Yeni Anayasa Yazımı

-TBMM Anayasa Yazım Komisyonu, yükseköğretim ihtiyaçları konusunda planlama yapmak üzere 15 üyeden oluşan Yükseköğretim Düzenleme Kurulu oluşturulmasında mutabakat sağladı

BDP Batman Milletvekili Bengi Yıldız başkanlığında toplanan TBMM Anayasa Yazım Komisyonu, "Üniversiteler", "Yükseköğretim Düzenleme Kurulu", "Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları" ve "Kamu başdenetçiliği" başlıklı maddeleri yeniden müzakere etti.

Komisyonun üzerinde mutabakata vardığı  "üniversiteler" maddesine göre,  üniversiteler; bilimsel ve akademik özgürlük, kurumsal ve akademik özerklik ilkelerine uygun olarak devlet tarafından kanunla kurulacak. Münhasıran eğitim, kültür, bilim ve teknoloji alanına özgülenmiş yeterli kaynaklara sahip vakıflar, bilimsel özgürlük ilkesine uygun olarak kanunla belirlenmiş usul ve esaslar çerçevesinde kar amacı gütmeyen üniversiteler kurabilecek. CHP ve BDP, üniversitelere mali özerklik de istedi.

Üniversiteler, tüzel kişiliğe sahip olacak.

Üniversiteler, öğretim üyeleri ve diğer öğretim elemanları serbestçe araştırma, sanatsal üretim, yayın, açıklama ve öğretim faaliyetinde bulunabilecek.

Üniversite yönetim organları ile öğretim elemanları, üniversiteler ve Yükseköğretim Düzenleme Kurulu dışında kalan makamlarca her ne suretle olursa olsun görevlerinden uzaklaştırılamayacak.

Öğretim üyelerinin unvanları, atama, yükselme ve emeklilikleri; öğretim elemanı yetiştirme; öğretim düzeyleri ve süreleri; yükseköğretime giriş; disiplin ve ceza işleri, mali işler ile diğer özlük hakları, öğrenimin ve öğretimin hürriyet ve teminat içinde ve bilim, teknolojinin evrensel gereklerine göre yürütülmesi ve üniversitelere devletin sağladığı mali kaynakların kullanılması kanunla düzenlenecek.

Türk Silahlı Kuvvetleri ve emniyet teşkilatına bağlı yükseköğretim kurumları, bu kurumlara özgü gereklilikler dışında üniversitelerle ilgili hükümlere tabi olacak.

Devlet maliyesinden yükseköğretim kurumlarına ayrılacak pay ile diğer mali katkıların belirlenmesinde, değerlendirme ile görevli kurumun raporları da dikkate alınacak.

-Yükseköğretim Düzenleme Kurulu-

Komisyon,  Yükseköğretim Düzenleme Kurulu adıyla bir kurul oluşturulmasında da mutabakata vardı.

Kurul, bilimsel ve akademik özgürlük, akademik ve kurumsal özerklik, şeffaflık, hesap verebilirlik, katılımcılık ilkelerini esas alarak; ülkenin yükseköğretim ihtiyaçları konusunda planlama yapacak ve görüş bildirecek; yükseköğretim kurumları arasında eşgüdümü sağlayacak; yükseköğretim kurumlarıyla toplumun çeşitli kesimleri arasında işbirliğini teşvik edecek ve niteliği artırıcı önlemler alacak.

Yükseköğretim Düzenleme Kurulu, ayrıca, üniversite, fakülte, yüksekokul ve enstitülerin kuruluşları ile programların açılması ve kapatılmasına ilişkin ölçütleri üniversitelerin görüşlerini alarak belirleyecek ve yükseköğretimde değerlendirme ile görevli kurumun raporları çerçevesinde kararlar alacak; yabancı yükseköğretim kurumlarından alınan diplomaların ve akademik unvanların denkliğini tanıyacak; yeni üniversitelerin kurulması ile yükseköğretime ilişkin düzenlemeler konusunda görüş bildirecek;  yükseköğretim kurumlarının öğretim elemanı kadroları ve öğrenci kontenjanları ile ilgili temel ölçütleri belirleyecek; yükseköğretim kurumlarının faaliyetlerini değerlendirecek ve gerekli tedbirleri alacak.

Kurul, 15 üyeden oluşacak. 9 üyesi, yükseköğretim kurumlarının kadrolarında bulunan öğretim elemanları tarafından profesör unvanına sahip öğretim üyeleri arasından seçilecek. Öğretim elemanları tarafından yapılacak seçimlerde her öğretim elemanı bir adaya oy verecek. Kurulun 6 üyesi, TBMM tarafından üye tamsayısının beşte üçü ile belirlenecek.

Komisyon, üyelerin seçim usulünü daha sonra tekrar ele alınmayı; TBMM'nin atama niteliğinde yapacağı seçimlerle ilgili genel bir düzenleme oluşturulması halinde aynı düzenlemenin bu konu için de geçerli olmasını kararlaştırdı.

Komisyon, "Kamu Denetçiliği" başlıklı madde de uzlaşmaya vardı. Buna göre, herkes kamu denetçisine başvurma hakkına sahip olacak.

Kamu denetçiliği, TBMM adına, idarenin işleyişiyle ilgili şikayetleri inceleyecek.

Kamu Başdenetçisi TBMM tarafından üye tamsayısının üçte ikisinin gizli oyuyla ancak bir defalığına 5 yıl için seçilecek. AK Parti, TBMM tarafından üye tamsayısının beşte üçünün oyuyla seçilmesini önerdi.

Liyakat ve insan hakları alanında temayüz etmiş kamu başdenetçisi adayları,  seçimden önce TBMM'de ilgili komisyon tarafından kamuya açık olarak dinlenecek. Bu komisyon her adayın başvuru dosyasını inceleyerek hazırlayacağı raporu Genel Kurula sunacak.

Kamu başdenetçisi yetki ve görevlerini tarafsızlık ve bağımsızlık içinde yerine getirecek. Kamu başdenetçisi, göreviyle ilgili olarak yaptığı açıklamalardan sorumlu tutulamayacak.

Kamu başdenetçisi, temel hak ve özgürlükleri korumak amacıyla idareye yönelik şikayetleri araştırma ve inceleme; idareye önerilerde bulunma; taraflar arasında arabuluculuk yapma;  gereken hallerde savcılığa suç duyurusunda bulunma; kanunda belirtilen istisnai hallerde anayasa şikayeti başvurusunda bulunma yetkisine sahip olacak.

Kamu başdenetçisi her yasama yılının başında TBMM'ye kendi çalışmalarına ilişkin olarak yıllık rapor sunacak.  Ayrıca kamu vicdanını rahatsız eden hallerde re'sen ya da TBMM'nin talep etmesi halinde özel öneme sahip bir konu hakkında da ayrıca rapor hazırlayabilecek.

AK Parti, kamu başdenetçisine ilişkin bazı fıkraların, İçtüzük konusu olarak değerlendirdi.

Bu maddeye, "Kamu denetçiliğinin, kamu idaresinin her tür eylem ve işlemleri ile tutum ve davranışlarını, insan haklarına, ayrımcılık yasağına, hukuka ve hakkaniyete uygunluk açısından incelemek, araştırmak ve idareye önerilerde bulunmak amacıyla kurulacağı yazılacak" şeklinde gerekçe notu yazıldı.

Ayrıca, olağanüstü yönetim usullerinin uygulanması kamu denetçisinin çalışmasına engel olmayacak. -