Kadınlar Hayatı "İlmek İlmek" Kazanıyor

DURMUŞ GENÇ - VOLKAN YILDIZ - Muğla'nın Milas ilçesinde kaybolmaya yüz tutmuş halı dokumacılığını sürdüren kadınlar, hem geleneklerini devam ettirmenin hem de aile ekonomisine katkı sunmanın mutluluğunu yaşıyor.

Milas Ticaret ve Sanayi Odası tarafından coğrafi işareti 2018 yılında alınan Milas halıları, kadınlar tarafından kuşaktan kuşağa aktarılıyor.

Dağlardan topladıkları kekik, püren gibi otları kaynatarak, eğirdikleri yün iplikleri doğal yöntemlerle boyayan hamarat kadınlar, rengarenk ipliklerle tasarladıkları motifleri de ilmek ilmek halılara nakşediyor.

Göz kamaştıran renklerle ve desenlerle süslü Milas halıları, meraklılarınca sipariş usulü özel dokutturuluyor.

Milas İlçesi Çökertme Mahallesi'nde, kadınlar pamuk ve ipekten elde ettikleri ipleri, kök boya ile kaynatıp 24 saat kazanda bekletiyor. Asılarak kurutulan ipler, daha sonra kadınların evlerinde kurulan tezgahlarda hünerli ellerde dokunarak, günlük hayatta kullanılan eşyalar haline geliyor.

Bölgedeki kadınlar geleneksel yöntemlerle evlerindeki tezgahlarda dokudukları halıları satarak bir taraftan aile ekonomisine katkı sunarken hayatı ilmek ilmek kazanmanın da haklı gururunu yaşıyor.

"Üç kuşak aynı tezgahta halı dokuyor"

Çökerme Mahallesi'nde yaşayan Bozkurt ailesinin kadınları da üç kuşak aynı tezgahta halı dokuyor.

Müşterilerinin sipariş ettiği halıları, geleneksel yöntemlere bağlı kalarak dokuduklarını anlatan Nuray Bozkurt, AA muhabirine yaptığı açıklamada, 80 yaşında halı dokuyan kayınvalidesi Fikriye Bozkurt'tan edindiği tecrübeleri, gelini İpek Bozkurt'a aktardığını ve komşularıyla imece usulü halı dokuduklarını söyledi.

Tek tek düğüm atarak metrekareleri doldurmaya çalıştıklarını belirten Bozkurt, "Düğümlerle, metrekareleri dolduruyoruz. Kolay iş değil. İlmek ilmek desenleri doldurup halı yapıyoruz. Halıların binbir çeşit desenleri var. Hepsini aynı desenle yapmıyoruz." dedi.

Desenleri önce kağıda döktüklerini daha sonra kağıttan tezgaha aktararak halıya işlediklerini vurgulayan Bozkurt, "Bize bir pazar açılsın istiyoruz. Halımızı satabileceğimiz bir yerimiz olsun. Ben istiyorum ki köy halkı yeniden eskiden olduğu gibi halıcılığa bizler gibi sahip çıksın, halıcılık gençlerimize kalabilsin. Gençlerimiz de bu geleneği yaşatsın." ifadelerini kullandı.

"Hayatımızı halı dokuyarak kazandık"

Genç kızlara kültürlerine sahip çıkmaları, sağlıkları el verdikçe okumaları ve çalışmaları yönünde tavsiyelerde bulunan 80 yaşındaki Fikriye Bozkurt ise kendisinin de 65 yıldır halı dokumacılığı yaptığını belirtti.

Sattıkları halıların parasını biriktirerek tarla alıp çocuklarını büyüttüklerini anlatan Bozkurt, "Halı dokumacılığından kazandığımız paralarla çocuklarımızı evlendirdik, onlara ev yaptık ve okuttuk. Bu nedenle biz halı dokumacılığını yaşatmaya çalışıyoruz. Köyümüzdeki genç kızlara da öğretiyoruz ama şimdi el dokuma halılarımız eskisi gibi değerini bulmuyor" diye konuştu.

Kadın kavramının anneliği, aşkı, üretkenliği, bereketi, özveriyi ve sanatı çağrıştırdığını söyleyen Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Milas Meslek Yüksekokulu El Sanatları Bölümü Halıcılık ve Kilimcilik Programı Öğretim Görevlisi Berna Sevinç ise geçmişi Orta Asya'dan Anadolu'ya kadar uzanan halıcılığı, "kadınların elleriyle ve emeğiyle hayat bulan bir sanat dalı" olarak değerlendirdi.

Halıya binbir emekle işlenmiş motif ve desenlerin her zaman bir şey ifade ettiğini vurgulayan Sevinç, şöyle konuştu:

"Kimi zaman çiçek ve ağaç desenleriyle mutluluk, bolluk, bereket simgelenmiş, kimi zaman da farklı desenlerle üzüntüler, korkular halıya yansıtılmıştır. Halıları incelediğimizde kadınların duygularını, ruhlarını, yapmak istediklerini görüyoruz. Kadının kendini ifade ettiği halıcılık, yine kadınlar sayesinde günümüze kadar ulaşmayı başarmış bir sanat dalı olma özelliği de taşıyor. Hayatın her alanında var olan biz kadınlar aslında halıdaki gibi ilmek ilmek hayatı kazanıyoruz."

Kadınların, yaşadıkları duygu ve düşünceleri motifler, desenler aracılığıyla halıya aktardığını anlatan Sevinç, Milas halılarının desen ve motif yönünden oldukça zengin olduğunu kaydetti.