Rakka'dan Kamışlı'ya 'Sınav' Yolculuğu

Suriye'nin kuzeyinde bulunan Rakka kenti Nisan 2013'ten beri Irak Şam İslam Devleti'nin (IŞİD) kontrolünde. Öncesinde Rakka, rejim ile muhalifler arasında yaşanan şiddetli çatışmaların ardından aralarında Nusra Cephesi'nin de bulunduğu muhalif grupların kontrolüne geçmişti. Daha sonra, IŞİD, diğer muhalif gruplarla da savaşmaya başladı. Suriye'de rejimin de göreceli olarak IŞİD'e saha açmasıyla beraber IŞİD, El Kaide'nin Suriye kolu olan Nusra Cephesi de dahil diğer bütün muhalifleri şehri terketmeye zorladı. Suriye'nin en büyük kentlerinden ve Fırat nehri üzerinde yer alan Rakka, şimdi tamamen IŞİD'in kontrolünde.

IŞİD, şehrin kontrolünü ele geçirdikten sonra şehri katı kurallarla yönetmeye başladı. Üniversite sınavlarına girmek isteyen öğrenciler, IŞİD'in yasaklaması nedeniyle bu sınavlara giremiyor. Suriye'de ülke genelinde üniversite giriş sınavları yapılırken, IŞİD'i geçmeyi başarıp Haseke'ye bağlı Kamışlı'da sınava girmek isteyen Rakkalı öğrenciler, 279 kilometrelik zorlu yolculuklarını Al Jazeera'ye anlattı.

IŞİD'lilerin muamelesi

Rakkalı 9. Sınıf öğrencisi olan Hasan'ın babası Muhammed, IŞİD'in şeriat kanunlarını uyguladığını iddia ederek hiç kimseye acımadığını, sert ve katı kurallarıyla insanları cezalandırdığını söylüyor.

"IŞİD, kurmuş olduğu Şeriat Mahkemeleri aracılığıyla bildiklerimizin de ötesinde katı kurallarla cezalandırıyor. IŞİD kendisini İslam Devleti olarak niteliyor ve kendi dini mercileri aracılığıyla da buna dair fetvalar veriyor". Muhammed, Iraklı ve Suudi Arabistanlı IŞİD mensuplarının çok acımasız olduğunu söylüyor.

Muhammed, Suriyeli IŞİD mensupları için ise "ülkede yaşanan krizden istifade eden hırsız ve yol kesiciler" ifadelerini kullanıyor.

IŞİD'in Rakka'da İslam dışı saydığı birçok sıradan davranış ve harekete sert cezalar uyguladığını iddia eden Muhammed, "mesela sigara içenler kırbaçlanabiliyor. Başka bir gruba mensup olduğu tespit edilenler bazen kurşunlanarak öldürülüyor bazen de İslam'a aykırı gördükleri durumlarda zanlıların elleri kesiliyor" diyor.

Muhammed'e göre, başkalarına verilen cezaları kendi üyelerine uygulamayan IŞİD çifte standart uyguluyor.  Muhammed, "IŞİD makamları tarafından verilen infaz emirleri özellikle kendilerine bağlı aşiret mensupları tarafından uygulanıyor. Ancak IŞİD karşıtı aşiretler ile IŞİD taraftarı aşiretler arasında büyük bir çatışma yaklaşıyor" diyor.

IŞİD egemenliğinde yaşam

12. Sınıf öğrencisi Casım ile 9. Sınıf öğrencisi Hamad'ın babaları olan Cemal, Rakka'ya yeteri kadar gıdanın girmediğini ve bunun da birçok sorunu beraberinde getiridğini söylüyor. IŞİD, Rakkalılara ancak haftada iki defa ekmek dağıtıyor.

İki oğlunun ülke genelinde yapılan üniversite sınavlarına Rakka'da giremediğini belirten Cemal, çok zor şartlar altında, tehlikelerle dolu yollardan Kamışlı'ya gelebildiklerini söylüyor.

Kamışlı'da kiraladıkları evde sınavlara hazırlanan Casım ile Hamad ise savaşın olmadığı ve özgürce hayat yaşayacakları bir ülke hayal ettiklerini ifade ediyorlar.

