Sayıda Avrupa Dördüncüsüyüz Sorun Gönüllü Vericide

SELMA BIYIKLI ADABAŞ - Kemik iliği naklinde uzmanlık ve merkez bakımından dünyanın önde gelen ülkeleriyle yarışan Türkiye'de tek sorun akraba dışı gönüllü verici sayısının artırılamaması.

Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Tıp Fakültesi Hematoloji Bilim Dalı Öğretim Üyesi ve Ankara Onkoloji Eğitim ve Araştırma Hastanesi Kök Hücre Nakli Merkezi Direktörü Prof. Dr. Fevzi Altuntaş, Organ Bağışı Haftası nedeniyle AA muhabirine yaptığı açıklamada, kan ve kemik iliği kanserlerinin tedavisinde başvurulan kök hücre nakillerinde, Türkiye'nin dünyanın önde gelen ülkeleriyle yarışır durumda olduğunu söyledi.

Türkiye'de kök hücre nakli sorununun, Sağlık Bakanlığının ve Sosyal Güvenlik Kurumunun teşvik edici uygulamalarıyla çözüldüğünü ifade eden Altuntaş, "Türkiye nakil sayısı bakımından Avrupa'da 4. sırada ancak gönüllü verici sayısının artırılmasına ihtiyaç var" dedi.

Dünyada yılda 60 bin civarında kök hücre nakli gerçekleştirildiğini, bunların 25 binden fazlasının "allojenik" denilen başkasından yapılan nakiller olduğunu kaydeden Altuntaş, "allojenik" nakillerin de yaklaşık yüzde 45-60'ının akraba dışı vericilerden sağlandığını bildirdi.

Türkiye'de ise yılda 3 bine yakın nakil gerçekleştirildiğini belirten Altuntaş, şu bilgileri aktardı:

"Gelişmiş ülkelerde milyonlara ulaşan kayıtlı gönüllü verici sayısı Türkiye'de sadece 38 bin civarında. Bu durum, kardeşi olmayan, diğer akrabalarından da uygun verici bulamayan hastaların tedavi seçeneğini azaltıyor. Avrupa ülkelerinde nakillerin yüzde 50'si akraba dışı vericilerden yapılırken Türkiye'de bu oran yüzde 5-10'lara düşüyor. Bu oran olması gerekenin çok altında. Bu nedenle kök hücre ve doku bilgi bankası artık bir ihtiyaç."

-"Türkkök ile dünya standardını yakalayacağız"

Kök hücre nakli ihtiyacı olan bir hastanın önce kardeşleri ve akrabalarının doku grubu uyumu açısından araştırıldığını, bu kişilerden verici bulunamadığı takdirde önce ulusal sonra uluslararası kemik iliği doku bilgi bankalarında uygun başka bir verici olup olmadığının araştırıldığını anlatan Prof. Dr. Altuntaş, bu bankalarda kök hücrelerin değil, verici bilgilerinin saklandığını söyledi.

Prof. Dr. Fevzi Altuntaş, bu nedenle kök hücre nakli gereken hastaların en kısa sürede ve en yüksek nitelikte tedavi şansının, gönüllü verici havuzunun artırılmasıyla mümkün olabildiğini vurguladı.

Dünya Kemik İliği Bankasının havuzunda 22 milyonun üzerinde gönüllü verici bulunduğunu, bunların çoğunu ABD (8 milyon), Almanya (5 milyon), İngiltere (850 bin), İtalya (380 bin) ve Fransa'daki (225 bin) vericilerin oluşturduğunu anlatan Altuntaş, Türkiye'nin, kurulacak gönüllü verici bankası "Türkkök" ile kemik iliği bankacılığı alanında 3-4 yıl içerisinde gelişmiş dünya ülkelerinin standardını yakalayabileceğini belirtti.

Ülke dışından uygun verici bulunması için 2-9 aylık zaman gerektiğini ifade eden Altuntaş, "Bu süre bazı hastalar için çok uzun olduğu için her toplumun kendi bankasını oluşturması ayrı bir önem taşıyor" diye konuştu.

-Kimler kök hücre vericisi olabilir?

Prof. Dr. Altuntaş'ın verdiği bilgiye göre, bulaşıcı ciddi bir hastalığı olmayan 18-55 yaş arası sağlıklı herkes verici olabiliyor.

Kök hücre vericisi olmanın insan sağlığı üzerine olumsuz önemli hiçbir riski bulunmuyor.

Adaylar işlem öncesi sağlık kontrolünden geçiriliyor. Genel sağlık durumu uygun olanlara HLA denilen doku grubu tayini yapılıyor. Doku grubu uygun birden fazla verici bulunursa diğer kriterlere bakılıyor.

Doku grubu uyumsuzluğunda, nakledilen dokunun reddedilmesi riski bulunuyor. Ayrıca, "Graft versus host" hastalığı denilen, nakledilen hücrelerin alıcının bazı organlarına saldırarak harap etmesi durumu da ortaya çıkabiliyor. Bu sorunlar naklin başarısını olumsuz etkiliyor. Bu nedenle doku grubu uyumu öncelikle aranıyor.

Kök hücre ameliyathane veya aferez merkezlerinde toplanıyor. - Ankara