"Borsa İstanbul'da 'Stratejik Ortaklıkta' Sona Yaklaşıldı"

Murat Birinci - Borsa İstanbul Genel Müdür Yardımcısı Çetin Ali Dönmez, stratejik ortaklıkla ilgili "Seçenekler son derece az sayıya indi. Artık sona yakın bir aşamadayız. Birkaç ay içerisinde açıklanabileceğini düşünüyorum" dedi.

Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası'nın (VOB) Borsa İstanbul'la birleşmesi ve Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası'yla (VİOP) entegrasyonu hakkında AA muhabirine açıklamalarda bulunan Dönmez, "VOBAŞ'ın Borsa İstanbul ile resmi birleşme tarihi 5 Ağustos 2013 olarak belirlendi. Öne çekilme gibi bir durum olacağı kanaatinde değilim çünkü sadece bizim hazır olmamız yetmiyor. Aracı kurumlara yazılım yapan şirketlerin ve aracı kurumların da hazır olması gerekiyor. Özellikle yabancılarla çalışan yerli aracı kurumların da isteğiyle birleşme tarihi ötelendi. Normalde ilk tarih haziran sonuydu. Büyük bir aksilik olmazsa VOBAŞ ve VİOP tek bir platformda, Borsa İstanbul'da hizmet verecek" diye konuştu.

Borsa İstanbul'da bütün piyasaların seans saatlerinin senkronize olacağını ve emir iletilerinde de herhangi bir sıkıntı olmayacağını söyleyen Dönmez, "VOB'a eskiden hizmet veren İMKB idi. Şimdi Borsa İstanbul oldu. Hizmet ve yazılım desteği veren biziz. VOB, şu an kullandığı networkten daha iyi bir networke gelecek" bilgisini verdi.

-"Türev işlemlerinde hedef 700 milyar dolarlık işlem hacmi"-

VİOP'taki işlem hacminin istenilen düzeye gelmemesiyle ilgili olarak Dönmez, şunları aktardı:

"Şu anda tabi ki istenilen düzeyde değil. Ama bunun açıklanabilir bazı nedenleri var. Öncelikle VOB alışılmış bir alım satım platformu. Başlangıç aşamasında buranın faaliyete zamanında geçemeyeceği, opsiyonların zamanında başlatılamayacağı gibi bir kanı vardı. Dolayısıyla üyeler hep VOB'un devam edeceğine yatırım yaptılar. Şimdi yavaş yavaş üyeler de gelmeye başladı. Üye sayısı henüz oturmadı. Dolayısıyla VİOP'ta bu kadar işlem hacmi olması normal. Ayrıca tek hisse senedi vadeli işlem sözleşmeleri yatırımcının çok fazla tanıdığı enstrümanlar değil. Bunlar bir anda olacak şeyler değil."

Dönmez, piyasada esas hareketlenmenin 5 Ağustos'tan sonra başlayacağını vurgulayarak, dünyada endeks vadeli işlemlerde toplam dönen paranın dünyadaki tüm ülkelerin milli gelirlerinin üstünde olduğunu ve neredeyse iki katına denk geldiğini söyledi.

Bu çerçeveden bakıldığında Türkiye'de türev işlemlerin şu anda 600-700 milyar dolar olması gerektiğini anlatan Dönmez, "Şu anda VOB'daki işlemlere bakarsanız en fazla 200-250 milyar dolardır. Dolayısıyla orada çok büyük potansiyel var. İşlem hacminin kadar olacağına ilişkin öngörüde bulunmak çok zor. Referans olarak işlem hacminin milli gelirin bire bir olduğunu varsayarsak 700 milyar dolarlık bir tutar yapar. Bizim de bir kaç yıl içerisinde türev işlemlerin milli gelirimize eşit olmasını beklememiz normaldir" değerlendirmesinde bulundu.

Tek platforma geçişinde sorun yaşamamak gibi bir hedeflerinin olduğunu ifade eden Dönmez, "Emir gönderme, teminatlandırma bunlar birbirine çok benzer. Mesela portföy bazında teminatlandırma (Standart Portfolio Analysis of Risk- SPAN) yöntemini kullanacağız. SPAN algoritması karışık gibi gözüküyor ama tek başına endeks vadeli işlem sözleşmesini düşünürseniz yatırımcı açısından bir şey değişmiyor. VOB'da ilan edilen kontrat başına başlangıç teminatı burada da benzer şekilde olacak" şeklinde konuştu.

