Ocak-Mart 2014 Dönemi Banka Kredileri Eğilim Anketi

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Banka Kredileri Eğilim Anketi'ne göre, Ocak-Mart 2014 döneminde bankaların genel olarak işletmelere kullandırılan kredilere uyguladıkları standartları sıkılaştırdığı görüldü.

TCMB, 2014 yılının ilk çeyreğinde gerçekleşen değişimler ile bankaların yılın ikinci çeyreğine ilişkin beklentilerini içeren "2014 yılı Ocak-Mart dönemi Banka Kredileri Eğilim Anketi" sonuçlarını yayımladı.

Banka Kredileri Eğilim Anketi'nin Ocak-Mart 2014 döneminde açıklanan sonuçları incelendiğinde, bankaların genel olarak işletmelere kullandırılan kredilere uyguladıkları standartları sıkılaştırdığı görüldü. Bireysel kredilere uygulanan standartlar, konut kredilerinde temelde aynı bırakılırken, taşıt kredileri ve diğer bireysel kredilerde ise sıkılaştırıldı. Yılın ikinci çeyreği için beklenti, işletmelere kullandırılan kredilerde standartların sıkılaştırılacağı, konut kredilerinde temelde aynı bırakılacağı, taşıt kredileri ve diğer bireysel kredilerde ise sıkılaştırılacağı yönünde oldu.

Kredi talebi açısından bakıldığında ise hem işletmelerin hem de bireysel müşterilerin banka kredilerine olan talebinin 2013 yılının son çeyreğine göre gerilediği görüldü. Bankaların fon sağlama imkanlarının gelişimi incelendiğinde 2014 yılının ilk çeyreğinde hem yurt içi hem de yurt dışı fonlama koşullarının önceki çeyreğe göre daha sıkı olduğunu gözlendi.

Ankete katılan bankalar, Ocak-Mart 2014 döneminde genel olarak işletmelere kullandırılan kredilere uyguladıkları standartları sıkılaştırdığını bildirdi. Bankaların, kredinin vadesi açısından uzun vadeli kredilerde, kredinin kullandırıldığı para cinsi açısından ise yabancı para cinsinden açılan kredilerde standartları sıkılaştırdığı görüldü.

Standartların sıkılaştırılmasının ardındaki nedenler olarak, genel ekonomik faaliyetlere ilişkin beklentiler ve endüstri ya da firmalara ilişkin görünüm ve talep edilen teminatlara ilişkin risklerin yanında sermaye yeterliliğiyle ilgili kısıtlar gösterildi. Rekabet baskısının standartları gevşetici yöndeki etkisinin de zayıfladığı görüldü. 2014 yılının ikinci çeyreği için beklenti, standartlardaki sıkılığının devam edeceği yönünde oldu.

- "İşletmelerin kredilere olan talebi önceki çeyreğe göre geriledi"

Bu yılın ilk çeyreğinde bankaların işletmelere kullandırılan kredilere uyguladıkları hem fiyat hem de fiyat dışı koşul ve kuralları sıkılaştırdığı gözlendi. Bankaların net yüzde 76'sı ortalama kredilerden, net yüzde 77'si ise daha riskli kredilerden aldığı kar marjını artırdı. Bankaların net yüzde 51'i faiz dışında alınan ücret ve komisyonları artırırken, net yüzde 31'i teminat ihtiyacını, net yüzde 4'ü ise vade koşullarını sıkılaştırdı.

Ocak-Mart 2014 döneminde genel olarak işletmelerin kredilere olan talebi önceki çeyreğe göre geriledi. Firma ölçeği açısından bakıldığında küçük ve orta ölçekli işletmelerin talebi artarken, talepteki gerileme büyük işletmelerden kaynaklandı. Hem kısa hem de uzun vadeli kredilere olan talep gerilerken, Türk Lirası (TL) cinsinden açılan kredilere olan talep arttı, yabancı para cinsinden açılan kredilere olan talep ise geriledi. Kredi talebindeki gerilemenin ardındaki nedenler olarak sabit yatırımlarla birleşmeler/satın almalar ve yeniden yapılanmadan kaynaklanan finansman ihtiyacındaki gerileme gösterildi. Borcun yeniden yapılandırılması ve alternatif finansman kaynakları da talebi artıcı yönde etkileyen faktörler oldu. 2014 yılının ikinci çeyreği için bankalar kredilere olan talebin artmasını beklediğini bildirdi.

Bireysel kredilere uygulanan standartların Ocak-Mart 2014 dönemindeki gelişimine bakıldığında, konut kredilerinde standartların değiştirilmediği, taşıt kredileri ve diğer bireysel kredilerde ise sıkılaştırıldığı görüldü. Taşıt kredilerinde genel ekonomik faaliyetlere ilişkin beklentiler, diğer bireysel kredilerde ise bu faktöre ek olarak tüketicilerin kredi itibarı bankaların standartları sıkılaştırmasında etkili oldu. Gelecek çeyrek için bankalar, konut kredilerinde standartların temelde aynı bırakılmasını, taşıt kredileri ile diğer bireysel kredilerde ise sıkılaştırılmasını beklediğini ifade etti.

Bireysel kredilere uygulanan koşul ve kurallar incelendiğinde ortalama krediler üzerinden alınan kar marjını tüm bireysel kredi türlerinde artıran bankaların, daha riskli krediler üzerinden alınan kar marjını taşıt ve konut kredilerinde artırdığı, diğer bireysel kredilerde ise değiştirmediği görüldü. Bankaların net yüzde 43'ü taşıt kredilerinde, net yüzde 53'ü ise diğer bireysel kredilerde vade koşullarını sıkılaştırdığını bildirdi. Tüm bireysel kredilerde teminat ihtiyacı artırılırken, konut kredilerinde azaltılan faiz dışında alınan ücret ve komisyonlar, taşıt kredileri ve diğer bireysel kredilerde yükseltildi.

"Bireysel kredilere olan talepin daralma eğilimi devam ediyor"

Anket sonuçları, bireysel kredilere olan talepte 2013 yılının son çeyreğinde başlayan daralma yönündeki eğilimin devam ettiğini gösterdi. Bankaların net yüzde 70'i konut kredilerinde, net yüzde 43'ü taşıt kredilerinde, net yüzde 38'i ise diğer bireysel kredilerde talebin önceki çeyreğe göre azaldığını bildirdi. Talepteki gerilemenin ardındaki nedenler olarak, tüketici güveni ve yatırım/harcama yapılacak piyasaya ilişkin beklentiler başta olmak üzere finansman ihtiyacını etkileyen faktörler ile alternatif finansman kullanımı gösterildi. Gelecek çeyrek için ise beklenti, bireysel kredilere olan talepteki daralmanın devam edeceği yönünde oldu.

2014 yılının ilk çeyreğinde bankalar açısından fon sağlama imkanlarının gelişimine bakıldığında, hem yurt içi hem de yurt dışı fonlama koşullarındaki sıkılığın devam ettiği gözlendi. Bankaların net yüzde 53'ü yurt içi piyasalardan, net yüzde 29'u ise yurt dışı piyasalardan fon sağlama imkanının 2013 yılının son çeyreğine göre sıkılaştırıcı yönde değiştiğini bildirdi. Yılın ikinci çeyreğine yönelik beklenti de fonlama koşullarının sıkılaşacağı yönünde oldu. - İstanbul