Kamboçya, Çalınan Tarihi Eserlerine Kavuşuyor

Kamboçya 1970'li yıllarda kaçırılan 10. yüzyıldan kalma tarihi eserlerini bir bir geri alıyor.

Christie's müzayede şirketinin önceki gün "Pandava" adlı tarihi eseri iade edeceğini ilan etmesinin ardından dün de ABD'nin California eyaletindeki Norton Simons müzesi, Hindu efsanelerinde yer alan bir karakter olan "Bhima" adlı heykeli  geri vereceğini duyurdu.

ABD hükümetiyle ortak yürütülen çalışmalarının ardından peş peşe gelen iade kararlarına ilişkin açıklamada bulunan Kamboçya üst düzey hükümet sözcüsü Phay Siphan, eserlerin iade edilmesini, "Kamboçya için bir başarı ve eski eser ticaretine indirilmiş bir darbe" olarak niteledi. AA'ya konuşan Siphan, "Bu paha biçilmez eserlerin iade edilmesi bizim için ulusal gurur kaynağı olmasının yanı sıra insanlığın da yararınadır" dedi.

Kamboçya, 1970'li yıllarda yaşanan iç karışıklıklar döneminde kaçırılan tarihi eserlerini geri almak amacıyla ABD hükümetinin de desteğiyle ilk kez 2012'de, Sotheby's müzayede şirketinin elinde bulunan "Duryodhana" adlı heykeli geri almak için hukuk mücadelesi başlatmıştı. Ancak Sotheby's, dava henüz sonuçlanmamış olmasına karşın 33 milyon dolar değer biçtiği eseri bu yıl içinde iade etmişti.

Kamboçya, bir yılı aşkın süre önce de Norton Simon Müzesi'nden "Bhima" heykelinin iadesini istemişti. Müzeden dün yapılan açıklamada, eserin yağmalanmış olduğu iddiasını tamamen kabul etmemekle birlikte, Bhima adlı eseri iade etme kararı alındığı bildirildi. Açıklamada, söz konusu kararın, "bir dostluk jesti olarak, ülkelerine ulus olma ruhunu yeniden inşa etmeyi amaçladıklarını dile getiren üst düzey Kamboçyalı yetkililerden gelen ikna edici istek üzerine alındığı" belirtildi.

Kamboçya'ya iade edilen her üç eser de Kamboçya'nın batısındaki  Preah Vihear eyaletindeki, büyük bir artistik, dini ve tarihi önemi olması nedeniyle Kamboçyalıların büyük saygı duyduğu Koh Ker tapınak kompleksinden çalınmıştı.

Norton Simon Müzesi'nin iade etme kararı aldığı Bhima adlı kumtaşından heykelin, tapınak kompleksindeki eşsiz bir heykel kümesinin içindeki orijinal yerinden alınarak götürülmüş olduğu düşünülüyor.

Christie's'in iade etme kararı aldığı Pandava adlı, üzerinde oturduğu kaidesi ve ayakları koparılmış olduğu görülen heykelin ise yine aynı tapınaktaki, Sotheby's'in iade etme kararı aldığı, 10 yüzyıldan kalma bir savaşçının resmedildiği "Duryodhana" heykelinin sadece bir metre kadar ilerisindeki orjinal yerinden kaçırıldığı sanılıyor.

Kamboçya hükümeti, yeni iade edilen 3 eserin dışında geçen yıl da New York Metropolitan Müzesi'nin gönüllü olarak iade ettiği, yine Koh Ker'den kaçırılan 2 heykeli geri almıştı.

ABD'deki Denver Art Museum ve Cleveland Museum of Art müzelerinde de halen Koh Ker tapınağından kaçırılmış tarihi heykeller bulunuyor.

Hint gelenekleri ve Hindu efsanelerinin etkisi altında gelişmiş oldukça zengin bir Budist kültürel mirası bulunan Kamboçya'daki Angkor Wat tapınakları, BM tarafından ilan edilen dünya mirası listesinde yer alıyor.

Tapınak duvarlarındaki içiçe geçmiş, zarif geleneksel dansçı ve mitolojik karakter figürleriyle süslü oymalarıyla göz dolduran Angkor, Kamboçya'nın Siem Reap eyaletinde bulunuyor. Dokuzuncu ve onbirinci yüzyıllar arasında hüküm sürmüş Kimer Krallığı'nın yüzyıllar boyunca merkezi olan Angkor Wat, dünyaca  tanınmış arkeolojik kazı alanlarından biri.

Ancak bu, 400 kilometrekarelik alana yayılmış durumdaki, iç içe geçmiş evler, tapınaklar, su depolama havuzları ve haberleşme güzergahlarını barındıran bölgede yer alan tapınaklardaki tarihi eserler, önce ülkenin aşırı Maoist Kızıl Kimerler'in eline geçmesi ve ardından da onlarca yıl süren iç savaşlar nedeniyle yağmalanarak ülke dışına çıkarılmış bulunuyor. - Phnum Penh