Sri Lanka'daki Kasırga Felaketi: 643 Ölü, 1.7 Milyon Etkilendi

Haber: Nilgün Hande ÖZTÜRK

(ANKARA) - Sri Lanka'nın Ankara Büyükelçisi Niluka Kadurugamuwa, 27 Kasım'da ülkesini vuran Ditwah Kasırgası sonrası meydana gelen sel ve heyelanlarda 643 kişinin yaşamını yitirdiğini, 183 kişinin ise kayıp olduğunu açıkladı. Felaketin ekonomik zararının 6–7 milyar dolar seviyesinde olduğunu belirten Kadurugamuwa, Türkiye'ye de desteği için teşekkür etti. Kadurugamuwa, "TİKA, iki kişilik bir ekibi Sri Lanka'ya gönderdi. Bu süreçte 3 bin kişiye yardım paketi dağıtıldı; yaklaşık 100 bin dolarlık bir destek sağlandı. Türk Kızılayı da Sri Lanka Kızılhaçı ile iş birliği içinde uzun vadeli destek sunacak" dedi. TİKA Başkanı Abdullah Eren ile geçen hafta konuştuklarını belirten Kadurugamuwa, "Kendisi, Sri Lanka'dan bir proje teklifi beklediklerini söyledi" dedi.

Sri Lanka'nınAnkara Büyükelçisi Niluka Kadurugamuwa, ANKA Haber Ajansı'na ülkesinde 27 Kasım'daki Ditwah kasırgası sebebiyle meydana gelen sel ve heyelan felaketleri sonucu yaşanan can kayıplarına ve yıkımlara ilişkin değerlendirmelerde bulundu.

"22 bölge felaketten etkilendi, 1,7 milyon kişi mağdur oldu"

Kadurugamuwa, Sri Lanka'daki mevcut duruma ilişkin, "Tropikal siklon ülke genelinde ciddi sellere ve toprak kaymalarına neden oldu. Sri Lanka'da toplam 25 bölge bulunuyor ve bunların 22'si şiddetli sel ve toprak kaymalarından etkilendi. Mevcut durumda, teyit edilmiş can kaybı sayısı 643. Ayrıca 183 kişi hala kayıp" dedi. Felaketten etkilenen toplam nüfusun 1,6 ila 1,7 milyon kişi civarında olduğuna değinen Kadurugamuwa, "Aile sayısı açısından bakıldığında yaklaşık 500 bin aile etkilendi. Yaklaşık 6 bin ev tamamen yıkıldı, 100 bin civarında ev ise kısmen hasar gördü" diye konuştu ve şöyle devam etti:

"Şu anda insanların barındığı yaklaşık 700 güvenli merkez bulunuyor. Evlerini kaybeden yaklaşık 75 bin kişi hala bu merkezlerde yaşıyor. Bu da yaklaşık 23 bin aileye karşılık geliyor. Şu an itibarıyla enkaz kaldırma çalışmaları sürüyor. Toprak kaymaları çok ağırdı. Kayıp olan 183 kişinin büyük olasılıkla hala toprak altında olduğu düşünülüyor, ancak bu alanların büyük kısmı temizlenmiş durumda. Yollar, ciddi şekilde zarar gördü, onarım çalışmaları devam ediyor. Demiryollarının bazı bölümleri de ağır hasar aldı. Mümkün olan yerlerde geçici onarımlar yapıldı; şu an bazı yollarda araç trafiği, demiryolu ağının bazı kesimlerinde ise tren seferleri yeniden başladı."

"Arama-kurtarma sona erdi, yeniden inşa süreci planlanıyor"

Yaşanan felaketten sonra olağanüstü hal ilan edilen Sri Lanka'da arama kurtarma aşamasının sona erdiğini söyleyen Kadurugamuwa, "Şu anda uluslararası destekle birlikte yeniden inşa sürecinin planlanması aşamasına geçildi. Hükümet ayrıca afetten etkilenenler için bazı destek paketleri açıkladı" dedi. Kadurugamuwa, bu destek paketlerine ilişkin "Evini ve arazisini kaybeden kişilere, özellikle heyelan riski taşıyan bölgelerde yeniden yerleşime izin verilmediği için, yeni bir alanda ev inşa edebilmeleri amacıyla 10 milyon Sri Lanka rupisi verilecek. Kısmen hasar gören evler için ise hasar tespiti yapılarak buna göre tazminat ödenecek" ifadelerini kullandı.

