Madenlerde Devlet Hakkının Paylaşımı Değişti

İl özel idaresi ve Hazine'ye eşit oranda dağıtılan tabiatta doğal olarak bulunan kum ve çakıl gibi madenlere ilişkin devlet hakkının paylaşımı yeniden düzenlendi. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığınca hazırlanan Maden Kanunu'nun I (a) Grubu Madenleri ile İlgili Uygulama Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik, Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi.

Yönetmelik, Maden Kanunu hükümlerine göre I (a) grubu kapsamındaki inşaat ile yol yapımında kullanılan ve tabiatta doğal olarak bulunan kum ve çakıl, yüzde 80'in altında SiO2 (silisyumoksit) içeren kum, akarsu yataklarındaki ve SiO2 oranına bakılmaksızın denizlerdeki kum, çakıl alanları ile ariyet malzemesi alanlarının ihale edilmesini, ruhsatlandırılmasını, faaliyete başlamak için alınacak izinleri, bu madenlerin işletilmesini, üretim esaslarını, işletme dönemleri işlemlerini, faaliyetlerin denetim ve kontrolünü, terk, devir ve intikal işlerini, ruhsat sahipleri tarafından düzenlenecek belgeleri, ödenecek bedelleri, maden sicili ile ilgili yapılacak usul ve esasları düzenliyor.

Buna göre, daha önce il özel idaresi ve Hazine'ye eşit oranda dağıtılan devlet hakkının paylaşımı yeniden düzenlendi. Ruhsat sahibi tarafından yatırılan devlet hakkının yüzde 25'i il özel idare payı olarak ruhsatın bulunduğu ilin özel idaresine, yüzde 25'i ruhsatın bulunduğu en yakın köyden başlamak kaydıyla köylerin yer aldığı bölge ile sınırlı olarak altyapı yatırımlarında kullanılmak üzere faaliyet alanındaki payı oranında, doğrudan ilgili ilçe veya ilçelerin Köylere Hizmet Götürme Birlikleri hesabına, yüzde 50'si de Hazine hesabına yatırılacak.

Özel mülkiyet içerisinde bulunan I (a) grubu maden sahaları ihale edilemeyecek. Mülkiyet sahibinin kendi mülkiyeti üzerinde ruhsat talep etmesi halinde ise bir bedel alınmayacak. Bu madenler için özel mülkiyete tabi alanlarda mülk sahibinin izninin alınması halinde ilgili idare tarafından belirlenen muhammen bedelin yatırılmasını müteakip üçüncü şahıslara da ruhsat verilecek. Daha önce özel mülkiyet içerisindeki alanlarda, mülk sahibinin izni olsa dahi üçüncü kişilere ruhsat verilemiyordu.

Maden ruhsatı almak için ihale sonrası gerekli bedellerin yatırılmasını veya özel mülkiyetindeki alan içinde de talebin uygun bulunmasını takiben en geç 15 gün içerisinde işletme ruhsatı talep harcı, yıllık işletme ruhsat harcı ile teminat yatırılması gerekirken, bu süre 2 aya çıkarıldı. Beklenmeyen haller ve mücbir sebepler dışında süresi içinde işletmeye alınmayan veya projesinde belirtilen yıllık üretim miktarının yüzde 10'unun altında üretim yapılan ruhsat sahalarından, çalışılmayan her yıl için projede belirtilen üretim miktarının yüzde 10'u üzerinden devlet hakkı alınacak. Ancak devlet hakkı yıllık işletme ruhsat harcından az olamayacak.

Madencilik faaliyetleri sürdürülürken ve/veya tamamlandıktan sonra çevre ile uyum planı uygulanacak.

