetinin yolaçtığı ikileme işaret ediyor.

Bununla birlikte Çin tarafı temasları, konuların kapsamı ve derinliği bakımından şimdiye kadar görülmemiş kadar iyi" ifadeleriyle niteliyor. Devlet Müşaviri Yang Cieçı'ya göre görüşmeler "stratejik, yapıcı ve tarihi"ydi. Yang'ın önemli bir vurgusu da, "yeni tür ilişkiler"in tesisi ve "zıtlaşma yerine işbirliği yapılmasının gerekliliği" noktasındaydı.

Çin resmi basınındaki değerlendirmelerde, Obama ve Şi arasındaki görüşmenin ikili ilişkilerde gelecek 10 yılı şekillendirecek etkilerinin olacağı beklentilerine yer verildi.

Çin ABD'den güvence istiyor

Amerikan dış politikasında Asya-Pasif'in ağırlığı arttıkça Washington hemen her alanda, Uzakdoğu'nun baskın gücü Çin'le daha fazla karşı karşıya geliyor. Çinli uzmanlar bölgede yaşanan bu sıkışma nedeniyle son görüşmede tarafların birbirinden jest beklentisinde olduğuna dikkat çekiyor.

Çin tarafı ABD'den özellikle, Washington'un yeni Asya-Pasifik stratejisinin Pekin'e çevreleme amacı taşımadığı konusunda inandırıcı güvenceler vermesini istiyor. Görüşmelerde ABD'nin Asya-Pasifik'teki artan varlığının memnuniyetle karşılanacağı yönünde ifadeler sarfedilse de, söz konusu varlığın "bölgede yapıcı bir role hizmet etmesi" Pekin açısından bir ön koşul.

Çin resmi basınında, Şi ve Obama'nın yüzyüze "yeni tür bir ilişki inşa etmenin önemini idrak ettiği" belirtilen yorumlarda, bunun "mevcut güç ile yükselen gücü" çatışmalardan uzaklaştıracağı kanaati hakim. Tarafların ekonomi, ticaret, enerji, çevre ve kültürel alanlarda işbirliğinde mutabık kaldıklarının ve Asya-Pasifik'te dengeli ekonomik büyüme noktasında önemli mesafe kat ettiklerin duyurulması herkes için rahatlatıcı oldu.

Obama-Şi zirvesiyle ilgili Çin'de en dikkat çeken görüşlerden biri de bu görüşmenin belirli birtakım sorunları çözme amacında olmadığı. Bazı Çinli uzmanlar, görüşmelerin uluslararası kamuoyuna "güven inşası ve sorunları yönetebildiklerine dair açık bir mesaj" verdiği, "dünyanın en önemli ikili ilişkisinin" yeniden tanımlanması için olumlu bir adım olduğu düşüncesinde.

- Endişe-samimiyet çıkmazındaki ilişkiler

Çin'deki resmi Global Times gazetesinin Çince versiyonunda, Obama-Şi görüşmesinin ardından, "Yeni nesil büyük devlet ilişkisi hayat buluyor" ifadesi kullanılırken, "Çin, ABD'nin stratejik hedeflerinin Washington'un söylediği kadar dostça olmadığından endişeli" yorumuna da yer verildi.

"ABD de aynı şekilde Pekin'i tam samimi bulmayabilir" denilen yorumda, bu durumun iki ülke ilişkilerinin daha fazla samimiyete ihtiyaç duyduğunun göstergesi olduğu ifade edildi. Nitekim Çin Devlet Müşaviri Yang, son zirvede her konuda fikir birliği beklenmediği ancak her iki devlet başkanının konuları derinlemesine irdelediği ve gayet samimi bir tavır takındığını söylemişti.

Global Times yorumunda ayrıca, ABD'nin siber güvenlik meselesinde olduğu gibi Çin ile yaşadığı bazı sorunları genel ilişkilerde çok üst noktalara koyduğu, Çin'in ise tam tersi, Washington ile ilişkilerde büyük resmi görmeyi hedeflediği savunuldu.

"Çin ve ABD'nin işbirliğini istikrara kavuşturması her ne kadar zor görünse de ilişkilerin kötüye gitmesinin daha zor olduğu" kaydedilen yorumda, iki ülkenin de mutabık kalacağı bir pozisyonda şekil bulacak ilişkilerin, "tarihi kırılma noktası" olacağı ifade edildi. - Pekin