Binlerce Yıllık "Tosbağa Kilit"Ler Hayat Buluyor

BEHÇET ALKAN - Eski Mısır döneminde de kullanılan ve Anadolu'da "tosbağa kilit" olarak bilinen şifreli kilitlerin hem tamirini hem de birebir benzerini yapan Mehmet Yoğuran, eserlerini müzede sergilemeyi planlıyor.

Nevşehir'deki iş yerinde antika eşya satışı yapan Yoğuran, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Yaklaşık 35 yıldır bölgeden topladığı pim özellikli ahşap kilitleri oluşturacağı müzede sergilemek istediğini belirtti.

Turistlerin bunlara büyük ilgi gösterdiğini dile getiren Yoğuran bu nedenle satışa sunmak amacıyla birebir benzerlerini imal etmeye başladığını anlattı.

Geçmişte Anadolu'da da kullanılan ahşap kilitlerin, "tosbağa kilit" olarak isimlendirildiğini ifade eden Yoğuran, bu kilit sistemine piramitlerdeki kabartmalarda rastlandığını aktardı.

Yoğuran, tamamı ahşap olan kilidin, iç kısmındaki pimlere farklı delikler açılarak şifreli hale getirildiğini vurgulayarak kilidin, ahşap pimdeki deliklere girecek şekilde üretilen metal anahtarla açılarak kullanıldığını söyledi.

Her kilidin farklı anahtarı olduğunu ve bu anahtar olmadan açılmasının olanaksız göründüğünü anlatan Yoğuran, bu kilitlerin geçmişte büyük tahıl ambarlarının kapılarında kullanıldığını söyledi.

Yoğuran, "Bu kilitler ilk kez Mısır döneminde kullanılmış. Daha sonra zamanla farklı yerlere dağılmış. Şifreli sistemiyle bilinen bu kilitlerin, her birinin anahtarı ve mekanizması farklı oluyor. Benzer türdeki bir anahtarın şifresi farklı bir kilidi açması mümkün değil" dedi.

Sanayi devrimine kadar kullanılan, en güvenilir anahtar sistemi olarak bilinen bu şifreli kilitlerin yaklaşık 3 bin yıllık bir geçmişi bulunduğuna dikkati çeken Yoğuran, bu kilitlerin koleksiyoncular için vazgeçilmez parçalardan biri olduğunu kaydetti.

"Kilit müzesi" kurmayı hedefliyor

Kapadokya bölgesindeki kayadan oyma ambarlarda da geçmişte kullanılan kilitlerden uzun uğraşlar sonucu 40 tane elde ettiğini dile getiren Yoğuran, şöyle konuştu:

"Bu kilit sistemi Mısır'da 3 bin yıl önce kullanılmaya başlanmış. Bazı piramitlerin kabartmalarında şifreli ahşap kilitlerin resmedildiğini görüyoruz. Kapadokya'da ise eski ambarlarda uzun yıllar kullanıldı, bugünkü anahtar sistemi ortaya çıkınca eski kapılar söküldü. Ben yaklaşık 35 yıldır yöremizde tosbağa kilit denilen bu ahşap kilitleri topluyorum. Bugüne kadar 40 kilit topladım ve bazılarının eksik olan parçalarını tamir ettim. Birebir benzerlerini imal etmeye başladım, fiyatını henüz belirlemedim ama meraklılarına satışını yapacağız. Kilitlerin asıllarını, kuracağım kilit müzesinde sergileyeceğim için satmıyorum."

Mehmet Yoğuran, yüzyıllar boyu kullanıldığı tespit edilen ahşap kilitlerin "yer çekimiyle çalışan sistem" olarak tabir edildiğini, kilidin içindeki ahşap pimlerin, anahtar çekildiğinde aşağı düşerek sürgüyü sabitlediğini sözlerine ekledi.