"Gavur İzmir" Tabirinin İlginç Tarihi Yüzyıllar Öncesine Dayanıyor

İzmir için sık kullanılan bir tabir olan, çıkış noktası farklı olsa da son yıllarda ayrıştırıcı ve dışlayıcı bir amaca hizmet eden "Gavur İzmir" kalıbının ortaya çıkışı aslında oldukça eskiye dayanıyor. İzmir'in yaşam tarzı ile ilgili bir eleştiri ya da kimi zaman bir savunma olarak karşımıza çıkan bu deyimin bugüne ait değil, geçmişten kalmış ve artık anlamını yitirmiş bir tabir olduğunu bilmekte fayda var.

NEREDEYSE 700 YILLIK BİR MAZİSİ VAR

Geçtiğimiz yüzyılın başında İzmir'de yaşayan yüksek gayrimüslim nüfusun etkisiyle ortaya çıktığı zannedilmesine rağmen, 'Gavur İzmir' neredeyse 700 yıllık bir geçmişe sahip. Spesifik olarak anlattığı yer ise aslında İzmir'in sahil kesimi. İzmir, Çaka Bey tarafından fethedilip Aydınoğulları'nın hakimiyetine girse de bu hakimiyet çok uzun sürmedi ve şehir 1344 yılında Rodoslular, Cenevizliler ve Venediklilerden oluşan Hristiyan donanması tarafından geri alındı. O zamanlar İzmir için verilen mücadele deniz kenarındaki stratejik konumu nedeniyle daha çok sahil kesimi içindi. Bu sebeple Hristiyan donanması İzmir'in iç kısımlarına çok fazla ilerlemedi. İzmir Limanı'nı kaybeden Aydınoğulları ise daha içeride yeni bir şehir kurmuş ve müslümanların idaresindeki bu yeni şehre "Müslüman İzmiri" adını vermişlerdi.

KASTEDİLEN SAHİL KESİMİ

Sahil kısmında, Hristiyanların elinde bulunan kısım ise Aydınoğulları tarafından "Gavur İzmiri" olarak adlandırılıyordu. İzmir, 1402 yılında Moğol hükümdarı Timur tarafından ele geçirilene kadar bir Latin şehri olarak varlığını sürdürdü. 2. Murad zamanında Osmanlı İmparatorluğu tarafından ele geçirilen İzmir, zaman zaman Haçlı donanmalarının saldırısına uğrasa da bu tarihtesn sonra bir daha hiçbir zaman Hristiyan idaresine girmedi. Timur tarafından fethedilene kadar çok uzun yıllar boyunca bir Hristiyan şehri olan kıyı İzmir'e verilen "Gavur İzmir" tabiri de işte buradan kalan bir miras. Haliyle Aydınoğulları tarafından konulup günümüze kadar bir şekilde ulaşmış bu ismin, 1424 yılından bu yana artık bir anlamı ve geçerliliği yok.