6. Dini Yayınlar Kongresi Sona Erdi

6. Dini Yayınlar Kongresi'nin sonuç bildirgesinde, İslam sanatı söz konusu olduğunda geçmişi değerlendirmek kadar geleceği tasavvur etmenin de önemli olduğu belirtilerek, İslam sanat müktesebatını değerlendirmek ve yeni ufuklar ortaya koymak üzere ilgili fakültelerle işbirliği içinde bir araştırma birimi veya merkezi kurulması gerektiği vurgulandı.

Diyanet İşleri Başkanlığınca Grand Cevahir Kongre Merkezi'nde düzenlenen 6. Dini Yayınlar Kongresi sona erdi. Kongrenin sonuç bildirgesi, Diyanet İşleri Başkanı Mehmet Görmez tarafından okundu.

Bildirgede, kongre üyelerinin, eksikliklerin giderilmesi, geniş bir müzakere dilinin paylaşılması ve yeni bir medeniyet tasavvurunun daimi bileşenleri arasında yer alması zorunlu olan bir sanat arayışında buluştuğu ifade edildi.

94 yazar, sanatçı, akademisyen ve araştırmacı, 60 katılımcı ve 20 yayınevinin katılımıyla gerçekleştirilen kongrede, "Dinler ve Estetiğin Keşfi", "İslam Sanatının Tarihsel Serüveni", "İslam ve Edebiyat", "İslam ve Mimari", "İslam ve Musiki", "İslam ve Görsel Sanatlar", "Geleneksel Türk-İslam Sanatları", "Din ve Sanat Konulu Neşriyat", "İslam, Sanat ve Estetik Konulu Yayıncılıkta Gelecek İçin Perspektifler", "Genel Değerlendirme" başlıklı 10 oturum yapıldığı belirtilen bildirgede, "Dindarlık, Sanat ve Estetik", " Endülüs'ten Esintiler", "Sanatta Perspektif Sorunu" ve "Medeniyetimiz ve Sanatçı Kimliği" başlıklı 4 özel oturum ile "Klasik Sanatlar Sergisi"  ve çeşitli sanatsal etkinlikler düzenlendiği bildirildi.

İslam sanat ve estetiğinde başlıca kaynağın, Kur'an ve nebevi miras olduğuna değinilen bildirgede, şunlar kaydedildi:

"Kur'an, ebedi bir mesaj olarak estetik ve sanat olgusuna ontolojik bir değer atfetmektedir. Kur'an'da yer alan 'hüsün', 'cemal', 'zinet', 'bedi', 'halk' gibi kavramlar İslam'ın estetik ve güzellik algısının temellerini teşkil eder. Hz. Peygamber, sözlerinde ve davranışlarında estetiğe önem vermiştir. İlk Müslüman nesiller sanat ve estetiğin öncü adımlarını atmışlar, onları izleyen kuşaklar, sanat ve estetiğin şaheserleriyle adeta yeryüzünü donatmışlardır. Ancak modern zamanlarda Kur'an-ı Kerim ve nebevi öğreti estetik açıdan yeterince tahlil edilememiştir. Bu bakımdan Kur'an-ı Kerim ve Hz. Peygamberin  mesajları bu açıdan yeniden değerlendirilmelidir.

Sanat eserleri, Allah ile aramızdaki iletişimin daha farklı ve zengin bir şekilde kavranabilmesi için bizlere görme, duyma, algılama ve düşünme imkanları sunmaktadır."

İslam sanatının üzerine oturduğu temeller ile İslam sanatını değerlendirmek için kullanılan estetik anlayışı temelinin birbirinden farklı olduğu anlatılan bildirgede, "Bunun sebebi estetik düşünce ve felsefemize yön veren sabitelerin büyük oranda dışarıdan ithal edilmesinde aranmalıdır. İslam medeniyetinin ürettiği eserler birçok yerde bu felsefeyle açıklanabilir değildir. Bu yüzden özellikle Batı estetik anlayışını yeniden değerlendiren, onu araştırmanın konusu eden, dolayısıyla onun dışına çıkan yayınların hazırlanması ve teşvik edilmesi gerekmektedir" ifadeleri kullanıldı.

