Fas'ta demokratikleşme tartışmaları yeniden alevlendi

Fas'ta zaman zaman dillendirilen demokratikleşme talebi bazı siyasiler ve sivil toplum kuruluşları tarafından gündeme getirilse de ülkede tartışmalar daha çok "Kral'ın tahakküm etmeden tahtta kalmasının nasıl olacağı" konusu etrafında yoğunlaşıyor.

Ülkede farklı dönemlerde dillendirilen demokratikleşme meselesi son olarak Fas Kralı 6. Muhammed'in danışmanları tarafından gündeme taşındı.

Kral'ın danışmanlarından Ömer Aziman ve Abdullatif el-Menuni, geçen temmuz ayında verdikleri röportajlarda "ülkenin demokratikleşme yolunda ilerlediğini ancak halen yapılması gerekenler olduğunu" belirtti.

Anayasasında yönetim sistemi "anayasal, demokratik, parlamenter ve sosyal bir monarşi" olan Fas'ta, Kral'ın İngiltere ve İspanya gibi örneklerden farklı olarak yönetimde çok daha geniş yetkileri bulunuyor.

Fas'ta farklı çevreler tarafından zaman zaman yükselen demokratikleşme talebi hakkında uzmanlar, krallığın önünde katetmesi gereken uzun bir yol olduğu görüşünü savunuyor.

"Demokratikleşmenin yolu bazı kurumlarda köklü değişikliklere gitmekten geçiyor"

Faslı siyasi analist Muhammed Darif, AA muhabirine yaptığı açıklamada, ülkedeki demokrasinin ne Hollanda ne de İspanya sistemine benzediğini, ayrıca ülkede parlamenter sistemin de tam manasıyla uygulanmadığını söyledi.

Darif, "(Fas Kralı 6. Muhammed'in danışmanı) Abdullatif el-Menuni, ülkenin demokratikleşme yolunda ilerlediğinden bahsediyorsa, bunu yapmanın yolu bazı kurumlarda köklü değişikliklere gitmekten geçiyor." dedi.

Demokratikleşme taleplerinin daha önce de gündeme geldiğini hatırlatan Darif, "Arap Baharı" adı verilen süreçle kamuoyunun gündemine gelen 20 Şubat Hareketini örnek göstererek, şunları söyledi:

"20 Şubat Hareketiyle birlikte bazı partiler, demokratikleşme taleplerini dillendirmişti, ancak daha sonra geri adım attılar. Meclis'te bulunan sol federasyon çatısı altında toplanan 3 parti de bu yöndeki taleplerini dile getirmişti."

Demokratikleşme için atılması gereken adımlar

Bahsi geçen sisteme geçiş için iki esasın gerekli olduğuna dikkati çeken Darif, "İlk şart güçlü, sorumluluk sahibi ve kamusal işlerin yürütülmesi işinde yetkin siyasi partilerin olmasıdır." diye konuştu.

Darif, demokratikleşme yolundaki ikinci gereksinimin de seçimlerin sorumluluğunu taşıyabilen güçlü bir sivil toplum olduğunu vurguladı.

Ülkenin güçlü siyasi partilerden yoksun olduğunu belirten Darif, "O halde kendimize şunu sormalıyız; siyasi partileri kötü göstererek aslında demokratikleşmeye müsaade etmeyen kim?" diye konuştu.

Fas'ın parlamenter monarşiyle kan uyumu

Öte yandan 2. Hasan Üniversitesi Siyaset Bilimi Profesörü Muhammed Zeyneddin, Fas Krallığının sahip olduğu 12 yüzyıllık tarihi mirasın, onu diğer krallıklardan ayırdığını ifade etti.

Zeyneddin, tarih, vatan, din ve siyaset olmak üzere 4 temel mesele üzerinde şekillenen krallıkta, son dönemde 2011'deki Anayasa reformu başta olmak üzere siyasi alanda büyük gelişmeler yaşandığına dikkati çekti.

Kral'ın yetkilerinin bu Anayasa ile sınırlandırıldığını kaydeden Zeyneddin, Kral 6. Muhammed'in de Anayasa'ya bağlılığını ve saygısını gösterdiğini dile getirdi.

Zeynededin, ülkedeki parlamenter monarşinin daha fazla demokratikleşmesinin, Fas'ın siyasi tarihinden azade ele alınamayacağını, ayrıca tam anlamıyla demokratikleşmenin bir gecede gerçekleşmesinin mümkün olmadığını söyledi.

Yakın gelecekte demokratikleşme sağlanması uzak ihtimal

"Demokratik sisteme tam anlamıyla geçişin birkaç yıl içinde sağlanması uzak bir ihtimal." diyen Zeyneddin, "Fas'ın mevcut durumu İngiltere'den farklı. İngiltere'de demokratikleşme süreci yaklaşık 5 yüzyıl sürmüştür." değerlendirmesini yaptı.

Zeyneddin, Kral'ın, parlamenter sistemi modernize etme ve güçlendirme yönünde bazı girişimleri olduğuna da işaret etti.

Ülkede, 20 Şubat Hareketine katılan siyasi partilerin, demokratikleşme taleplerini 2011'deki anayasa reformu hazırlık aşamasında ilgili makamlara sunduğunu hatırlatan Zeyneddin, tartışma için artık geç olduğunu söyledi.

Fas'taki mevcut durumda partilerin, sendikaların ve sivil toplumun zayıf olduğunu savunan Zeyneddin, "Bu durumda, Kral'ın Anayasa'da belirtilen yetkileriyle görevde kalması gerekir." ifadelerini kullandı.