Mimarlardan Tarihi Sandıma Köyü'nde İnceleme

BODRUM'daki 600 yıllık Osmanlı köyü Sandıma'ya tarih gezisi düzenleyen mimarlar, tarihi değerlerin yok olmaya başladığına dikkat çekti.

Mimarlar Odası Bodrum Temsilciliği tarafından Yalıkavak Mahallesi'nin ilk yerleşim yeri olan 600 yıllık tarihi Osmanlı köyü Sandıma'ya, kültür ve tarih gezisi düzenlendi. Mimarlar Odası Bodrum Şubesi Başkanı Gamze Türk, yönetim kurulu üyeleri Yaşar Filiz, Gül Can, Gülten Nur Aslan'la birlikte 40'a yakın mimar ve aileleri geziye katıldı. Mimarlar grubuna, köyde büyüyen 12 yaşlı eşlik ederek yerleşim hakkında bilgi verdi. Tarihi evler köy çeşmesi ve sarnıçlar, gezildi. Osmanlı İmparatorluğu 2. Abdülhamit döneminde yaşayan, Osmanlının 186. Şeyhülislamı Ömer Lütfü Efendi'nin de doğduğu köydeki tarihi yapıların bakımsızlığı üzüntü yarattı.

Geziye katılan yerel medya yöneticisi ve tarihçi Aytül Derici Bardak, "Doğanın içerisinde 600 yıllık bir tarihi köyün kaderine terk edilmiş olması, bazı yerlerin çöplük ve ahır olarak kullanılması, tarihimize olan saygısızlığın sınır tanımadığını gösterdi. İçimiz, yüreğimiz burkuldu. Bodrum'un ilk yerleşim yerlerinden biri olan Sandıma, bu görüntüyü gerçekten hak etmiyor. Yazın burası yerli ve yabancı turistlerin akınına uğruyor. Bu görüntüyü nasıl izah edebiliriz, gezerken ben bile bu durumu çocuklarıma izah etmekte güçlük çektim" dedi.

Sandıma'yı bekleyen tehlikelere dikkat çeken Şube Başkanı Gamze Türk, "Kentsel Sit Alanı ilan edilen Sandıma için yaklaşık 10 yıl önce Koruma Amaçlı İmar Planı çalışmaları başlatıldı. 2014 yılında plan yürürlüğe girdi. Ancak yapılan itirazlarla birçok kez plan revizyonu yapıldı. Son plan revizyonun yakında askıya çıkacağı söyleniyor. Mal sahiplerinin yapıları için münferit olarak rölöve, restitüsyon ve restorasyon projelerini hazırlatıp, Koruma Kurulundan onay alındıktan sonra restorasyon uygulamasına başlamasına engel bir durum yok. Restorasyon için devletin teşvik kredilerinden ve hibelerinden yararlanabileceği konusunda mal sahipleri bilgilendirilmeli, böylece restorasyon süreci ve köyün özgün hali ile korunması bu olanaklarla hızlandırılabilir. Ancak plan notlarında da belirtildiği gibi, köyün dokusunun, topoğrafyasının, kayaçlarının ve yapılarının özgün haliyle korunması esas, makine ile kazı yapılamayacağı, tüm kazıların elle yapılacağının altı çizilmiş ki bu köyün karakteri için en önemli unsurlardan biri. Altyapı çalışmaları da bu esaslara titizlikle uyularak belediye tarafından başlatılmalı. Bu uzun soluklu bir süreç, ancak ne kadar geç başlanırsa, o kadar daha fazla yitirdiğimiz şey oluyor. Köyün yapıları çöplük ve ahıra dönüşmüş durumda. Zaten zor ayakta duran, yıkılmak üzere olan yapıların oluşturduğu köy, keçilerin işgali altında olması nedeniyle daha da hızlı bir tahribat sürecine girmiş. Keçilerin biran önce bu bölgeden uzaklaştırılması gerekmekte. Sandıma, ünik bir tarihi köy. El değmemişliği nedeniyle özgün hali ile korunmuş ender eski yerleşimlerimizden biri. Vahşi inşaat faaliyetleri iyi ki buraya dokunamamış. Ancak doğru müdahalelerle, özgün halini koruyarak restorasyonuna hemen başlanması gerekiyor. Zira biraz daha gecikme köyün tamamen yitirilmesine neden olacak. ve onu korumak ve tekrar özgün hali ile gelecek kuşaklara ulaştırmak hepimizin görevi" dedi.

Yaklaşık 6 saat süren gezi sırasında Sandıma'daki 80'ne yakın tarihi yapının içler acısı hali gezenlerin yüreklerini burktu.