"Şu anda BM, destekli bir hasar tespit çalışması da yürütüyor"

"Şu anda Birleşmiş Milletler (BM) destekli bir hasar tespit çalışmasının da yürütüldüğünü" belirten Büyükelçi Kadurugamuwa, hükümetin, yerel yönetimlerin ve sivil toplum örgütlerinin arama-kurtarma çalışmalarında, "çok önemli bir rol oynadıklarını" söyleyerek, çalışmalarına ilişkin şu ayrıntıları paylaştı:

"Sri Lanka'da devlet sistemi oldukça yaygındır; yürütme gücü köy seviyesine kadar uzanır. Doğal afetler gibi durumlara müdahale edebilecek güçlü bir devlet mekanizması vardır. Yardım ve afet müdahalesi esas olarak bu mekanizma üzerinden yürütüldü. Ancak felaketin boyutu çok büyük olduğu için, zaman zaman bu yapının tek başına yeterli olması mümkün olmadı. Bu nedenle hükümet; ordu, hava kuvvetleri, donanma ve polis güçlerine başvurdu. Ayrıca yerel gönüllüler de kurtarma çalışmalarına katıldı. Bölge ve il sekreterlikleri koordinasyonu sağladı.

Tüm bilgiler, Sri Lanka Afet Yönetim Merkezi'ne iletildi ve operasyonlar buradan yönetildi. Örneğin suda mahsur kalan biri olduğunda hava kuvvetlerine ait helikopterler gönderildi. Askeri güçler, sivil toplum kuruluşları, gönüllüler ve halk büyük bir dayanışma gösterdi. Buna ek olarak uluslararası destek de geldi. Felaketin hemen ardından Hindistan ve Pakistan kurtarma ekipleri gönderdi; uçaklarla, eğitimli personel ve arama köpekleriyle geldiler. Daha sonra Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), altı uçakla ekipman, araç ve kurtarma ekipleri gönderdi. Bu ekipler köylere, kırsal ve ulaşılması zor bölgelere giderek çamur altında kalan insanlara ve cenazelere ulaşmaya çalıştı. Bu, Sri Lanka hükümeti, ordusu, halkı ve dost ülkelerin ortak bir çabasıydı. Yalnızca birkaç ülkenin adını andım ama destek veren çok sayıda ülke vardı. Kısaca söylemek gerekirse, ordu ve devlet mekanizması bu süreçte çok büyük bir rol oynadı."

"Tarım, ulaşım ve altyapı ağır hasar gördü"

"Şu ana kadar ortaya çıkan ilk tahminlere göre, felaketin Sri Lanka ekonomisine olan zararın 6 -7 milyar dolar civarında" olduğunu kaydeden Kadurugamuwa, şöyle konuştu:

"Bu rakam tarımı da kapsıyor. Tarım arazileri sular altında kaldı. Pirinç tarlaları gibi birçok alan gübreleme aşamasındaydı; sel geldiğinde gübreler yıkandı ve mahsuller zarar gördü. 22 bölgenin etkilenmesi nedeniyle tarımsal üretim ülke genelinde ciddi şekilde etkilendi. Altyapı açısından bakıldığında yollar ve demiryolu hatları zarar gördü. Bazı köyler, tamamen yok oldu. Okullar, hastaneler ve kamu binaları da etkilendi. Özellikle yollar büyük zarar gördü. Bazı demiryolu hatlarında raylar duruyor ancak altındaki zemin tamamen yıkanmış durumda. Köprülerde de hasar var; bazı köprüler çöktü ve onarılamaz halde. Dolayısıyla ilk tahminlere göre zarar 6–7 milyar dolar civarında ancak BM değerlendirmesi tamamlandığında net rakam ortaya çıkacak. Olumlu bir nokta ise turizm altyapısının büyük ölçüde zarar görmemiş olması. Otellerin çoğu kıyı bölgelerinde bulunuyor ve bu bölgeler afetten etkilenmedi. Özellikle güney kıyıları zarar görmedi. Bu nedenle turizm altyapısı büyük ölçüde sağlam kaldı."

"Hiçbir yabancı turist hayatını kaybetmedi"

Kadurugamuwa, felaket sırasında hiçbir yabancı turistin hayatını kaybetmediğini ya da yaralanmadığını vurgulayarak, turizm faaliyetlerinin büyük ölçüde sürdüğünü söyledi. Bazı yabancı turistlerin yolların kapanması ve su baskınları nedeniyle kısa süreli mahsur kaldığını belirten Kadurugamuwa, "Ancak tamamı zamanında tahliye edildi. Yabancı turistlerin bulunduğu bölgelere özel helikopterler gönderildi ve güvenli alanlara alındılar. Hiç kimse zarar görmedi" dedi.

Turizm sektöründe sınırlı sayıda iptal yaşandığını ifade eden Kadurugamuwa, "Kitlesel iptaller söz konusu olmadı. Hiçbir ülke Sri Lanka'ya seyahat edilmemesi yönünde bir uyarı yayımlamadı. Türkiye de böyle bir uyarı yapmadı" diye konuştu.