Alınması zorunlu olan izinleri ruhsata işlenmiş sahalarda çevre ile uyum teminatı, özel kanunlarında belirtilen hükümler hariç yıllık işletme ruhsat harç bedeli kadar her yıl haziran ayının son günü mesai saati bitimine kadar yatırılacak. Bu teminatın süresi sonuna kadar yatırılmaması ya da eksik yatırılması halinde ruhsat teminatı irat kaydedilecek. Ruhsat hukukunun sona ermesi durumunda, faaliyet yapılan alanların çevre ile uyumlu hale getirildiğinin tespitinin ardından çevre ile uyum teminatı iade edilecek.

Madenlerde 5 yıl olan ve toplamda 60 yıla kadar çıkabilen işletme ruhsat süresi 5 yılık dönemler halinde uzatılabilecek.

İlgili idareler, il bazında yapılan I (a) grubu maden üretim, satış ve devlet hakkı miktarlarını, her yıl haziran ayı sonuna kadar maden cinsine göre ayrı ayrı olarak Maden İşleri Genel Müdürlüğüne bildirecek.

İflas ve yargı kararları geçici tatil nedeni

Madenler için sel baskını, taşkın, çökme, heyelan gibi geçerli sebeplerle veya ulaştırma altyapı durumlarında beklenmeyen değişiklikler olması geçici tatil nedeni kabul edilirken, ruhsat sahibi şirketin iflasına karar verilmiş olması ya da yargı kararları da bu kapsamda sayılacak. Bu nedenlerle şirketin faaliyet yapamaz duruma gelmesi halinde ilgili idarece bir yıla kadar geçici tatil kararı verilebilecek. Geçici tatilin gerekçelerinin devam etmesi durumunda ruhsat sahibinin talebi ile geçici tatil talebi yeniden değerlendirilecek. Ruhsat sahibi geçici tatilin bitiş tarihinden itibaren 3 ay içerisinde faaliyete geçmek zorunda olacak. 3 ay içinde faaliyete geçilmemesi durumunda ruhsat teminatı irat kaydedilecek. Takip eden 6 ay içinde de faaliyete geçilmemesi halinde işletme projesinde beyan edilen üretim miktarının yüzde 10'u üzerinden devlet hakkı alınacak.

Sevksiz nakliyeye izin yok

Madenin nakliyesi esnasında sevk fişi olmaksızın maden sevk edildiğinin mülki idare amirlikleri veya ilgili idare tarafından bir tutanak ile tespit edilmesi halinde, sevk edilen madene el konulacak. Bu tutanakta üretimin yapıldığı yer, taşımada kullanılan araç plakası, aracı kullanan kişi, sevk edilen madenin cinsi ve tartılması mümkün ise miktarı veya tartılması mümkün değilse yaklaşık miktarı gibi bilgiler yer alacak. Söz konusu madeni üreten veya sevkiyatını sağlayan gerçek veya tüzel kişiye, el konulan madenin ocak başı satış bedelinin 5 katı tutarında idari para cezası verilir. Bu fıkradaki fiili işleyen ruhsat sahibi ise madene el konulmayacak, ruhsat sahibine verilecek.

Sevk fişi üzerinde yer alan bilgilerden madenin miktarı, sevkiyat tarihi, ruhsat numarası, madenin cinsi, güzergah ve araç plakasının eksik doldurulduğunun tespit edilmesi halinde geçersiz sayılarak sevk, fişsiz sevkiyat olarak değerlendirilecek.

Başkasına ait ruhsat alanı içerisinde üretim yapıması da ruhsat ve izin olmadan yapılan üretimler kapsamında değerlendirilecek. Bu şekilde üretilen madenler için uygulanan ocak başı satış bedelinin 5 katı tutarındaki idari para cezası 3 kata indirildi.

Ruhsat alanında ruhsat grubu dışında üretim yapıldığının tespiti halinde faaliyetler durdurularak üretilen madene el konulacak. Bu fiili işleyenlere, el konulan ve/veya el konulma imkanı ortadan kalkmış olan tüm madenin, ocak başı satış bedelinin 2 katı tutarında idari para cezası uygulanacak. El konulan madenler, mülki idare amirliklerince satılarak bedeli ilgili idare hesabına aktarılacak.