"Sinemamız özgün dilini oluşturmalıdır"

İslam sanatının, sadece bir ürünler kataloğu olmadığına vurgu yapılan bildirgede, şu değerlendirmeler yer aldı:

"Aynı zamanda bir algılama ve görme biçimidir. Bu yüzden bize dini anlamda ufuklar açacak mahiyettedir. Tarih boyunca dini içerikler sanat eserlerine konu olmuştur. İslam sanatı bu alanda her zaman belli bir edebi gözetmiş ve belirlemiştir. Dini içeriklerin sanat eserlerine konu edilmesi, desteklenmesi gereken bir husustur. Bununla birlikte sanat, dini konu edindiğinde onunla bir ahlak ve edep ilişkisine girdiğinin de farkında olmalıdır. Dini içerik, sanatın haricinde bir konu değil, aksine sanatı biçimlendiren, onunla iç içeliği sağlayan bir konudur. İslam sanatı sadece estetik kaygıları değil, aynı zamanda etik kaygıları da hesaba katan bir gelenekle şekillenmiştir.

Sinema, güncelin içinde kalarak ve deruni tecrübeden yararlanarak estetik bir dil ve imge oluşturabilir. Kimi örneklerde başarıyla gözlemlendiği gibi kendi sinemamız da özgün dilini oluşturmalıdır."

Yeni cami mimarisi

Diyanet İşleri Başkanlığının, sanat konusunda ilgi ve istidadı olan personelini çeşitli sanat dallarında yetiştirmek üzere gerekli çalışmaları planlaması gerektiğine işaret edilen bildirgede, "Yeni cami mimarisi, Diyanet İşleri Başkanlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve üniversitelerimizin öncülüğünde gerçekleştirilecek çalışmalarla yeniden sorgulanmalı ve dünyadaki örnekleri göz önünde bulundurarak yeniden tasarlanmalıdır. Bu hususta denetim vazifesi olan koruma kurullarında yeni bir yapılandırılmaya gidilmesi gerekmektedir" ifadeleri kullanıldı.

Din dilinin sanatsal formlar aracılığıyla zenginleştirilerek ihya edilmesine özen gösterilmesi gerektiğinin altı çizilen bildirgede, şu öneriler yer aldı:

"Çocuk ve gençlere klasik sanat konulu eserlerin nasıl sevdirileceğine dair ortak çalışmalar yapılmalıdır. Diyanet İşleri Başkanlığı, 'İslam, Sanat ve Estetik' konusundaki yayın çeşitliliğini ve prestij yayınlarını artırmalı, sanat ve estetik konusundaki tarihsel birikim ve tecrübeyi yansıtan ilham verici klasik eserlerin yayınlanması konusunda çalışmalar yapmalıdır. İslam sanat müktesebatının ulaşılabilir kılınması için bir İslam sanatı kütüphanesi ve müzesinin kurulması elzemdir.

İslam sanatı söz konusu olduğunda sadece geçmişi değerlendirmek kadar geleceği tasavvur etmek de önemlidir. Bu yüzden İslam sanat müktesebatını değerlendirmek ve yeni ufuklar ortaya koymak üzere ilgili fakültelerle işbirliği içinde bir araştırma birimi veya merkezi kurulmalıdır. VII. Dini Yayınlar Kongresinde 'Din, düşünce ve felsefe' konusu ele alınmalıdır.

- "İslam Ansiklopedisi'nin 44'üncü cildi matbaada"

Mehmet Görmez, bildirgeyi okumadan önce yaptığı konuşmada, çeyrek asırdır üzerinde çalışılan İslam Ansiklopedisi'nin 44'üncü cildinin matbaada olduğunu ve ansiklopedinin 44'üncü cilt ile tamamlanacağını anlatarak, "Bu ayın sonunda o cilt elimize geçtiğinde 25 yıllık çalışma tamamlanmış olacak. Sadece yazılı olarak değil, aynı zamanda dijital ortamda da en güzel şekilde neşriyat haline getirildi" dedi.

Dini yayıncılık içerisinde önemli bir sorun olarak gördükleri kadın konusundaki yayınları iki yıl önce bir toplantıda ele aldıklarına değinen Görmez, "Bu konuda henüz varmamız gereken noktaya ulaşabildiğimizi söyleyemem. Çünkü hakikaten sadece ülkemizde değil, tüm İslam dünyasında kadınlarla ilgili yayınlarımız ciddi sorunlar taşıyor. Bu konudaki yayınlarımızı yeniden ele almamız gerekiyor" diye konuştu. - İstanbul