Felakete rağmen turist girişinin sürdüğüne dikkat çeken Kadurugamuwa, "Aralık ayının üçüncü haftasına kadar yaklaşık 50 bin turist Sri Lanka'ya geldi. Bu, üç haftalık bir dönem için oldukça yüksek bir rakam. Turizm akışı büyük ölçüde devam etti" ifadelerini kullandı.

Sri Lanka'nın yıllık turist hedeflerine de değinen Kadurugamuwa, geçen yıl 3 milyon turist hedeflediklerini ancak bu rakama ulaşılamadığını belirterek, "Bu yıl turist sayısı 2,2 milyonu geçti. Pandemi öncesinde ulaşılan en yüksek rakam 2,5 milyondu. Yani yeniden o seviyelere dönmüş durumdayız. 2026'da ise 3 milyon hedefinin yakalanabileceğini öngörüyoruz" dedi.

"İklim değişikliği politikaları yeniden öncelik kazandı"

Niluka Kadurugamuwa, son yıllarda artan aşırı hava olayları karşısında hükümetlerinin iklim değişikliğiyle mücadele ve afetlere karşı dayanıklılığı artırmaya yönelik uzun vadeli stratejiler planladığını söyledi. Kadurugamuwa, "Sri Lanka'nın tüm uluslararası iklim değişikliği sözleşmelerine taraf olduğunu ve bu alanda küresel düzeyde aktif bir rol üstlendiğini" belirtti.

Ülkesinin özellikle mangrov ormanlarının korunması konusunda öncü ülkelerden biri olduğuna dikkat çeken Kadurugamuwa, mevcut hükümetin seçim beyannamesinde iklim değişikliğiyle mücadele, çevre koruma ve afet riskinin azaltılmasına yönelik kapsamlı düzenlemelerin yer aldığını ifade etti.

"Toprak kaymalarının büyük bölümü, insan kaynaklı"

Ancak hükümetin göreve geldiği ilk dönemde önceliğin ekonomi olduğunu vurgulayan Kadurugamuwa, "2022'de çok ciddi bir ekonomik kriz yaşadık. Hükümet, eylül ayında göreve geldiğinde öncelik ekonomiyi toparlamaktı. 2024 itibarıyla toparlanma sürecine girdik. Bu nedenle iklim ve afet politikaları bir süre ikinci planda kaldı" dedi. Son yaşanan sel ve heyelan felaketlerinin bu yaklaşımı değiştirdiğini belirten Kadurugamuwa, "Bu felaket gözlerimizi açtı" ifadesini kullandı.

"Toprak kaymalarının büyük bölümünün insan kaynaklı olduğuna" işaret eden Kadurugamuwa, "ormanların kesilmesi ve dağlık bölgelerde kontrolsüz yapılaşmanın toprak dengesini bozduğunu" söyledi. Kadurugamuwa, hükümetin sürdürülebilir arazi kullanımı ve afet riskini azaltmaya yönelik politikalarının bulunduğunu belirterek, "Artık bu politikaların kararlılıkla hayata geçirilmesi gerekiyor" diye konuştu.

Türkiye'den Sri Lanka'ya afet desteği

Kadurugamuwa, yaşanan afet sürecinde Türkiye-Sri Lanka arasındaki afet yönetimi ve insani yardım alanında iş birliğine ilişkin soruya "Türkiye de yardım çağrısında bulunduğumuz ülkelerden biriydi" dedi ve şu ifadeleri kaydetti:

"Felaketin hemen ardından Türkiye'ye çağrıda bulunduk. Hatta çağrıdan önce bile TİKA, iki kişilik bir ekibi Sri Lanka'ya göndererek sahada iki hafta boyunca değerlendirme yaptı. Bu süreçte 3 bin kişiye yardım paketi dağıtıldı; yaklaşık 100 bin dolarlık bir destek sağlandı. Türkiye'nin Kolombo Büyükelçiliği bu süreci koordine etti.

Geçen hafta TİKA Başkanı ile görüştük. Kendisi, Sri Lanka'dan bir proje teklifi beklediklerini söyledi. Uzun vadeli bir proje olabilir; altyapı, okul veya hastane gibi. 2004 tsunamisi sonrasında Türk Kızılayı tarafından Sri Lanka'da 430 evden oluşan bir köy inşa edilmişti. O köy, dönemin Başbakanı olan bugünkü Cumhurbaşkanınız tarafından açılmıştı. Yani aramızda güçlü bir geçmiş var. Türk Kızılayı da Sri Lanka Kızılhaçı ile iş birliği içinde uzun vadeli destek sunacak. Türkiye'ye ve Türk halkına bu destekleri için son derece minnettarız."

