Yaz İshalleri

İshal Nedir?

İshal; kişinin günlük dışkılama sayısının artması ve kıvamının sulu olması ile karakterli bir durumdur.

İshal aynı zamanda sulu dışkılama olarak da adlandırılır. Özellikle 6 ay ile 2 yaş arasında olmak üzere çocuklarda sık görülür. İshalli hastalıkta en ciddi tehdit dehidratasyondur. Aşırı dışkılama ve kusma ile su ve elektrolitlerin (sodyum, klor, potasyum ve bikarbonat) önemli düzeyde kaybına bağlı olarak ciddi elektrolit dengesizliği meydana gelir ve zamanında yerine konmadığında ölüm tehlikesi oluşabilir.

İshale neden olan pekçok durum vardır. İshal, mikrobik olabileceği gibi mikropların salgıladığı toksinler, antibiyotikler, çeşitli ilaçlar, bazı mide-barsak hastalıkları, bazı hormonal hastalıklar, tümoral durumlar, ani ve aşırı ısı değişiklikleri, heyecan, üzüntü, korku nedeniyle de oluşabilir.

Yaz ishalleri genelde mikrobiktir.

İshal Neden Önemlidir?

İshal; çoğu kez kusma ile birlikte görülür. İshal ve kusmanın beraber olması vücudun susuz ve bazı kimyasal maddelerden (elektrolitler ve çeşitli mineraller gibi) yoksun kalmasına yani dehidratasyona neden olur .

Vücuttan su ve gerekli kimyasal maddelerin kaybı sonucu, ağır klinik tablolar (böbrek yetmezliği ve ölüm gibi) görülebilir.

Eğer bir ishal atağı 14 günden kısa sürmüşse, bu akut ishaldir. Akut sulu ishal dehidratasyona yol açabilir ve malnütrisyon( beslenme bozukluğu)u kolaylaştırabilir. Akut ishalde ölüm nedeni genellikle dehidratasyondur.

Eğer ishal 14 günden daha uzun sürerse, bu inatçı ishaldir. İshal olgularının yaklaşık %20'si inatçı ishale dönüşebilir. İnatçı ishal genellikle beslenme sorunlarına yol açar ve ölüm nedeni olabilir.

İshal Nasıl Bulaşır?

En yaygın bulaşma yolu kontamine (temiz olmayan) suların tüketilmesidir. Sıcaklıklardaki artışla beraber su ihtiyacı da buna paralel artar. İnsanlar bu nedenle yazın daha çok su tüketirler. Çoğunlukla da güvenilir olmayan su kaynaklarından da su kullanılması, bu sularla yıkanan sebze ve meyvelerin tüketilmesi ile ishaller ortaya çıkar. Kontamine sularla yıkanmış veya hazırlanmış ya da hijyenik olmayan şartlarda hazırlanmış veya saklanmış gıda maddelerinin tüketilmesi de önemli bulaşma yollarındandır. Bulaşmada önemli etkenlerden bir diğeri de kişisel-hijyen kurallarına dikkat edilmemesidir. Hijyen standartlarının düşük olduğu şartlarda etkenler kişiden kişiye kolayca yayılabilir. Kirli sulardan yakalanmış balık ve deniz ürünleri de akut gastroenteritler için kaynak olabilirler.

Özellikle hijyen koşullarının kötü olduğu, kişilerin temizlik alışkanlığının az olduğu, kirli sular, açık tuvaletler, açıkta satılan yiyeceklerin ve sinek, böcek, fare gibi canlıların çok olduğu yerlerde ve genellikle yaz aylarında sık görülürler.

İshal Tanısı Nasıl Konur?

Gastroenterit vakalarının tanısında dışkının çeşitli yöntemlerle incelemesi yapılmalıdır.

Ne zaman sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır?

Ağızdan beslenememe

Hastalık durumunun ağırlaşması

Ateşlenme

Dışkıda kan

Yeterli sıvı alamama gibi durumlarda acilen sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.

İshal Tedavisi Nasıldır?

Uygun antibiyotik ya da antiparaziter tedavi ile birlikte ağızdan ya da damar yolu ile yeterli sıvı desteği verilerek, sıvı-elektrolit dengesinin düzeltilmesi sağlanır.

İshal için ek sıvı verilmesi ve beslenmenin sürdürülmesi yani rehidratasyon çok önemlidir.

Antibiyotikler çoğu ishal olgularının tedavisinde etkin değildir. Ender olarak yarar sağlar, bazen de durumu daha da ağırlaştırabilirler. Gereksiz antibiyotik kullanımı bazı patojenlerin direncini arttırabilir.

İshallerle İlişkili Risk Faktörleri Nelerdir?

Seyahat

Kreşler ve okullar

Huzurevi ya da bakım evleri,

Bazı kronik hastalıklar (AIDS gibi)

Antibiyotik kullanımı

Diğer ilaçlar (kanser ilaçları gibi)

Temizliğinden emin olunmayan yiyeceklerin yenmesi ve suların içilmesi

Evde hayvan beslenmesi

Deniz ürünlerinin tüketimi

İshalden korunmak için;

Eller uygun şekilde yıkanmalıdır.

Özellikle yemek öncesi ve sonrası, tuvalet sonrası, bebeklerin beslenmesi ve alt temizliği öncesi ve sonrası muhakkak eller bol su ve sabunla yıkanmalı,

Sokakta ya da açıkta satılan ve kaynağı bilinmeyen yiyecekler tüketilmemeli,

Besinlerin hazırlanmasında ve saklanmasında gerekli kurallara uyulmalı, besinlerin bozuk olup olmadığı kontrol edilmeli,

Özellikle meyve ve sebzeler yenmeden önce temiz su ile iyice yıkanmalı,

Su kesintileri sonrasında ilk gelen su mümkünse kullanılmamalı,

İçme suyu olarak temiz su kullanılmalı, temizliğinden emin olunmayan sular içilmemeli, şüpheli durumlarda su kaynatılmalı veya filtre edilmelidir.

İçme suların temizliği için, kaynatma da çok etkili bir yöntemdir. Suyun kaynamaya başlamasından sonra 20 dakika daha kaynatılması, gerekli temizliği sağlayacaktır.

Şebeke suyunun ve gerekiyorsa evlerde, okullarda, işyerlerinde bulunan depolardaki suların kontrolü ve klorlanması yapılmalıdır

Su ve besinler yoluyla bulaşan hastalıklardan korunmanın en etkin yolu, çevre koşullarının düzeltilmesidir.

Umuma açık yerlerde (okul gibi) tuvaletler temiz olmalı, mutlaka su ve sabun bulunmalıdır.

Yerlerin, tuvaletlerin vs. temizliğinde çamaşır suyu kullanılması (1 ölçü çamaşır suyu ile 9 ölçü suyun karışımı) sağlanmalıdır.