Casım ve Hamad'ın babası Cemal, yine de şanslı olduklaırnı düşünüyor çünkü Rakka'da insanların çoğu salgın hastalıklarla dolu alanlarda ekmek bulmak için uğraşıyorlar ve okuma çağındaki pekçok çocuk ve genç, eğitim imkanı bulamıyor.

Rakka'da halihazırda sağlık ocağı ve hastaneler duryor ancak ilaç ve tıbbi malzemeler tükenmiş durumda.Çocuklar, çocuk felci aşısı bulunmadığı için kentteki yokluğun en büyük mağdurları.

Rakkalı öğrenciler, geldikleri Kamışlı'da ülke genelinde yapılan sınavlara girecekler. [Fotoğraf: Al Jazeera]

Rakka'da eğitim

Rakkalı Ayşe Ummu Avad 7 çocuk annesi. Ummu Avad, IŞİD'in kenti izole ettiğini anlatırken, "bazı okullar yıkılmış bazılarında ise yeterince derslik yok. Belirli bir müfredatın olmayışı eğitimin kötü bir durumda seyretmesine neden oluyor. Okullarda ders verenler, sadece Kur'an-ı Kerim, hadis ve fıkıh eğitimi veriyor. Kız çocuklarına üniversiteye gitme yasağı getirdiler. Başörtüsünü zorunlu hale getirdiler. Felsefe, sosyal eğitim ve benzeri birçok dersi de 'küfür dersleri' gerekçesiyle kaldırdılar" diyor.

Kürtlerin durumu

PYD'nin ilan ettiği 3 kantondan biri olan Kobani kantonu ile Rakka arasında kalan ama IŞİD kontrolünde olan Cern köyünden olan Diyar'a göre, Kürtler çok fazla sorunla karşılaşıyor. Üniversite sınavına girmek için Kamışlı'ya gelen Diyar, Cern köyü ile komşu köyleri Kebir Arap ve Zarzuri köylerinin PYD-IŞİD çatışmasından dolayı sürekli bir savaş alanına dönüştüğünü söylüyor.

Diyar, "bizim köyümüz IŞİD ile YPG güçleri arasında tam bir ayrım noktası. Köylüler IŞİD'in çekici ile YPG'nin örsü arasında kalmış durumda. Köyü hangi taraf kontrolüne alıyorsa ilk yaptığı şey köylüleri diğer tarafa yardım etmekle suçlamak oluyor. Suçlamanın ardından ise tutuklama, dövme, işkence ve hatta öldürme dalgası başlıyor" diyor.

DOSYA: SURİYE'DE İÇ SAVAŞ

Rakka'dan Kamışlı'ya yolculuk

Rakka ile Kamışlı'yı birbirine bağlayan Suriye'nin en tehlikeli yolculuklaırnın yapıldığı yollardan biri. Kamışlı'ya gelenler, başka alternatifleri olmadığı için ölümle burun buruna bir yolculuk yapmak zorunda.

Lise öğrencisi Osman, "çatışmaların çoğu PYD'ye bağlı YPG ile diğer silahlı gruplar arasında yaşanıyor. Etnik ve dini çekişmelerin yaşandığı bölgede çatışmalar hiç durmuyor. Bu gruplar insanlara acımıyorlar, masum insanları cezalandırıyorlar. Hepimiz korkuyla yaşıyoruz. Rakka'dan kaçmak isteyenler çoğu zaman öldürülüyorlar. Bazıları ise yaralnıyor. Ölümden kurtulanlar daha güvenli yerlere gidiyorlar". diyor.

Rakka'da her an ölüm tehlikeyiyle yaşadıklaırnı söylüyor Osman. "Her günümüz kabus gibi. Kürtlerin hakimiyetindei bölgelerde daha güvende hissediyoruz kendimizi. IŞİD kontrolündeki Rakka'da unuttuğumuz insanlığın kokusunu burada tekrar aldık".

Rakka'dan Kamışlı'ya gelen birçok öğrenci ailesi bir daha geri dönmek istemiyor. Aileler, IŞİD ve dönüş yolunda ölüm tehlikesi nedeniyle görece olarak daha güvenli olan Kamışlı'da kalmak istiyor.