Selahaddin Eyyubi'nin Bizzat Hazırlattığı Tarihi Belge

Daha önce tarihi belge ve kanıtlarıyla 'Batman' isminin yüzlerce yıllık bölgesel köken ismi, Cumhuriyet tarihinde idam edilen Bekirhan'lılar olayı, Şeyh Said ve arkadaşlarının idam edildiği mahkeme kararlarını kamuoyuna duyuran Vakıflar Bölge Eski Müdürü Kerem Serhedi, bu kez; çok tartışılacak, tarihe ışık tutacak orijinal asırlık vakıfname belgeleri ile, Kürtlerin, asırlar önce kurdukları vakıflar hakkında sizlere önemli bilgiler verdi.

KÜRTLERİN KURDUKLARI VAKIFLAR

VAKIF: Belli bir mülkü, emtiayı belli bir hizmet için sonsuza dek tahsistir.
Vakıf sosyal bir yardımlaşmadır. Tarihi çok eskiye dayanmaktadır. İstanbul arkeoloji müzesinde muhafaza edilen ve Hitit dönemine ait M.Ö.1280-1290 tarihli vakfiyeler mevcuttur. Bilindiği gibi vakfın amacı yardımlaşma olduğundan vakıf tarihi insanların tarihi ile yaşıttır. İslamiyette HZ. Peygamberin bir hurma ağacını vakfetmesiyle başlamıştır.
Osmanlı döneminde çok amaçlı vakıflar kurulmuştur. Hazinenin mülkü 3/4 vakıf idi yani sosyal ve hayri işlerin çoğu vakıflar tarafından ifa edilirdi. Hatta fakir kızların çeyizleri dahi vakıflar tarafından temin edilirdi. İşte sosyal devlet öyle olmalıdır.

KÜRTLERİN KURDUKLARI VAKIFLAR:

Şunu iftiharla belirtmeliyim ki, Türkiye'de Selçuklular dönemi dahil ilk vakıf Kürtler tarafından tesis edilmiştir. Vakıflar Genel Müdürlüğünün vakıf sicil defterinde kayıtlı olan 1048 tarihli yani henüz Selçukluların, Anadolu'ya gelmeden evvel Mervani Kürtleri döneminde Erzurum'un Parsin (Hasankale) ilçesinde, seyit Halil tarafından tesis edilmiştir. Türkiye'de en eski vakfiye budur. Zira her sene vakıf haftası olarak kullanılmaktadır. Kesin tarihi Aralık 1048'dir. Ancak ne hikmetse Vakıflar Genel Müdürlüğü haftayı Aralık değil de, Mayıs ayına aktarmıştır. Umarım kasıtlı değil ama realiteye terstir.

500 YILLIK İKİNCİ VAKIFNAME

Bir başka vakıf 1523 tarihinde HARPUT (Elazığ)'a bağlı Melekent köyünde kurulmuş ve mele Ahmet Beykerici zaviyesi, camii, medresesi, mivan sarayı (Konuk evi) hizmetlerinin idamesi için 2 köy arazileri (Könk, helezor) köyleri vakıf edilmiştir. Osmanlı kayıtlarında bu vakfiyenin şartlarının ne olduğu nasıl ifa edilecegi, Kürtçe olarak yazılmıştır. Örneğin gelen gelirden 2 akçe "Ji bona mizgevtı ü mıtbexé 1 akçe pivaz 1 nemik (tuz) 14 akçe genim(buğday) 3 akçe ğoşt (et ) 2 akçe run (yağ) 1 akçe imamet (imam maaşı) 3.5 akçe nezaret (balıkçı ücreti)" en önemli vakıf ise ilimizin hudutları dahilinde bulunan Hasankeyf'te Kurulan Eyyubi vakıflarıdır.

BİZZAT SELAHADDİN EYYUBİ'NİN HAZIRLATTIĞI TARİHİ VAKIFNAME

Orijinal vakfiyede görüldüğü üzere Eyyubi Emirlerden Melik Halit Bin Melik Süleyman Eyyubi ile Selçukşah Hatun Binti (kızı) Ali Beğ tarafından 1345 tarihinde Hasankeyf'te kurulan ve İman Abdullah Bini Caferi Tayyar Türbesine ve fakirlere, ve yolculara sarf edilmek üzere çok köy vakıf edilmiştir. Yani bizzat Sultan Selahaddini Eyyubi tarafından vakıf edilen köylerde vardır. İnşallah başka yazıda zikir edilecektir. Kürtlere ait çok vakıflar var örneğin: Siirt'te Hacı Hüseyin Ağa Vakfı ve benzerleri bir çok vakıflarda Vakıflar Genel Müdürlüğü arşivinde mevcuttur.

TİLLO'DAKİ İBRAHİM HAKKI ASLEN MALAZGİRTLİDİR

Birde şunu belirtmekte yarar görüyorum, Siirt'te medfun ve bir çok eser yazan bil hassa astronomide büyük şöhret sahibi olan ve Dünya'nın yuvarlak olduğunu ta o zaman keşif eden ve Tillo'nun yerini dünya haritası üzerinde işaretleyen marifet name gibi çok eser yazan Erzurumlu İbrahim Kakkı olarak bilinen zat, Aslen Malazgirtli Hasanan aşiretine mensup olup, Devriş Osman'ınoğlu Mele Bekirin Torunudur . Kürt asılı olan İbrahim Hakkı Tıllo'da metfundur.
Haftaya, Kürtler ile Türkler arasında tarihi anlaşma ve istişareler hakkında detaylı bilgiler verilecek…