Demokratikleşme Paketi

Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın demokratikleşme paketi ile gündeme getirdiği seçim sistemi alternatif önerileri tartışılıyor.

Ülke barajının yüzde 10 olduğu mevcut seçim sistemiyle devam edilmesinin yanı sıra Dar Bölge Seçim Sistemi ve Daraltılmış Bölge Seçim Sistemi alternatifleri, siyasi parti yönetimlerinin ana gündem maddesi oldu. Siyasi partilerin, yetkili kurullarında tartışılan Dar Bölge Seçim Sistemi ve Daraltılmış Bölge Seçim Sistemi, yüzde 10 barajına bağlı 81 il ve 85 seçim bölgesi esasına göre gerçekleştirilen mevcut seçim sistemine göre farklılıklar içeriyor.

-Dar Bölge Seçim Sistemi nedir ?

İki turlu bir seçim tipi olan Dar Bölge Seçim Sistemi'nde Türkiye 550 seçim bölgesine bölünüyor. Her bölge için belirlenen adaylardan herhangi biri en az yüzde 51 ile çoğunluk oyunu alırsa seçim ilk turda tamamlanıyor ve söz konusu aday, o bölgenin milletvekili oluyor. Hiçbir aday yüzde 51 barajını ilk turda aşamazsa ilk turda en çok oy almış iki adayın yarıştığı ikinci tur oylamaya geçiliyor ve çoğunluk oyu alan aday milletvekili seçiliyor.

Ülke genelinde seçim barajı olmayan, seçmenlere, dar seçim bölgesi içinde adayları bire bir tanıma fırsatı veren Dar Bölge Seçim Sistemi, ilk olarak 1950 seçimlerinde uygulandı.

Oyların nisbi çoğunluk esasına göre dağıtıldığı dar bölge seçim sistemine göre, seçim çevreleri Dar Bölge içinde belirleniyor.

Dar Bölge seçim sistemine göre yapılan 1950 seçimlerinde Demokrat Parti oyların yüzde 57,6'sını alırken, 415 milletvekilliği kazandı. CHP ise yüzde 39,4 oranında oy alırken, Meclis'te 69 sandalye elde edebildi. Dar Bölge Seçim Sistemiyle 2 bağımsız aday, milletvekili olmayı başarırken, Millet Partisi de 1 milletvekilliği kazanabildi. Aynı seçim sisteminin esas alınarak gidildiği 1954 seçimlerinde de DP oyların yüzde 57,61'ini alarak 502 milletvekili çıkarmayı başardı. CHP ise yüzde 35,3 oyla 31 milletvekili çıkardı. 1957 seçimlerinde de DP yüzde 47,8 oya karşılık 424 milletvekili çıkardı. CHP ise yüzde 41,9 oy oranına karşılık 178 milletvekili ile TBMM'de temsil edildi.

-Daraltılmış Bölge Seçim Sistemi ne getiriyor?

Daraltılmış bölge seçim sisteminde karar verilirse genel seçimlerde büyükşehirlerde en fazla 5 milletvekili çıkaracak şekilde bölgeler oluşturulacak ve belirlenen oranda seçim barajı olacak.

Ülke genelinde yüzde 5 oranında barajın uygulandığı Daraltılmış Bölge Seçim Sistemi'ne göre seçim çevreleri en çok 5 milletvekili çıkaracak şekilde sınıflandırılıyor. Ülke genelindeki yüzde 5 barajını aşabilen partiler arasında 5 milletvekilliği dağıtılıyor. 81 ilde 85 seçim bölgesinde yüzde 10 barajı esasına dayalı mevcut seçim sistemine göre 3 bölgeye ayrılan İstanbul'da, Daraltılmış Bölge Seçim Sistemi uygulanması halinde 20 seçim bölgesi olacak. Seçmenler, her iki sistemde de oy verdikleri adayları daha iyi tanıyabilecek, buna göre tercih yapabilecek. Böylece seçmenler her iki sistemde de partiyle birlikte adaya da oy verecek. - Ankara