Kadurugamuwa'dan Türkiye'ye teşekkür

Kadurugamuwa, Türkiye'nin felaket sürecinde verdiği desteklere de değinerek Cumhurbaşkanı, hükümet, Dışişleri Bakanlığı ve TİKA'ya teşekkür etti. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın sürece verdiği önemin altını çizen Kadurugamuwa, Türkiye'nin 2004 tsunamisi sonrası Sri Lanka'da inşa ettiği köyün açılışının da Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından yapıldığını hatırlattı.

"Sri Lanka Türk yatırımcılar için cazip bir merkez"

Kadurugamuwa, ülkesinin turizme tamamen açık olduğunu vurgulayarak, "Afetin etkilerine rağmen turizm altyapımız büyük ölçüde sağlamdır. Türk vatandaşlarını Sri Lanka'yı ziyaret etmeye davet ediyoruz. Bu ziyaretler hem keyifli bir deneyim sunacak hem de toparlanma sürecimize katkı sağlayacaktır" dedi.

Sri Lanka'nın yatırım açısından da cazip bir ülke olduğuna dikkat çeken Kadurugamuwa, Türk iş insanları ve yatırımcılara çağrıda bulunarak, "Sri Lanka yatırımlar için uygun bir ülkedir. Türk iş dünyasını ve yatırımcıları ülkemize yatırım yapmaya davet ediyoruz. Bu karşılıklı kazanç sağlayacaktır" ifadelerini kullandı. Kadurugamuwa, ülkesinin özellikle turizm ve konaklama sektörlerinde Türk yatırımcılar için önemli fırsatlar sunduğunu belirterek, düşük maliyetler, nitelikli iş gücü ve geniş pazarlara erişim avantajlarının Sri Lanka'yı cazip bir yatırım merkezi haline getirdiğini söyledi.

Turizm sektörünün hızlı bir büyüme içinde olduğunu vurgulayan Kadurugamuwa, bu nedenle turizm ve konaklama alanındaki yatırımların öne çıktığını ifade etti. İnşaat ve tekne yapımı gibi farklı sektörlerde de yatırım imkanlarının bulunduğunu kaydeden Kadurugamuwa, "Turizm sektörü hızla büyüyor. Bu da Türk yatırımcılar açısından çok sayıda fırsat anlamına geliyor" dedi.

"Enflasyon tek haneli rakamlara indirildi ve kontrol altında tutuluyor"

Sri Lanka'nın yatırım ortamının elverişli olduğuna dikkat çeken Kadurugamuwa, iş gücü ve üretim maliyetlerinin düşük olmasının önemli bir avantaj sağladığını belirtti. Kadurugamuwa, "İş gücü ucuz, dolayısıyla üretim maliyetleri de daha düşük oluyor. Enflasyon tek haneli rakamlara indirildi ve kontrol altında tutuluyor" diye konuştu.

Sri Lanka'ya yapılan yatırımların yalnızca iç pazara yönelik olmadığını vurgulayan Kadurugamuwa, ülkesinin Hindistan, Pakistan, Singapur ve Tayland ile serbest ticaret anlaşmaları bulunduğunu hatırlattı. Bu kapsamda, Hindistan gibi 1,4 milyarlık bir pazara sıfır gümrükle erişim imkanı sağlandığını belirten Kadurugamuwa, "Sri Lanka'da kurulan bir fabrika, serbest ticaret anlaşmaları sayesinde Hindistan'a vergi ödemeden ihracat yapabiliyor. Bu son derece avantajlı bir durum" dedi.

"Sri Lanka'nın Doğu ile Batı arasındaki ana deniz ticaret yollarının hemen yakınında"

Endonezya ve Çin ile de tercihli ticaret anlaşmaları bulunduğunu kaydeden Kadurugamuwa, Türk yatırımcıların Sri Lanka'da üretim yapmasının hem kolay hem de karlı olacağını ifade etti. Kadurugamuwa, yatırım ortamının güçlü güvencelere sahip olduğunu belirterek, "Anayasa yatırımların güvenliğini garanti altına alıyor. Mevzuat açısından anayasal güvence mevcut" dedi.

Ülkesinin stratejik konumuna da değinen Kadurugamuwa, Sri Lanka'nın Doğu ile Batı arasındaki ana deniz ticaret yollarının hemen yakınında yer aldığını belirtti. Bu durumun Türkiye'nin Avrupa ile Asya arasındaki konumuna benzediğini söyleyen Kadurugamuwa, iki büyük uluslararası liman ve havalimanlarının yanı sıra ilaç, imalat ve turizm sektörlerine özel sanayi ve ihracat bölgelerinin bulunduğunu aktardı.