Unctad Wır 2014 Açıklandı: "Türkiye 2014-2016 İçin Umut Veren Doğrudan Yabancı Sermaye Kaynağı"

Orhan Aysezen - BM Ticaret ve Kalkınma Konferansı (UNCTAD) Türkiye'nin, Batı Asya'da başlıca "doğrudan yabancı sermaye" alıcısı olduğunu bildirdi. UNCTAD, "Gelişmiş ekonomiler önemli doğrudan yabancı sermaye kaynağı halinde, ancak şimdi buna BRIC, BAE, Kore ve Türkiye gibi büyük gelişmekte olan ülkeler eşlik ediyor" değerlendirmesini yaptı.

UNCTAD Dünya Yatırım Raporu (World Investment Report-WIR)'nu yayınlandı. Ban Ki Mun'un önsözüyle yayınlanan raporda küresel DYS yatırımlarında tedbirli bir iyimserliğin geri döndüğü belirtildi. 2013'te DYS akışlarının yukarı yönlü bir trende döndüğü, yüzde 9 artarak 1.45 trilyon dolara ulaştığı, gelişmiş, gelişmekte ve geçiş dönemi ekonomilerinin tümünde artış görüldüğü belirtildi. Küresel DYS stokunun yüzde 9 artarak 25.5 trilyon dolara ulaştığı, akışların bu yıl 1.6 trilyon dolar, gelecek yıl ise 1.6 trilyon dolar, 2016'ta ise 1.85 trilyon dolar düzeyinde olmasının beklendiği bildirildi.

-"BAZI YÜKSELENLERDEKİ KIRILGANLIK, SİYASİ BELİRSİZLİK, BÖLGESEL ÇATIŞMALAR İYİYE GİDİŞİ YOLUNDAN ÇEVİREBİLİR"-

Raporda, "Artışa temelde gelişmiş ülkelerde tutunmaya başlayan ve yayılan toparlanma neden olacak. Bazı yükselen piyasalardaki kırılganlık ve siyasi belirsizlikle bölgesel çatışmalardan kaynaklanan riskler DYS akışlarında beklenen iyiye gidişi yolundan çevirebilir. Sonuç olarak gelişmekte olan ülkelerde daha yüksek beklenen DYS artışı, DYS'nin bölgesel dağılımı, gelişmiş ülkelerin küresel akışlardaki yüksek payının söz konusu olduğu "geleneksel şablona' geri dönebilir. Yine de gelişmekte olan ekonomilere Doğrudan Yabancı Sermaye akışları gelecek yıllarda yüksek düzeyde kalacak" denildi.

-RAPORDA TÜRKİYE-

UNCTAD WIR'de Türkiye'ye 2012'de 13 milyar 224 milyon dolar, 2013'te ise 12 milyar 886 milyon dolar DYS akışı olduğu belirtildi. Türkiye'den DYS çıkışları ise 2012'de 4 milyar 74 milyon dolar, geçen yıl ise 3 milyar 114 milyon dolar oldu.

Türkiye'deki DYS stoku 1990'da 11 milyar 150 milyon dolar olurken, 2000 yılında stok 18 milyar 812 milyon dolara ulaştı. DYS stoku 2013 yılında ise 145 milyar 467 milyon dolar oldu. Yurtdışındaki Türk DYS stoku ise 1990 yılında 1 milyar 150 milyon dolar, 2000 yılında 3 milyar 668 milyon dolar, 2013 yılında ise 32 milyar 782 milyon dolar oldu.

Türkiye'de birleşme ve satın almalar yoluyla "net firma satışları" 2007'de 15 milyar 150 milyon dolar; 2008'de 13 milyar 982 milyon dolar, 2009'da 3 milyar 159 milyon dolar; 2010'da 2 milyar 58 milyon dolar; 2011'de 8 milyar 930 milyon dolar; 2 milyar 690 milyon dolar; 2013'te ise 867 milyon dolar oldu.

