Boşanma Davasında En Önemli Delil: Tanık

Tanık delili boşanma davalarının yanı sıra diğer dava türlerinde de sıklıkla başvurulan bir delil türüdür. Tanık delili boşanma davalarında çok büyük bir önem taşır. Zira boşanma davalarında taraflar karı-koca oldukları ve davaya konu olaylar evlilik yaşamlarına ilişkin olduğu için bu olayların yazılı bir belgeyle ispatı çoğunlukla mümkün değildir. Eşlerin yaşandığını iddia ettikleri olayların, onların dışındaki üçüncü kişilerce anlatımı gerekmektedir.

Tanık delili takdiri bir delildir yani tanık anlatımlarının takdiri ve hükme etkisi hakim tarafından belirlenecektir. Ancak hakimin söz konusu takdir yetkisini kanunlar ve hakkaniyet sınırları çerçevesinde kullanması gerekir.

Boşanma davalarında tanık deliline başvururken dikkat edilmesi gereken en önemli konu, tanıkların görgüye dayalı bilgiye sahip olması gerektiğidir. Tanığın görgüye dayanmayan, yani bizzat görmediği veya duymadığı bir olaya ilişkin olduğu halde davacı veya davalının anlattıklarını aktaran veya herhangi bir dayanağı olmayan soyut beyanlarına göre hüküm kurulamaz.

Örneğin eşler arasında yaşanan bir kavganın tanığı olmadığı halde, eşlerden birinin daha sonradan ona anlattıklarını tekrarlayan bir tanığın beyanı hükme esas alınmaz. Ancak örneği biraz değiştirirsek, eşlerden biri şiddet gördükten kısa süre sonra tanıkla bir araya gelip ona yaşadığı kavgayı anlatıp vücudundaki berelenmeleri ve morlukları gösterirse, artık kendi gözleriyle gördüğü morlukları anlatması tanığın beyanına değer kazandıracaktır.

Tarafların göstereceği tanık sayısında kanuni bir sınırlama yoktur. Ancak mahkeme, gösterilen tanıklardan bir kısmının tanıklığı ile ispat edilmek istenen husus hakkında yeter derecede bilgi edindiği takdirde, geri kalanların dinlenilmemesine karar verebilir.

Kanunda belirlenen istisnalar dışında tanıklık yapmak yasal bir zorunluluktur. Yani boşanma davasında davacı veya davalı tarafından tanık olarak gösterilen ve mahkemece çağrılan kişinin mutlaka mahkeme huzurunda tanıklık görevini yerine getirmesi gerekmektedir. Aksi takdirde kanunda yazılı disiplin para cezası ve disiplin hapis cezası gibi yaptırımlarla karşılaşacaktır.

Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nda tanıklıktan çekinme nedenleri düzenlenmiştir. Bunlardan boşanma davalarında en sık karşılaşılanı kişisel nedenlerle tanıklıktan çekinmedir.

248. maddeye göre,

a) İki taraftan birinin nişanlısı.

b) Evlilik bağı ortadan kalkmış olsa dahi iki taraftan birinin eşi.

c) Kendisi veya eşinin altsoy veya üstsoyu.

ç) Taraflardan biri ile arasında evlatlık bağı bulunanlar.

d) Üçüncü derece de dahil olmak üzere kan veya kendisini oluşturan evlilik bağı ortadan kalkmış olsa dahi kayın hısımları.

e) Koruyucu aile ve onların çocukları ile koruma altına alınan çocuk tanıklıktan çekinebilir.

Söz konusu kişilerin çekinme haklarını kullanmayarak tanıklık yapmalarında bir engel yoktur. Yani boşanma davalarında yakın akrabalar da tanıklık yapabilir. Önemli olan yakın akraba olan tanığın görgüye dayalı ve tutarlı bir anlatımda bulunmasıdır.

Tanıklar mahkemede yemin ettirilerek dinlenilir. Bu yemin sırasında mahkemede hakim de dahil olmak üzere hazır bulunan herkes ayağa kalkar.

Yemin metni kanunla belirlenmiştir. Hakim tanığa, "Tanık sıfatıyla sorulacak sorulara vereceğiniz cevapların gerçeğe aykırı olmayacağına ve bilginizden hiçbir şey saklamayacağınıza namusunuz, şerefiniz ve kutsal saydığınız bütün inanç ve değerler üzerine yemin ediyor musunuz?" diye sorar. Tanık da cevaben, "Sorulacak sorulara, hiçbir şey saklamadan doğru cevap vereceğime namusum, şerefim ve kutsal saydığım bütün inanç ve değerlerim üzerine yemin ediyorum." demekle yemin eda edilmiş sayılır. Ancak çoğunlukla mahkemeler "Yemin ediyorum" beyanını yeterli saymaktadır.

On beş yaşından küçükler ve yeminin niteliğini ve önemini kavrayamayacak derecede ayırt etme gücüne sahip olmayanlar yeminsiz dinlenir.

Yalan yere veya menfaat temin ederek tanıklık etmek suçtur ve bu kişiler hakkında mahkeme veya taraflar suç duyurusunda bulunabilir.