Transplant Hekimlerin Hayali "Yapay Organ"

HATİCE ÖZDEMİR TOSUN - Organ nakli hekimlerinin hayali, yakın bir gelecekte yapay organlarla hastalara can aşılamak.

Antalya'da düzenlenen 1. Uluslararası Organ Nakli Ağı Kongresi'nde, organ nakli için sırada bekleyen binlerce hastanın hayatını kurtaracak üç boyutlu (3D) yazıcı teknolojisi ile kalp, böbrek, akciğer, karaciğer gibi yapay organların üretilmesine ilişkin çalışmalar değerlendirildi.

Kongreye katılan ve üç boyutlu yazıcı teknolojisi ile yapay organ üretimine ilişkin sunum yapan Ankara Üniversitesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Acar Tüzüner, AA muhabirine yaptığı açıklamada, 1800'lü yıllarda insan ömrü ortalama 45 iken, tıptaki gelişmelerle günümüzde insan ömrünün 75 yaşına kadar uzadığını söyledi.

Tüzüner, 75 yaş sınırın da uzatılması için tıp dünyasının önemli adımlar attığına işaret ederek, yaşlanan dokuların yerine yenisinin konmasına yönelik önemli çalışmalar olduğunu bildirdi.

Türkiye'de organ nakli konusunda başarılı çalışmaların gerçekleştirildiğini ancak organ bağışı konusunda ciddi sıkıntılar yaşandığını dile getiren Tüzüner, "Ülkemizde çok sayıda organ bekleyen hasta var ama elimizde organ yok. Organ bulunuyor, bir insandan alıp, başka bir insana naklediyoruz, ancak bu kez de dokunun reddi gibi sıkıntılar yaşanıyor." dedi.

Organ nakli konusunda en ilerici çözümlerden birinin doku mühendisliğiyle yapay organlar üretip, insanlara hem kendi dokularıyla barışık organlar nakletmek, hem de ihtiyacı gidermek olduğunu anlatan Tüzüner, "Bugün kök hücre ile kas, damar gibi basit dokuları üretebiliyoruz. Ancak hücreleri teker teker birleştirip böbrek, kalp, akciğer, karaciğer gibi daha kompleks organlar haline getiremiyoruz, şimdilik." değerlendirmesini yaptı.

"15-20 yıl içinde yapay organlar duymaya başlayacağız"

Üç boyutlu yazıcı teknolojisinin bir kağıda resmi basar gibi üç boyutlu şekiller oluşturulmasına imkan verdiğini dile getiren Tüzüner, endüstride plastik, metal gibi çeşitli materyaller kullanılarak daha önceden taranmış cisimlerin kopyalarının yapılabildiğini kaydetti.

Tıp dünyasında da buna benzer bir çalışma yürütüldüğünü aktaran Tüzüner, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Kök hücreden elde edilen hücrelerin, bu yazıcıların içine konulması, plastik, metal gibi materyaller yerine hücreler püskürtülerek 3 boyutlu değişik hücreler içeren kompleks organların üretilmesi düşünülüyor. Bunun için değişik çalışmalar var. Bugün mesane kası, damar gibi basit yapısal düzeydeki organları üretmek mümkün, ancak böbrek, karaciğer gibi organların üretilmesi için yürütülen çalışmalar henüz laboratuvar aşamasında. Muhtemelen 15-20 yıl içinde organ nakillerini yapay organlardan duymaya başlayacağız. Belki çok daha hızlı olabilir. Hem dünyada hem Türkiye'de bu teknolojiye ilişkin çalışmalar başladı."

"Hasta diyalize girmeden böbrek nakli olabilecek"

Türkiye'de en fazla canlı vericiden organ nakli gerçekleştirildiğinin altını çizen Tüzüner, bunun da etik olarak çeşitli tartışmaları beraberinde getirdiğini kaydetti. Sağlıklı, hiçbir hastalığı olmayan bir kişinin, sevdiğinin hayatı için kendi organını feda ettiğini dile getiren Tüzüner, canlı vericiden de sınırlı organların alınabildiğini ifade etti.

Yapay organlar ile birçok sıkıntının aşılacağını belirten Tüzüner, şöyle dedi:

"İleride hasta diyalize girmeden böbrek nakli olarak hayatını sürdürebilecek. Hiçbir hasta karaciğer yetmezliğine yakalanmayacak, karaciğer tümörlerini tamamen tedavi edebiliyor olacağız. Ancak henüz belli bir aşamaya ihtiyacımız var. Bütün dünyada böyle, Türkiye olarak da çalışmaları yakından takip ediyoruz. Üniversite ile bağlantıları olan teknokentlerde buna benzer çalışmalar var. Bütün transplant hekimlerin en büyük hayali üç boyutlu yapay organ ile nakil yapmak. Elimizde yapay organlar olursa birçok problemi de aşacağız."

Prof. Dr. Tüzüner, Ankara Üniversitesi olarak ilk defa üç boyutlu yazıcılar ve yapay organ nakli konusunda kongre düzenleyeceklerini de bildirdi.