Savaş Bitse de Mültecilikleri Bitmedi - Tesanj

EMRE BAŞTUĞ - Bosna Hersek'in orta kesimlerindeki Tesanj şehrinde bulunan mülteci yerleşkesinde kötü koşullarda yaşamlarını sürdürmeye çalışan "yerli" mülteciler, 22 yıl önce sona eren savaşın kanayan yarası olmaya devam ediyor.

Bosna Hersek'in farklı bölgelerinde bugün de varlığını sürdüren 121 mülteci yerleşkesinden biri de Tesanj'ın Bukva kasabasındaki "Vila" isimli yerleşke. 1992-1995 yılları arasında savaş devam ederken kurulan bu mülteci yerleşkeleri, kanlı savaşın karanlık hatıralarını bugün de üzerinde taşıyor.

Ülkenin muhtelif noktalarında bulunan benzer yerleşkelerde, hala 7 binden fazla Bosna Hersekli bulunuyor.

Vila mülteci yerleşkesinde yaşayanların büyük çoğunluğu, Doboj ve Teslic şehirlerinden Sırp tehdidi nedeniyle evlerini terk etmiş ve Tesanj'a sığınmış insanlardan oluşuyor.

Kış aylarının gelmesiyle şartların daha da zorlaştığı yerleşkede, "kendi vatanlarında mülteci" konumunda olan Bosna Hersekliler, atıl durumdaki evlerde zorlu bir yaşam mücadelesi veriyor.

15 ailenin yoksul bir yaşam sürdürdüğü yerleşkedeki insanların bir kısmı da kendilerine yaklaşık yarım saat mesafedeki eski evlerine geri dönememenin burukluğunu yaşıyor. Yerleşkedeki bu ailelerin evleri, bugün ülkedeki iki entitiden biri olan Sırp Cumhuriyeti (RS) sınırları içinde kalıyor.

"Sırplar evimi ve toprağımı elimden aldı"

17 yıldır Vila yerleşkesinde yaşayan Zeyna Kamaric, AA muhabirine yaptığı açıklamada, savaşın kendisini buraya sığınmak zorunda bıraktığını belirterek, Teslic şehrinde bulunan evinin ve topraklarının savaşta Sırplar tarafından elinden aldığını söyledi.

Kamaric, savaşta işkencelere de maruz kaldığını anlatarak, Teslic'te çok acı çektiğini ve bu yüzden de Tesanj'e geldiğini ifade etti.

Zihinsel engelli kızına bakamadığı için onu başka bir aileye vermek zorunda kaldığını söyleyen Kamaric, "Kimi zaman çöpten demir toplayıp para kazanıyorum. Hayat burada çok zor. Gün içinde de bir şey yapmıyorum. Sobayı yakıp sessizce oturuyorum. Neredeyse her gün makarna yiyorum." diye konuştu.

Kamaric, aylık 60 avro sosyal yardım aldığını ve bunun dışında herhangi bir geliri olmadığını, insanların da kimi zaman kendisine yardım ettiğini anlattı.

Aynı yerleşkede yaşayan İndira Hikic de eşi, üç çocuğu ve eşinin ailesi ile aynı evde 13 kişi birlikte yaşadıklarını belirterek, eşinin 15 yıl önce Doboj'dan buraya mülteci olarak geldiğini söyledi.

Hikic, mülteci yerleşkesinde yaşamanın herkes için zor olduğunu ifade ederek, "Eşim ve onun kardeşi çalışıyor. Diğerleri çalışmıyor. Üç çocuğum için her ay 20 avro sosyal yardım alıyorum." dedi.

Mülteciler için yapımı devam eden konut projesine de değinen Hikic, bu evlerin tamamlanmasını umutla beklediklerini dile getirdi.

"Bu insanlar geldikleri belediyelerdeki haklarını kaybettiler"

Tesanj Belediye Başkanı Suad Huskic ise 1992'de Tesanj'a 30 bin civarında mülteci geldiğini anımsatarak, bu insanlardan bir kısmının kendi imkanlarıyla problemlerini çözdüğünü, bir kısmının da Teslic ve Doboj'daki kendi evlerine geri döndüklerini kaydetti.

Yerleşkedeki mültecilere yeni evlerinin tamamlandıktan sonra teslim edileceğini söyleyen Huskic, onların bu evlerde daha iyi yaşam konuşullarına sahip olacaklarını vurguladı.

Huskic, buradaki insanların geldikleri belediyelerdeki haklarını kaybettiklerine dikkat çekerek, "Şu an burada yeni nesiller var. Savaşta küçük çocuklardı, ancak şimdi büyüdüler ve kendilerine ait bir evleri dahi yok." ifadelerini kullandı.

Bosna Hersek'in yerli mültecilerle ilgili sorunu 2020 yılına kadar çözme stratejisi olduğuna işaret eden Huskic, ülkedeki mülteci problemini çözmek için şu an ciddi projeler yürütüldüğünü sözlerine ekledi.