Asırlık Destan: Çanakkale Zaferi

ŞENAY ÜNAL ÖKSÜZ - HÜSEYİN YEŞİLKAVAK - Son yüzyılın en kanlı savaşlarından olan ve cihanın dört bir yanını kana bulayan 1. Dünya Harbi, en acımasız ve çetin yanını Çanakkale'de ortaya koydu.

AA muhabirinin derlediği bilgilere göre, Çanakkale Savaşları'nın geçtiği ve metrekareye sayısız merminin düştüğü Gelibolu Yarımadası, varlığına kastedilen bir milletin topyekun mücadelesine sahne oldu.

Vatanı için toprağa düşerek tarih sayfasına adını yazdıran Türk'ü, Kürt'ü, Laz'ı, Çerkez'i yüz binlerce Mehmet, Çanakkale'nin geçilmeyeceğini dünyaya haykırdı.

Avusturya- Macaristan İmparatorluğu veliahdı ve eşinin Saraybosna ziyaretleri sırasında Sırp milliyetçileri tarafından öldürülmesiyle başlayan 1. Dünya Savaşı, farklı dinlerden, renklerden ve milletlerden milyonlarca insanın ölümüne neden oldu.

Bu olayın ardından Avusturya-Macaristan İmparatorluğu Sırbistan'a savaş açtı. Bunun üzerine Sırbistan'ın hamisi Rusya Avusturya-Macaristan'a, Almanya Rusya'ya, İngiltere ile Fransa ise Almanya'ya savaş ilan etti. Böylece yaklaşık dört yıl süren 1. Dünya Savaşı başlamış oldu.

Çanakkale geçilemedi

Tarihin akışını değiştiren Çanakkale Savaşı ise 1915'in Şubat ayında deniz harekatıyla başladı. Muharebenin en kanlı çatışmalarına sahne olan Çanakkale Savaşları'nda Osmanlı askeri, verdiği mücadeleyle bir milletin de bağımsızlığını ve geleceğini kurtardı.

Kısa süre içinde hasta adam olarak gördüğü Osmanlı Devleti'ni yenmeyi planlayan işgal güçlerini hezimete uğratan Mehmetçik, gösterdiği kahramanlıkla tarihin şanlı sayfalarındaki yerine adını yazdırmayı başardı. 18 Mart'ta kazanılan deniz zaferinin ardından itilaf devletleri 25 Nisan 1915'te kara savaşlarını başlattı.

Mehmetçik, itilaf güçlerinin binlerce askerle yaptığı çıkarmalara izin vermezken, küçük bir kara parçası olan Gelibolu da bir milletin ölüm kalım savaşına sahne oldu.

Seddülbahir, Arıburnu, Kumkale ve Anafartalar'da yüz binlerce asker şehadet şerbetini içerken, aylarca süren savaşın sonunda bundan tam 100 yıl önce Çanakkale'nin geçilmez olduğu dünyaya ilan edildi.

Kınalı kuzuların anısına yaptırılan "Çanakkale Şehitler Abidesi"

Son yüzyılın en büyük destanlarından birisini yazan kınalı Mehmetlerin anısına yaptırılan Çanakkale Şehitleri Abidesi, Çanakkale Kara Savaşları'nın 100. yılında da yurt içinden ve yurt dışından milyonlarca ziyaretçiyi ağırlıyor.

Şehitler anıtı, Çanakkale il sınırları içindeki Gelibolu Yarımadası'nda, Çanakkale Boğazı'nın ucunda Morto Koyu önündeki Hisarlık Tepe üzerinde yer alıyor.

Anıtın yapımı için, Milli Savunma Bakanlığı tarafından 1944 yılında bir proje yarışması açıldı ve yarışmaya 37 proje sunuldu.

Yapılan değerlendirmeler sonucunda, İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Mimarlık Fakültesinden İsmail Utkular ile Doğan Erginbaş tarafından hazırlanan proje, birinciliği kazananarak uygulanmasına karar verildi.

Projenin, Gelibolu Yarımadası üzerinde hangi noktada inşa edileceği kararını verebilmek için 1952 yılında bir komite kuruldu. Komitenin çalışmaları sonucunda Hisarlık Tepe'de yapılması kararlaştırılan abidenin temeli 19 Nisan 1954'te törenle atıldı.

Anıt, inşaat süreci tamamlandıktan sonra "İkinci Anafartalar Zaferi"nin 45. yıl dönümü olan 21 Ağustos 1960'da yine törenle ziyarete açıldı.

Her bir kenarı 25 metre uzunluğundaki kare planlı taban üzerine dört ayaklı 41,7 metre yüksekliğinde yapılan abide, "Türk milletinin sağlam temellere dayandığını ve yıkılmaz olduğu" anlamını taşıyor.

Uzaktan bakıldığında da Mehmetçiğin "M" harfi şeklinde gözüken ve tavanında mozaikten Türk Bayrağı bulunan anıt,  yurt içinden ve yurtdışından her yıl milyonlarca ziyaretçiyi ağırlıyor.

Giriş noktalarında turnike ve kapı sistemi olmadığından jandarma ve rehberler ile yapılan istişarelerde yıllık ziyaretçi miktarının 2-3 milyon arasında değiştiği tahmin ediliyor.

Anıtın altında Savaş Eserleri Müzesi, yanında da Mehmetçik Anıtı ve Türk Şehitliği bulunuyor.