Analiz -"İbadi'nin Reformları İran'a Rağmen Mi?"

HAYDAR HADİ - Irak'ta Başbakan Haydar el-İbadi'nin aldığı reform kararları çerçevesinde İran'a yakınlığıyla bilinen bazı isimlerin hedef alınmasının ardından İran'nın İbadi hükümetinin çalışmalarını engelleyebileceği ifade ediliyor.

Siyasi uzmanlara göre, İran tarafından "ABD'nin karar ve tavsiyelerine daha yakın durduğu düşünülen" İbadi'nin geçtiğimiz 9 Ağustos Salı günü "yolsuzlukla mücadele" kapsamında aldığı reform karalarında Tahran'a yakınlığıyla bilinen Maliki'nin Cumhurbaşkanlığı Yardımcılığı görevi lağvetmişti. Maliki, İbadi tarafından görevinin lağvedilmesiyle kalınmayıp meclisteki " Musul'un düşme nedenlerini araştıran komite" tarafından hazırlanan raporda da "kusur ve ihmali" olduğu gerekçesiyle "birinci sanık" olarak yerini aldı.

Ülkedeki 8 yıllık Başbakanlığı dönemi boyunca Sünni ve Kürtler'e karşı "ayrıştırıcı" ve "mezhepçi" politikalarıyla bilinen Maliki'nin, İbadi'nin aldığı ve meclisin onayladığı kararla "siyasi olarak tasfiye sürecine tabii bırakıldığı" ifade ediliyor. Tahran'a yaptığı ziyaret sırasında resmi devlet protokolüyle karşılanması ise, İran'nın Maliki'den kolay kolay vazgeçmeyeceği ve bunu hala 'lider' olarak kabul ettiğinin göstergesi olarak yorumlandı.

Maliki'nin görevinin lağvedilmesi ve arından Musul raporunda "birinci sanık" olarak yer almasının üzerine parlamentoda başını çektiği Kanun Devleti Bloku'ndaki bazı isimler, bu yapılanların Maliki'nin 'siyasi kişiliğini aşağılamak' olduğunu savunuyor. Bunun üzerine dün Maliki'ye yakın bazı milletvekillerinin Meclis Başkanı Selim Cuburi ile meclis binasındaki odasında uzun süre görüşerek, Maliki'nin Musul raporundan isminin çıkarılmasını, aksi takdirde meclis oturumlarını boykot edeceklerini belirttikleri ifade edildi. Cuburi ise toplantı sonrası yaptığı açıklamada, "Musul raporunda adı geçenlerin görev ve unvanı ne olursa olsun yargılanacağını" söylemişti.

-"İran, siyasi süreci engelleyebilir"

Iraklı Siyasi Analist İhsan eş-Şammari, "İbadi'nin reformlar sokağın taleplerini karşılıyor fakat bu son değil" diyerek, "Önümüzdeki Cuma düzenlenecek gösterilerde hükümetin tamamen lağvedilip 'bağımsız' ve 'devlet yönetiminden anlayan teknokrat' kişilerin bakanlıklara atanması istenecek" dedi.

Şammari, "İbadi, sokağın talepleriyle tamamen yürüyemiyor. Siyasi parti ve grupların yoğun baskısı ile sokağın meşru talepleri arasında sıkışmış durumda" değerlendirmesi yaptı.

İbadi'nin reform kararlarıyla Maliki gibi Tahran'a çok yakın isimlerin hedef alındığını savunan Şammari, şunları söyledi:

"İran, Irak siyasi sahasındaki çoğu parti ve oluşumların (Şii) varlığıyla aktif bir şekilde bulunuyor ve hissediliyor. Parlamentoda bulunan bu parti ve oluşumların eliyle hem meclisin hem de İbadi hükümetinin çalışmalarını engelleyebilir. İran, İbadi'ye 'ABD'nin tavsiyelerini çokça dinleyen ve ABD kararlarını İran karalarından daha çok uygulayan' biri olarak bakıyor. İran, süreç ne olursa olsun kendine çok yakın gördüğü Maliki'den vazgeçmek istemiyor. Görev ve mevkisine bakmadan Maliki'ye çok güveniyor ve 'lider' olarak görüyor. Maliki, İran için siyasi ağırlık olarak Hizbullah lideri Hasan Nasrallah ile eşdeğerdir. Bunlar sayesinde bölgesel bazı politikalarını sürdürüyor ve kendisine karşı bazı politik hamlelerin durdurulmasında gene bunları kullanıyor. Maliki, İran için hala ağırlığını koruyor. Hem hükümet kanadındaki karar mercilerinde hem de Devrim Muhafızları nezdinde sözü dinleniyor."

"İbadi, çok zor ülke şartlarında reformlarında nereye kadar gidebilir ve ne kadarını gerçekleştirebilir belli değil" diyen Siyasi Uzman ve Analist Hamid Fadıl ise, "İbadi, önümüzdeki günlerde bakanlık ve kurum tasfiyesinden ziyade bizatihi yolsuzluğa bulaşmış çok sayıda şahsiyeti hedef alacak" ifadelerini kullandı.

-İran'a rağmen mi?

Fadıl, Başbakan İbadi'nin reform adımlarında selefi Maliki'yi  hedef almasının İran'a rağmen olduğu sorusunu ise, "İran, Irak'taki reform gelişmelerini çok yakından takip ediyor. Bazı siyasi parti ve kişilerin İbadi tarafından kurban edilmesini kendi adına 'siyasi tasfiye' olarak değerlendiriyor. Aynı zamanda Irak'taki siyasi sürecinin tamamen değişmeye yüz tuttuğunu da gözlemliyor" diye yanıtıladı.

-"İbadi'nin zamana ihtiyacı var"

Iraklı uzman Ali el-Mellah ise, ikinci reform kararıyla İbadi'nin halka verdiği sözü yerine getirip ve bunun uygulanır olduğunu göstermek istediğini ifade etti. Mellah,"İbadi'nin bakanlık sayısındaki azaltmaya gitme kararı sokağı rahatlatacak" dedi.

"İbadi'nin aldığı kararların uygulanması için uzun zamana ihtiyacı olduğu" görüşünü paylaşan Mellah, şahsiyetleri hedef alınan siyasi grupların siyasi iradeden uzaklaştırıldıkları bahanesiyle "ayrıştırıcı" ve "mezhepsel" söyleme bürünüp kamuoyu oluşturacağını öne sürdü.