Detroit'te 15 Bin Hacizli 78 Bin de Terk Edilmiş Konut Bulunuyor

SEMRA ORKAN - J.P Morgan Chase Bankası Ekonomisti Mehmet Özhabeş, Amerika'da otomotiv sektörünün kalbi Detroit şehrinin 18 milyar dolarlık borçla iflas etmesinin şehirdeki konut sektörünü de olumsuz etkilediğini belirterek, "15 bin konut  mortgage ödeyememe sıkıntısına düştü ya da hacizli.  78 bin yapı  terkedilmiş ve boş durumda.  Bu yüzden 'Detroit'te evler bir kaç yüz dolara satılıyor' şeklinde haberler çıkıyor ama bu evlerin durumları oldukça kötü" dedi.

AA muhabirine iflasın ardından  Detroit'teki  konut fiyatları hakkında açıklamalarda bulunan Özhabeş,  bu durumun bugüne kadar Amerika'daki en büyük yerel yönetim iflası olduğunu, şehrin iflas etmesinin artık hizmetlerin verilmeyeceği anlamına geldiğini kaydetti.

Özhabeş, şehirde hayatın devam ettiğini, mahkemede görüşülen iflas duruşması sonunda borçların azaltılması ve yeniden yapılandırılmasına çalışılacağını ifade ederek, Detroit'in sorunlarının globalleşmenin eseri olduğunu, 2000'li  yılların başlarından beri üretim sektörünün Çin gibi maliyetin düşük olduğu bölgelere kaymasıyla bu sektörün yoğun olduğu orta batı bölgesinde ekonomilerin nispeten zayıf seyrettiğini söyledi.

Detroit'in de bu zayıflıktan nasibini aldığını ancak şehrin sorunlarının çeşitli sebeplerden dolayı katlanarak arttığını vurgulayan Özhabeş, şehrin nüfusunun 2000'den beri yüzde 26 azaldığını,  işsizlik oranının yüzde 18'lere çıktığını, Amerika ortalamasının ise yüzde 7,6 olduğunu anlattı.

Özhabeş, azalan nüfus, düşen istihdam ve yükselen işsizlikle şehrin vergi gelirlerinin azaldığını ve  2008 krizinin de şehir için ayrı bir darbe olduğunu belirterek, Amerika'nın genelinde olduğu gibi Michigan eyaletinden şehre yapılan yardımların azalmasıyla bütçenin 2008'den beri her yıl ortalama 100 milyon dolar açık verdiğini ve bu açığın borçlanarak kapatıldığını ifade etti.

"Detroit, Amerika'da ev fiyatların en düşük olduğu ikinci şehir"

Yükselen emeklilik fonu maliyetlerinin, bütçeye artı bir yük getirdiğine vurgu yapan Özhabeş, eskimiş bilgisayar sistemleri, aksak çalışan bürokrasi, artan suç oranı gibi sıkıntılarla şehrin sorunlarının katlanarak arttığını ve borç ödenemeyecek kadar yükselince de şehrin iflas ettiğini dile getirdi.

Özhabeş, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Şehrin ekonomik sorunları konut sektöründe kendini bariz bir biçimde gösterdi. Şuan ev fiyatları, 1998 seviyelerine gerilemiş durumda.  Baz olarak 2000 yılını aldığımızda,Detroit  Amerika'da fiyatların en düşük olduğu ikinci şehir. Konut balonunun oluştuğu 2006'ya kadarki dönemde Detroit'te de fiyatlar bir miktar arttı ama bu artış Amerika genelinin çok gerisindeydi. Balon patladığında Detroit'te ev fiyatları Amerika geneliyle aynı hızda düştü.

Düşen fiyatlar ve zayıf ekonomiyle hacizli evlerin sayısında patlama oldu. 15 bin konut  mortgage ödeyememe sıkıntısına düştü ya da hacizli durumda.  Bundan daha ciddi bir sorun da 78 bin yapı  terkedilmiş ve boş durumda bulunuyor.  Bunların yarısının durumu ise tehlikeli olarak görülüyor.  Bu yüzden 'Detroit'te evler bir kaç yüz dolara satılıyor' şeklinde haberler oluyor am bu evlerin durumları oldukça kötü."

"Vergiler yükselirse yaşayanlar şehri terk eder"

Özhabeş, konut marketindeki sorunların şehrin gelir kaynakları için ayrı bir problem oluşturduğunu belirterek, konutlardan alınan vergilerin son beş yılda yüzde 20 azaldığını, Detroit'te vergilerin nispeten yüksek ve daha fazla arttırılmasının pratik olmadığını, bu durumda yaşayanların şehri terk edebileceğini söyledi.

Konutlardan alınan vergi gelirlerinin azalmasından dolayı, Detroit'in bu tür gelirlere bağlı "genel yükümlülük" bonolarını ödeyememe riski altında olduğunu ifade eden Özhabeş, "Genel yükümlülük" bonolarının  Amerika'da şehirlerin borçlanmak için yaygınca kullandığı bir bono türü olduğunu, yatırımcıların gözünde bu tür bonoların kredibilitesinin oldukça yüksek olduğunu kaydetti.

Özhabeş, Detroit'in  kendi "genel yükümlülük" bonolarını tam olarak ödememesinin diğer şehirler için de bir emsal teşkil edeceğini ve  bundan sonra yatırımcıların bu tür bonolar için daha yüksek faiz talep edeceğini ifade ederek, bunun da  Amerika'da 3,7 trilyon dolarlık yerel yönetim tahvil marketi için oldukça büyük bir risk teşkil ettiğini ve bu yüzden Detroit'teki gelişmelerin finans marketlerinde çok yakından takip edildiğini belirtti. - İstanbul