Birleşme ve satın almalar yoluyla "net firma alışları" ise; 2007'de 767 milyon dolar; 2008'de 1 milyar 495 milyon dolar, 2011'de 908 milyon dolar; 2012'de 2 milyar 12 milyon dolar; 2013'te 590 milyon dolar olarak gerçekleşti. Raporda şöyle denildi:

"-Gelişmiş ekonomiler önemli doğrudan yabancı sermaye kaynağı halinde, ancak şimdi buna BRIC, BAE, Kore ve Türkiye gibi büyük gelişmekte olan ülkeler eşlik ediyor. Elbette Çin ABD ile birlikte daimi olarak en fazla umut vadeden DYS kaynağı durumunda. Gelişmiş ülkeler arasında ABD, Japonya, İngiltere, Almanya ve Fransa, küresel DYS akışlarındaki süregelen rollerini vurgular şekilde en fazla umut vadeden gelişmiş ülke yatırımcıları olarak sıralanıyor.

Ev sahibi ekonomiler olarak ise bu yılın sıralaması geçen yıl ile büyük ölçüde uyumlu. Japonya ve Meksika biraz kayıptayken Vietnam, Malezya ve Singapur gibi Güney Asya ülkeleri ve İngiltere, Avustralya, Fransa ve Polonya gibi bazı gelişmiş ekonomiler pozisyonlarını biraz iyileştirdi.

-Türkiye akışlar hafifçe azalsa da, hemen hemen önceki yılki aynı düzeyde kalarak, Batı Asya'nın başlıca Doğrudan Yabancı Sermaye alıcısı olarak kaldı. Bu, yüzde 68 azalarak 2004'ten bu yana en düşük düzey olan 867 milyon düzeye inen düşük sınır-ötesi birleşme ve satın almalar zemininde gerçekleşti. İmalat sektörüne girişler yarıdan fazla azalıp 2 milyar dolara düşer ve toplamın yüzde 16'sına karşılık gelirken, sermaye girişleri elektrik, doğal gaz ve suda (yüzde 176 artarak 2.6 milyar dolara), finansa (yüzde 79 artarak 3.7 milyar dolara) ve gayrı menkulde (yüzde 16 artarak 3 milyar dolara) yükseldi. Bu üç sektör birlikte ülkeye gelen toplam DYS akışlarının yaklaşık dörtte üçünü temsil etti."

-YATIRIM AJANSLARININ TÜRKİYE OYLAMASI-

Raporda Yatırım Teşvik Ajansları'nın, 2014-2016 arasında Doğrudan Yabancı Yatırımlarda "en gelecek vaat eden" yatırımcı kaynak ekonomiler sıralaması da yer aldı. Sıralama Yatırım Teşvik Ajansları'nın ekonomileri hangi yüzdeyle "en üst Doğrudan Yabancı Sermaye kaynağı" olarak gördükleri sorusuna verdikleri yanıta göre yapıldı. Buna göre ABD yüzde 62, Çin yüzde 58, Japonya yüzde 35, İngiltere yüzde 35, Almanya yüzde 35, Hindistan yüzde 26, Fransa yüzde 18, Kanada yüzde 14, Kore Cumhuriyeti yüzde 14, Brezilya yüzde 13, BAE yüzde 13, Hollanda yüzde 11, Rusya yüzde 11, Türkiye yüzde 10 oy aldı.

UNCTAD "Batı Asya" ülkeleri olarak Türkiye, BAE, Suudi Arabistan, Kuveyt, Katar, Irak, Lübnan, Ürdün, Umman, Bahreyn, Filistin ve Yemen'i ele aldı. Buna göre 2013'te Türkiye ve Birleşik Arap Emirlikleri'ne 10 milyar doların üzerinde Doğrudan Yabancı Sermaye geldi. Suudi Arabistan, Kuveyt ve Katar'a gelen DYS miktarı 5-9.9 milyar dolar arası oldu.

Geçen yıl "Batı Asya"da en fazla DYS alan ülkeler, Türkiye, BAE, Suudi Arabistan, Irak ve Lübnan olarak sıralandı. En fazla DYS yatırımı yapan ülkeler ise Kuveyt, Katar, Suudi Arabistan, Türkiye ve BAE olarak sıralandı.