-"Stratejik ortaklık konusunda seçenekler azaldı"-

"Borsa İstanbul'da stratejik ortaklık konusunda Nasdaq'ın ismi geçti. Bu konuda somut adım var mı-" şeklindeki soru üzerine Dönmez, şunları kaydetti:

"Henüz net bir karar verilmediği için Nasdaq veya bir başka ismi zikretmem doğru olmaz. Başka bir borsa da olabilir. İş birliği yaparsanız şöyle oluyor; Avrupa'da ya da ABD'de bir aracı kurumun, size emir göndermesi için teknik bağlantılarla uğraşması başka hazır teknik bağlantısı olan bir borsa üzerinden gelmesi daha başka. İkinci durum daha kolay. Yabancı aracı kurumların emir gönderdiği bir borsa ile anlaşırsanız o borsa zaten orada sizin bir emir toplama merkeziniz gibi oluyor. İşlem saatlerinin uzaması, takas kurumlarının senkronizasyonu konusunda işleriniz kolaylaşıyor. Kuruluşların isimleri henüz belli değil. Görüşmeler devam ediyor. Seçenekler son derece az sayıya indi. Artık sona yakın bir aşamadayız. Birkaç ay içerisinde açıklanacağını düşünüyorum."

Stratejik ortaklıkların Avrupa'da ve ABD'de önemli bir trend olduğuna işaret eden Dönmez, Türkiye'nin sermaye piyasası açısından bölgede ve çevre ülkelerde tek başına bir şeyler yapabileceğini ama Türkiye ile çıkarları olumsuz anlamda kesişmeyen, güçlü bir stratejik ortakla daha fazla güçlü olunabileceğini vurguladı.

-"Altında ödünç mekanizması tekrar canlanacak"-

Daha önce piyasada parçalı bir yapının olduğunu dile getiren Dönmez, "Altın borsası ayrıydı, kendilerine göre bir dünyaları vardı. Sermaye piyasaları ile tam entegre olunmamıştı. VOB ayrıydı, o zamanki İMKB ile hangi sözleşme kimde gerçekleşecek, kim izin alacak sürtüşmesi vardı. Bu da ilerlemeye engeldi. Başvurular Sermaye Piyasası Kurulunda (SPK) bekliyordu. Şimdi birleşmeyle bütün bunların önü açıldı artık başvuru yapan tek merci Borsa İstanbul olacak" bilgisini paylaştı.

Altın Borsası ile birleşmeyle orada da sermaye piyasası mentalitesinin ve likiditenin artmasına dönük çalışmaların daha önem kazanacağını söyleyen Dönmez, şöyle devam etti:

"Altın piyasası, kıymetli madenler ve taşlar piyasası artık sermaye piyasalarından uzak kalmayacak. Alım satım platformlarını bir araya getireceğiz. Altın borsasına iletişim çok daha kolay olacak. Dolayısıyla orada da likidite artışı bekliyoruz. Birleşmenin en önemli etkisi; piyasalaşma, enstrümanların artması ve likidite artışında kendisini gösterecek."

Dönmez, altın borsasında likiditenin artırılması konusunda yeni düzenlemelerin yapılacağını, Takasbank'ın daha fazla devreye sokulacağını ve uluslararası borsalarla entegrasyonun artırılması konusunda çalışmaların hız kazanacağına işaret etti.

Altın spot işlemlerde hareketlilik olduğunu, aktaran Dönmez, "Kıymetli madenlerde ödünç piyasasını geliştirme yönünde çalışmalar sürüyor, altın vadeli işlem sözleşmelerinde fiziki teslimat seçeneğini getirmek de dahil farklı alternatifleri düşünüyoruz. Burada da yeni bir yatırımcı grubu oluşacaktır. Altın borsasında ödünç mekanizmasını tekrar canlandıracağız. Bu yönde adımlarımız hızlı olacak" dedi.

Kıymetli Madenler ve Taşlar Piyasası'nda 1 Ocak-19 Nisan 2013'te ithalat dahil 119 tonluk işlem hacmi gerçekleştirildiğine dikkati çeken Dönmez, "5-19 Nisan 2013'te ithalat dahil 35,5 tonluk işlem hacmi gerçekleştirildi. 2 haftalık dönemde ciddi işlem hacmi oldu. O nedenle ödünç ihtiyacı doğdu ve ödünç piyasasını canlandıracağız" dedi.

Stratejik ortak görüşmeleri kapsamında enerji ve tarım ürünleri piyasalarıyla ilgili önemli gelişmelerin olabileceğini belirten Dönmez, "Hem bu piyasalarda hem de sermaye piyasalarında uzman borsalar bizim için önemli ama her stratejik ortakta aradığınız her şeyi bulamayabilirsiniz" değerlendirmesini de yaptı.

Yayıncı: Zekeriya Gülün - İSTANBUL