Osmanlı Dünyasından İnsan ve Hayat Manzaraları

Bir kadı'nın günlüğünden Osmanlı dünyasından insan ve hayat manzaraları

I. Ahmed devrinden son Osmanlı dönemine kadar kazasker ve molla yetiştiren Sadreddinzadeler ailesine mensup bir kadı olan Sadreddinzâde Telhisî Mustafa Efendi'nin çeyrek asır boyunca günü gününe tuttuğu defterlerini mercek altına alan "Kadı ve Günlüğü", tarihçi Selim Karahasanoğlu'nun araştırmaları sonucunda İş Bankası Kültür Yayınları etiketiyle raflardaki yerini aldı.

Tarih dizisiyle birbirinden değerli kitapları ve belgeleri okurlara sunan Kültür Yayınları, aynı diziden yepyeni bir kitabı daha okurların beğenisine sundu. Osmanlı tarihinde, özellikle de Yeniçağ başlarında bilinen günlük sayısı az olsa da, Sadreddinzâde'nin eseri günlük türü üzerine önemli ipuçları sunuyor. Bir Osmanlı kadısının hem özel hem de meslek hayatı çerçevesindeki pek çok kesimden insanın yaşamöykülerine dair mühim ipuçları, ilmiye teşkilatının fiili işleyişine dair somut veriler, şehirlerarası seyahat koşullarından iklim, yangın ve deprem kayıtlarına birçok bilgi "Kadı ve Günlüğü" kitabının sunduğu zengin veriler arasında.

Günlükte gizemli bir sürpriz var

Günlüğün bir başka sürprizi ise bir yüzyıl sonra günlüğü yeniden kullanmaya başlayan, kendi kayıtlarını yazmanın yanı sıra Sadreddinzâde'nin kayıtlarına da yorumlar ekleyen Sadık'ın notlarıdır. Bir Mevlevi muhibbi olduğu sanılan Sadık'ın kim olduğu ve hayatına ilişkin bilgilerin belirsizliği, kitaba gizemli, egzotik bir heyecan katıyor. Bu çalışma, 18. yüzyıldan kalan III. Ahmed ve I. Mahmud devirlerine dair bir günlüğün nasıl okunabileceğine ilişkin Osmanlı çalışmaları kapsamında bir ilki oluşturuyor. 18. yüzyıl Osmanlı tarihi ağırlıklı çalışmaları ile bilinen Selim Karahasanoğlu, "Kadı ve Günlüğü" kitabında geniş çaplı bir çalışmayı uzmanlara ve meraklılarına sunuyor. Karahasanoğlu çalışmalarını İstanbul Medeniyet Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Tarih Bölümü'nde sürdürüyor.