Boşnakça'daki 8 Bin 400 Türkçe Kelimenin Sözlüğü Hazırlandı

Bosna Hersekli dil bilimci Faruk İbrahimoviç tarafından hazırlanan, Boşnakça'da kullanılan 8 bin 400 Türkçe kökenli kelimenin Boşnakça ve İngilizce karşılıklarının bulunduğu sözlüğün tanıtımı yapıldı

Bosna Hersek'in başkenti Saraybosna'daki Yunus Emre Türk Kültür Merkezi'nde "Boşnakça'daki Türkçe kökenli kelimeler" isimli sözlüğün tanıtımına Saraybosna Yunus Emre Türk Kültür Merkezi Müdürü Mehmet Akif Yaman, Saraybosna Kültür ve Tanıtma Müşaviri Soner Şahin, Bosna Hersekli Türkologlar, akademisyenler ve diğer davetliler katıldı.

Sözlüğün yazarı Faruk İbrahimoviç, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Boşnakça'da Osmanlı zamanından kalma bazı Türkçe kökenli kelimelerin günlük hayatta halen kullanıldığını, ancak bazılarının da unutulmaya yüz tuttuğunu söyledi. Bazen cümle içinde Türkçe kelimelerin kullanıldığını, ancak bu kelimelerin Türkçe kökenli olduğunun bilinmediğini ifade eden İbrahimoviç, "Ayrıca kullanılan Türkçe kelimelerin ne anlama geldiğini herkes bilmiyor. Bu sebepten dolayı böyle bir sözlüğün hazırlanmasının önemli olduğunu düşünüyorum" diye konuştu.

İbrahimoviç, ayrıca Türkçe kökenli kelimelerin daha önce İngilizce'ye çevirilmediğini ve bu sözlük sayesinde tercümanların da daha kolay çeviri yapabileceklerini ifade etti.

Tercümanların yanı sıra sözlüğün genel anlamda tüm vatandaşlar için faydalı olacağına inandığını kaydeden İbrahimoviç, "Tercümanlar çeviri yaparken, Türkçe kökenli bir kelimenin anlamını bulabilmek için çok vakit kaybediyorlardı. Bu yüzden böyle bir sözlük yazmaya karar verdim. Ama tabi ki sözlük tüm vatandaşlar için faydalı olacaktır. Unutulan ya da anlamı bilinmeyen Türkçe kökenli kelimelerin hepsi bu sözlükte" ifadesini kullandı.

İbrahimoviç, içinde 8 bin 400 Türkçe kökenli kelimenin bulunduğu sözlüğün, farklı alanlardaki terimleri de kapsadığını söyledi.

-"Türk kültürü, Avrupa ve Balkan ülkelerinde büyük bir gelişme yaşıyor"

Bazı Türkçe kökenli kelimelerin zamanla kaybolduğunu anlatan İbrahimoviç, sözlerine şöyle devam etti:

"Bazı Türkçe kökenli kelimeler günlük hayatta kullanılmasa da edebiyatta kullanılıyor. Bu kelimelerin anlamını bulup doğru bir şekilde çevirmek bazen çok zor olabiliyor. Bu sözlüğü hazırlamak için yıllarca uğraştım, çalışmalarıma 2003 yılında başladım. Fakat Türk kültürünün ülkede büyük ilgi gördüğü bir zamanda yayımlamak nasip oldu. Türk kültürü, Avrupa ülkelerinde de Balkan ülkelerinde de büyük bir gelişme yaşıyor. Tabi televizyonlarda gösterilen Türk dizilerinin de bu kapsamda önemli bir rolü var. İzleyenler de sözlük sayesinde bilmedikleri kelimeleri öğrenebilecek diye düşünüyorum. Çünkü sözlük, tıptan güvenliğe, bitkilerden hayvanlara kadar farklı alanlardaki terimleri de açığa kavuşturdu."

Sözlüğün yayıncısı ve Tuzla Kütüphanesi Müdürü Edin Yahiç de sözlüğün Boşnakça dili için büyük önem taşıdığını vurguladı.

Türkçe kökenli kelimelerin Boşnakça'nın ayrılmaz bir parçası olduğunu kaydeden Yahiç, Osmanlı'nın Bosna Hersek'te bir çok izler bıraktığını ve belki de bu izler arasında en büyüğünün iki dilde kullanılan aynı kelimeler olduğunu ifade etti.

-Boşnakça'da kullanılan bazı Türkçe kelimeleri "google translate" çeviremiyordu-

Bu arada, Google'ın, "translate.google.ba" internet adresi üzerinden geçtiğimiz yıllarda hayata geçirdiği Boşnakça'dan diğer dillere çeviri uygulaması, Bosna Hersek'te günlük hayatta sıkça kullanılan Türkçe kökenli kelimelerin çevirisinde başarılı olamamıştı.

Google'ın çevirisini yapamadığı Boşnakça'daki Türkçe kelimelerden bazıları şunlar:

"İnat, burek (börek), çevapi (kebap), baklava, rahatluk (rahat lokum), buyrum (buyrun), ahbab (ahbap), hanuma (hanım), behar (bahar), merak, avliya (avlu), akşam, aşçinitsa (aşçı), sofra, musafir (misafir), nafaka, bezbeli (besbelli), birvaktile (bir vakit), hayvan, başka, bihuzuriti (huzursuz etmek), çardak, dilber, insan, muhabet (muhabbet), maksuz (mahsuz), ulema..."

Google çeviri sitesi, "dunyaluk-dünyalık" kelimesini "this world-bu dünya", yine Türkçe kökenli "çenifa-kenef" kelimesini, İnglizce'ye "privy-mahrem" olarak tercüme ediyor. Hazırlanan sözlükteki İngilizce bölümünün özellikle, yabancıların Boşnakça'daki Türkçe kelimelerin anlamını bulma konusunda yardım edeceği kaydedildi.

Balkanlar'da 500 yıldan fazla hüküm süren Osmanlı'nın, bölge halklarını inanç, kültür ve özellikle de dil alanında etkilediği görülüyor. Slav dilleriyle hiç bir benzerliği bulunmayan Türkçe'nin, Boşnakça başta olmak üzere, eski Yugoslavya ülkelerinde konuşulan Sırpça, Hırvatça ve Makedonca üzerinde yaptığı etki hala canlılığını koruyor. Osmanlı'nın, Balkanlar'dan çekilmesinin üzerinden 100 yılı aşkın bir süre geçmesine rağmen, eski Yugoslavya ülkelerinin dillerinde hala 20 bine yakın Türkçe kökenli kelimenin yaygın olarak kullanıldığı kaydediliyor. - Federation of Bosnia and Herzegovina