Ruhsatlı ancak belirtilen izinler alınmadan üretim yapıldığının tespit edilmesi durumunda, gerekli izinler alınıncaya kadar ruhsat sahasındaki üretim faaliyetleri durdurularak teminat irat kaydedilecek. Bu kapsamda üretilen madenin beyan süresi geçmiş ise ödenmesi gereken devlet hakkına ilave olarak bildirilmeyen miktar için hesaplanacak devlet hakkının 10 katı tutarında idari para cezası verilecek. Ayrıca bu fiil haksız yere hak iktisabı kapsamında yapılmış fiil sayılacak. Beyan etme süresinin bulunması halinde ise faaliyet durdurularak teminat irat kaydedilecek.

Ticari amaç taşımayan üretim

Köyde yaşayan köylüler, kendi köy sınırları içinde ev, avlu, tarla sınırları, yol ve köyün ortak olarak kullandığı ibadethane, yol, okul, mezarlık, çeşme gibi ticari amaç taşımayan işlerde kullanılmak üzere gerekli madeni temin etmek için muhtarlıktan izin alabilecek. İzin verilecek alanların ilgili köy sınırları dahilinde olması gerekecek.

Madencilik faaliyetine yönelik olmayan yol, demiryolu, havalimanı, liman, tünel, toplu konut yapılacak alanlar, kanal, baraj, gölet gibi yapıların gerçekleştirilmesi ile yapı ve inşaat alanı için kazı faaliyetlerinin yapılması esnasında zorunlu olarak çıkarılan hafriyat malzemesi, mülk sahibi veya mülk sahibinden izin alınarak faaliyet sahibi tarafından değerlendirilebilecek.

Yol, demiryolu, havalimanı, liman, tünel, toplu konut yapılacak alanlar, kanal, baraj ve göllerin su rezervuar alanı gibi alanlarda, bu yapı ve inşaat çalışmaları sonucunda zorunlu olarak çıkarılan hafriyat malzemesinin, ticarete konu edilmemesi kaydıyla çıkarılması durumunda ruhsat veya hammadde üretim izin belgesi alınması zorunlu olmayacak.

Balıkçı barınakları, liman, baraj alanlarında biriken ve dere yataklarında taşkınları önlemek için biriken kum çakıl malzemesinin üretilmesi için ilgili kurumun uygun görüşü veya projesi doğrultusunda bu alanlar ilgili idarece ruhsatlandırılabilecek.

Tarım toprağı, sit alanı, milli parklar, tabiat parkları, tabiat anıtı ve tabiatı koruma alanları, orman sayılan alanlar, mera alanları ve sulak alanlar gibi izne tabi alanlarda izin alınmadan veya ÇED, gayrisıhhi müessese izinlerinin sınıfı dışındaki izinlerle faaliyette bulunulduğunun tespiti halinde faaliyetler durdurulacak. ÇED, gayrisıhhi müessese izni ve mülkiyete ait izin alınmadan faaliyette bulunulduğunun tespiti halinde üretim faaliyeti durdurulacak ve teminat irat kaydedilecek. Bu ihlallerin 3 yıl içinde 3 kez yapıldığının tespiti halinde ise teminat irat kaydedilerek ruhsat iptal edilecek.

Harç ve teminat miktarı

Teminat miktarları, her yıl harç bedellerinin açıklanmasını takiben genel müdürlük ve ilgili idare tarafından ilan edilecek. Ruhsat teminatı, ruhsat süresine bağlı olarak hektar başına yıllık ruhsat harcının yüzde 1'i olacak. Bu oran daha önce yüzde 0,3 olarak uygulanıyordu. Teminat miktarı 2013 yılı için belirlenmiş olan 12 bin 802 liranın her yıl 213 sayılı Vergi Usul Kanunu uyarınca belirlenen yeniden değerleme oranı nispetinde artırılmış miktardan az olamayacak. - Ankara