Anayasa Mahkemesinden "İfade Özgürlüğü" Kararı

Anayasa Mahkemesi (AYM), Ergün Poyraz'ın "Musa'nın Gül'ü" adlı kitabı nedeniyle 11. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'e tazminat ödemeye mahkum edilmesinin, ifade özgürlüğünün ihlali olduğuna oy çokluğuyla karar verdi.

Ergün Poyraz'ın 2007 yılında yazdığı "Musa'nın Gül'ü" adlı kitap nedeniyle 11. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'e tazminat ödemesine mahkum edilmesinin, ifade ve basın özgürlüğünü ihlal ettiği iddiasına ilişkin AYM'nin kararı, Resmi Gazete'de yayımlandı.

AYM gerekçeli kararında, Ergün Poyraz'ın, ifade özgürlüğünün ihlal edildiği yönündeki iddiasının kabul edilebilir olduğuna oy birliğiyle, ifade özgürlüğün ihlal edildiğine ise oy çokluğuyla karar verdi.

Başvuruya konu kitabın içeriğinde, davacı Abdullah Gül'ün yaşam öyküsü, eğitimi, evliliği ve siyasi yaşamına ilişkin bazı detaylara yer verildiği ve bazı iddiaların ortaya atıldığı kaydedildi.

Davanın tarihçesi

Anayasa Mahkemesinin incelemesine göre, başvuruya konu "Musa'nın Gül'ü" isimli kitap, Mayıs 2007'de yayımlandı. Kitabın yayımlandığı tarihte Cumhurbaşkanlığına aday olan Abdullah Gül hakkında, kitapta bazı değerlendirmelere yer verildiği hatırlatılarak, "Davacı Abdullah Gül tarafından kitapta yer alan bazı ifadelerin doğru olmadığı, şeref ve itibarına zarar verildiği iddiasıyla başvurucu hakkında 11 Temmuz 2007 tarihinde Ankara 6. Asliye Hukuk Mahkemesinde manevi tazminat davası açılmıştır" ifadeleri kullanıldı.

Ergün Poyraz'ın mahkemedeki savunmasında, kitapta kaynaklara dayalı olarak alıntılar yapıldığını, objektif bilgiler ve belgelere dayalı kitapta gerçek dışı bilgiler olmadığını, öz ve biçim dengesinin korunduğunu ileri sürdüğü bildirildi.

Davanın görüldüğü Ankara 6. Asliye Hukuk Mahkemesinin 21 Temmuz 2009 tarihli kararında, "siyasete giren kişilerin bazen sert eleştirilere maruz kalabileceği, yapılan sert eleştirilere katlanmak durumunda oldukları, bazen bu eleştirilerin kişilik haklarına  saldırı da olabileceği" gerekçesiyle davanın reddedildiği hatırlatıldı.

Temyize giden bu karar, Yargıtay 4. Hukuk Dairesi tarafından 15 Şubat 2011 tarihli ilamı ile onandı.

Daha sonra davacı 11. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül tarafından yapılan karar düzeltme talebi üzerine, Yargıtay Hukuk Dairesi, 8 Aralık 2011 tarihli ilamı ile karar düzeltme talebini kabul ederek, ilk derece mahkemesinin kararının bozulmasına hükmetti.

Bozma üzerine yargılamaya yeniden başlayan Ankara 6. Asliye Hukuk Mahkemesi, 5 Temmuz 2012 tarihli kararıyla, "Cumhurbaşkanlığı seçimleri nedeniyle aday olan davacının eleştirilmesinden ziyade kullanılan üslupla küçük düşürülerek kişilik haklarına saldırıda bulunulduğu anlaşılmaktadır, şu durumda uygun bir miktar manevi bir tazminat hüküm altına alınmalıdır" şeklinde gerekçelerle davanın kabulüne ve Ergün Poyraz'ın, davacı Gül'e 15 bin lira tazminat ödemesine hükmetti.

Poyraz'ın, çıkan bu karara temyiz başvurusu üzerine; Yargıtay 4. Hukuk Dairesi 23 Ocak 2013 tarihli ilamı ile yerel mahkemenin kararını onadı. Poyraz'ın karar düzeltme talebi de reddedildi.

Bunun üzerine Ergün Poyraz, 22 Kasım 2013 tarihinde Anayasa Mahkemesine konuyla ilgili bireysel başvuruda bulundu.

Karar

AYM gerekçeli kararında Ergün Poyraz'ın, ifade özgürlüğünün ihlal edildiği yönünde iddiasının kabul edilebilir olduğuna oy birliğiyle, ifade özgürlüğün ihlal edildiğine ise oy çokluğuyla karar verdi. Bu karara, üyeler Burhan Üstün, Serdar Özgüldür ve Muammer Topal karşı oy kullandı.

Vekalet ücreti ve yargılama giderlerinin başvurucuya ödenmesine hükmeden AYM, ihlalin ve sonuçlarının ortadan kaldırılması için yeniden yargılama yapmak üzere kararın Ankara 6. Asliye Hukuk Mahkemesine gönderilmesine karar verdi.

Üyelerin karşı oy gerekçesi

Karşı oy kullanan üyeler, gerekçelerini "kitapta ifade özgürlüğü sınırlarının aşıldığı, iddiaların demokratik bir toplumda başvurucunun ifade özgürlüğü ile başkalarının şöhret veya haklarının korunması arasında makul bir denge teşkil etmediği ve Anayasa tarafından güvence altına alınan ifade özgürlüğünün ihlal edilmediği kanaatine varıldığı" şeklinde ifade etti.