Vatoz Bulutsusu Sönüyor!

Stingray Nebula (Vatoz Bulutsusu) 1967'de parlak mavi dev diye bilinirdi. Bu en genç bulutsu uzak yıldız topluluğu, bize onsekiz bin ışık yılı uzaklıkta ve o eski parıltısını maalesef kaybetmeye devam ediyor.

Adını şekline borçlu olduğunu resimlere bakar bakmaz anlıyoruz; vatoz balığına benzer görüntüsü sayesinde isim koymak hiç de zor olmamış.

Son 20 yıldır Hubble uzay teleskobu ile gözlediğimiz  Sunak takımyıldızı bölgesinde bulunan Stingray Nebula nasıl bir evrim geçiriyor bir bakalım.

1996-2016 yılları arasında ışığının azaldığı, sönmeye başladığı saptandı ve şu an örnek verirsek iyonlaşmış oksijenin yarattığı parıltıda eşi görülmemiş bir düşüş yaşanıyor yani ışık seviyesi tahminen 1000 faktörlük fark gösteriyor.

Bu yıldız etrafını saran nebulaya bakılarak gezegensi bulut adını aldı. Stingray hayatının sonuna yaklaşan, üst tabakasını sıyırıp etrafındaki sisteme atmaya başlayan bir yıldız ve 1971'den 2000'li yıllara kadar ısısı 40 binden 180 bin Fahrenheit'a yükseldi. Bu inanılmaz derecede artan ısı daha sonra tersine bir soğuma ve sönme dönemine geçti.

BÜYÜK ŞANS OLARAK GÖRÜLÜYOR

Ana yıldızdan gelen yoğunluk azalınca nebulaya giden radyasyon oranı da azaldı ve odanızın ışıklarını romantik moda geçirmeye benzer bir loşluk yarattı ve bu da yavaş yavaş söndüğünün işareti oldu.

Gökbilimciler ısı yükselmesini helyum çakmasına bağlıyorlar. Her ne kadar bu koca yıldızın içinde bir günlük ve az bir ateşleme bile olsa içeride hapsedilmiş yoğun seviyede bir enerji salınmasına sebep olur ve yıldızın boyutlarının büyüklüğü bu yayılan dev enerjinin yüzeyinde hissedilmesinde etkilidir. Yıldızın boyutuna göre içeriden dışarıya yönelen bu enerji yıllar süren bir yolculuk sonunda yüzeye ulaşır.

Yıldız şimdi normale dönmeye başladığından Stingray'in ışıltısı azalıyor. Biliyoruz ki bu çok normal bir olay ve diğer yıldızların da başına geliyor ama bu sefer gökbilimciler Dünya'dan bu değişimi an be an takip edebilmeyi kendileri için büyük bir şans olarak görüyorlar.

BULUTSU NEDİR?

Nebula ya da bulutsu uzayda bulunan ve geniş alanlara yayılmış olan gazlar, toz, hidrojen, helyum ve diğer iyonize gazlardan oluşan bulutsu yapıdır. Bir nebula oluşmadan önce bir yıldızdır. Büyüme aşamasında kırmızı süperdev olurlar ki, basınçtan dolayı uzaya gaz salarlar. Bu gazlar, gaz bulutunu oluşturur.