TBMM Anayasa Uzlaşma Komisyonu

Meltem Yılmaz - TBMM Anayasa Uzlaşma Komisyonu bünyesindeki Yazım Komisyonu, "Halk inisiyatifi", "Milletvekillerinin hak ve yükümlülükleri", "Sivil toplumun yasama sürecine katılımı" başlıklı önerilerini görüştü.

MHP Erzurum Milletvekili Oktay Öztürk başkanlığında toplanan komisyonda, BDP, "Halk İnisiyatifi" önerisi getirdi.

BDP, bu madde çerçevesinde, seçmen kütüğüne kayıtlı 300 bin seçmenin, "halk yasa teklifi" veya anayasa değişikliği önerisi sunabilmesini öngörüyor. Halkın yasa teklifini destekleyenlerin, TBMM'de temsili olarak görüşmelere katılmasına imkan sağlanıyor. TBMM'nin, halkın yasa teklifini kabul etmemesi halinde, teklif halkoyuna sunuluyor.

2 Nolu Yazım Komisyonu'nun, 7 Ocak'ta kabul ettiği "Yasama Sorumsuzluğu ve Dokunulmazlığı" başlıklı madde ise bugünkü toplantıda değiştirilerek, yeniden kabul edildi.

Milletvekillerinin, Meclis çalışmalarındaki oy ve sözlerinden, Meclis'te ileri sürdükleri düşüncelerinden ve bunları Meclis dışında tekrarlamalarından dolayı sorumlu tutulamayacağını düzenleyen fıkra, milletvekillerinin görevleriyle ilgili olmak şartıyla Meclis dışındaki düşünce açıklamalarında da aynı hükmün uygulanmasını öngörüyor.

Ancak MHP, bu düzenlemeye, "Bu fıkra kürsü sorumsuzluğunu ifade etmektedir. 2. fıkrada yazılması gereken cezai dokunulmazlık hali, kavramlar karıştırılarak, suça konu fiiller müeyyidesiz bırakılacak şekilde değerlendirilemez" şeklinde itiraz etti.

BDP ise yasama sorumsuzluğunun, nefret söylemini ve ırkçılığı kapsamayacağı önerisinde bulundu.

Bunun üzerine bu fıkranın son cümlesinin yeniden gözden geçirilmesi kararlaştırıldı.

-Farklı öneriler-

"Yasama Sorumsuzluğu ve Dokunulmazlığı" başlıklı maddenin 2. fıkrasında AK Parti, CHP, MHP ve BDP farklı önerilerde bulundu. Bu fıkra kırmızı olarak işaretlenip yeniden ele alınacak, 4, 5, 6 ve 7. fıkralar ise kabul edildi.

AK Parti ve BDP, seçimden önce veya sonra bir suç işlediği ileri sürülen bir milletvekilinin, Meclis'in gizli oyla vereceği bir izin kararı olmadıkça yakalanamayacağı, gözaltına alınamayacağı, tutuklanamayacağı, sorgulanamayacağı ve yargılanamayacağını önerdi. Meclis'in, kararında bu izinlerden bazılarını geçici veya sürekli olarak vermeyebileceği, Meclis'in izin kararının, isnat olunan suçla sınırlı olacağı öngörüldü. AK Parti ve BDP'nin önerisine göre, kasten insan öldürmeye ilişkin suçüstü hali dokunulmazlığın kapsamı dışında tutulacak. Ancak bu halde yetkili makam, durumu hemen ve doğrudan TBMM'ye bildirecek.

BDP ise ayrıca, ağır ceza mahkemesinin görevine giren suçlarda suçüstü hali ile cinsel istismar, kadınlara ve çocuklara yönelik şiddet, zimmet, irtikap, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, kaçakçılık, ihaleye fesat karıştırma ve edimin ifasına fesat karıştırma suçlarından dolayı bir milletvekilinin sorguya çekilmesi ve yargılanması için TBMM'nin kararının aranmayacağı; bu hallerde yetkili makamın, durumu hemen Meclis'e bildirmesi önerisinde bulundu.

Bu fırkaya ilişkin CHP'nin önerisine göre ise seçimden önce veya sonra bir suç işlediği ileri sürülen bir milletvekili hakkında TBMM'nin izni olmadıkça; arama, yakalama, dinleme kararı verilemeyecek, gözaltına alınamayacak, sorguya çekilemeyecek. Milletvekilleri, yasama işlevini aksatmayacak biçimde tutuksuz olarak yargılanabilecekler.

MHP'nin önerisine göre, suç işlediği ileri sürülen bir milletvekili Meclis'in gizli oyla vereceği kararı olmadıkça gözaltına alınamayacak, yakalanamayacak, aranamayacak, sorguya çekilemeyecek ve tutuklanamayacak. Terör suçları ile suçüstü halinde ağır ceza mahkemesinin görevine giren suçlar dokunulmazlık kapsamı dışında yer alacak. Ancak, bu halde yetkili makam durumu hemen Meclis'e bildirecek.

MHP ve CHP, suç işlediği ileri sürülen bir milletvekili hakkındaki soruşturmanın Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'nca, kovuşturmanın Yargıtayca yapılmasını önerdi. AK Parti ve BDP, bu konunun genel hükümlere tabi olduğu görüşünü dile getirdi.

-"Mevcut dokunulmazlık dosyalarının kaldırılması ihtimali"-

MHP dışındaki 3 parti, dokunulmazlığın kaldırılması talebinin 90 gün içinde Meclis tarafından karara bağlanmaması halinde reddedilmiş sayılacağını benimsedi. MHP ise bu düzenlemeye halen Meclis'te bulunan dokunulmazlık dosyalarının kaldırılması ihtimali olduğu için karşı çıktı.

Milletvekili hakkında, milletvekili seçilmeye engel bir suçtan dolayı kesin hüküm giyme hali dışında seçiminden önce veya sonra verilmiş bir ceza hükmünün yerine getirilmesinin, milletvekilliğinin sona ermesine bırakılacağı karara bağlandı. Tekrar seçilen milletvekili hakkında soruşturma ve kovuşturmanın, Meclis'in yeniden dokunulmazlığını kaldırmasına bağlı olacak. BDP, bu fıkraya, milletvekili seçilme yeterliliğinde suç tipleri konusunda anlaşma sağlandığı takdirde katılacağı notu düşürdü.

Milletvekilliği süresince zamanaşımının işlemeyeceği ve TBMM'deki siyasal parti gruplarınca, yasama dokunulmazlığı ile ilgili görüşme yapılamayacağı ve karar alınamayacağı kabul edildi.

BDP, hakkında suç isnadı bulunan milletvekilinin, TBMM'ye başvurarak isnat edilen suçla ilgili dokunulmazlığından feragat edebileceği; dokunulmazlık kapsamında olmayan suçları işleyen, dokunulmazlığı kaldırılan veya dokunulmazlıktan feragat eden milletvekillerinin yargılanmaları, tutuksuz olarak ve yasama çalışmaları engellenmeyecek şekilde yürütüleceği önerisinde bulundu.

BDP'nin diğer önerileri ise şöyle:

Dokunulmazlık kapsamında olmayan suçları işleyen, dokunulmazlığı kaldırılan veya dokunulmazlıktan feragat eden milletvekilleri hariç hiçbir milletvekilinin, TBMM'nin kararı olmaksızın üstü veya evi aranamayacak, kişisel özgürlüklerinden mahrum bırakılamayacak.

Milletvekillerinin görevlerini yerine getirmesine hiçbir kurum ya da kişi engel olamayacak.

Yayıncı: Ali Eyvaz - TBMM