Araştırma üniversitelerinin performans sıralaması açıklandı (2)

Yükseköğretim Kurulunca (YÖK), akademik kadro ve bütçe imkanları açısından desteklenen araştırma üniversitelerinin 2 yıllık performans değerlendirme sonuçları ve sıralamaları kamuoyu ile paylaşıldı.

Aaraştırma üniversiteleri arasında performansı en yüksek üniversiteler ODTÜ, Boğaziçi Üniversitesi, İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü, İstanbul Teknik Üniversitesi ve Hacettepe Üniversitesi şeklinde sıralandı.

Yükseköğretim Kurulunda düzenlenen toplantıda, "Araştırma ve aday araştırma üniversiteleri 2017 ve 2018 yılları performans izleme ve değerlendirme sonuçları" açıklandı.

YÖK Başkanı Prof. Dr. Yekta Saraç başkanlığında gerçekleştirilen toplantıya, YÖK üyeleri ile araştırma ve aday araştırma üniversitelerinin rektörleri ve ilgili rektör yardımcıları katıldı.

Üniversitelerden talep edilen 2017 ve 2018 yılı verilerini içeren raporlar üzerinde yapılan doğrulamalar ve kıyaslamalı analizler sonucunda 11 araştırma ve 5 aday araştırma üniversitesine yönelik performans değerlendirmesi sonuçlandı.

Buna göre, söz konusu üniversiteler, "araştırma kapasitesi", "araştırma kalitesi" ve "etkileşim ve iş birliği" olmak üzere üç başlık altında toplam 33 göstergeye göre sıralandı.

Proje kapsamındaki üniversitelerin ilk iki yıldaki performansları oluşturulan endeks kapsamında yapılan değerlendirmeler sonucunda araştırma ve aday araştırma üniversiteleri, "2017 ve 2018 yılı" performanslarına göre listelendi.

Buna göre, araştırma üniversiteleri arasında performansı en yüksek 5 üniversite, ODTÜ, Boğaziçi Üniversitesi, İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü, İstanbul Teknik Üniversitesi ve Hacettepe Üniversitesi olarak belirlendi.

Bir üniversite dışında araştırma üniversitelerinin performansları 2017 ve 2018'de 2-10 puan artış gösterdi. İki yılda araştırma üniversiteleri arasında en yüksek performans artışını 10 puanla Ankara Üniversitesi yaptı.

Aday araştırma üniversitesi olan Yıldız Teknik Üniversitesi ise 2017'de 7'nci sırada iken 2018'de ise 6'ncı sıraya yükseldi.

2018 performans puanlarına göre, İstanbul Üniversitesi 7'nci, Gebze Teknik Üniversitesi 8'inci, Ankara Üniversitesi 9'uncu, Erciyes Üniversitesi 10'uncu, Ege Üniversitesi 11'inci, İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa 12'nci, Gazi Üniversitesi 13'üncü, Bursa Uludağ Üniversitesi 14'üncü, Çukurova Üniversitesi 15'inci ve Selçuk Üniversitesi 16'ncı sırada yer aldı.

"Listenin performansa göre güncelleneceği gün bugün değil"

Yekta Saraç, toplantıda yaptığı konuşmada, yeni YÖK olarak ülkenin rekabet gücünün artmasına, kalkınmasına katkı sağlayacak araştırma ve aday araştırma üniversitelerinin yükseköğretimdeki yerini ve gelişimini çok önemsediklerini vurguladı.

Bu süreçlerde belirlenen üniversiteler için araştırma üniversitesi unvanının ilanihaye taşınılacak bir etiket olmayacağını projeyi kamuoyuna tanıtırken belirttiklerini hatırlatan Saraç, şunları kaydetti:

"Proje kapsamında yer alan üniversitelerimizin performansları YÖK bünyesinde oluşturulan İzleme ve Değerlendirme Komisyonu tarafından belirlenen kriterler çerçevesinde yıllık olarak takip edildi. Bu yıl içerisinde de araştırma üniversitelerimizden talep edilen ve 2017, 2018 yılı verilerini içeren raporlar incelendi ve yapılan kıyaslamalı analizler sonucunda performans değerlendirmeleri gerçekleştirildi."

Değerlendirme sürecinde Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, TÜBİTAK, Hazine ve Maliye Bakanlığı, Türk Patent ve Marka Kurumu gibi dış paydaşların da görüş ve önerilerinin de alındığını bildiren Saraç, "Böylece 11 araştırma ve 5 aday araştırma üniversitesinin 'Araştırma Üniversiteleri Performans İzleme Endeksi' ile 'araştırma kapasitesi', 'araştırma kalitesi' ve 'etkileşim ve iş birliği' olmak üzere üç başlık altında toplam 33 göstergeye göre sıralanarak performans değerlendirmesi yapıldı." şeklinde konuştu.

Saraç, her yıl araştırma üniversitelerinin performanslarına dair raporların kamuoyu ile paylaşılırken aynı zamanda 3 yılın sonunda bazı üniversitelerin düşük performansları dolayısıyla araştırma üniversitesi vasfını kaybedebileceği, aday araştırma üniversitesi iken üstün performansları dolayısıyla üste çıkabileceği, aday araştırma üniversitesi olmadığı halde adaylığa talip olanların da performanslarına göre aday araştırma üniversitesi olabileceği bir sürecin kurgulandığını bildirdi.

Araştırma üniversitesi ve aday araştırma üniversitesilerinin performanslarına ilişkin sonuçların kamuoyu ile paylaşılacağını, ancak bu sıralamalarda değişiklik olacağını dile getiren Saraç, "Fakat bugün o değişikliklerin yapılacağı gün değil. Yani araştırma üniversiteleri ve aday araştırma üniversitesi listesinin performansa göre güncelleneceği gün bugün değil. Fakat bu performans çıktıları önümüzdeki sene yapılacak son değerlendirme ve listelerdeki düzenleme için önemli bir gösterge olacaktır." dedi.

"Üniversitelerin ödeneklerinde ilave artış yapıldı"

Yekta Saraç, konuşmasında araştırma üniversitelerine şimdiye kadar verdikleri ve bundan sonra verecekleri desteğe ilişkin bilgi aktardı.

2018 yılı içerisinde araştırma ve aday araştırma üniversitelerine 315 ilave araştırma görevlisi kadrosunun, ayrıca Milli Eğitim Bakanlığı ile koordineli bir şekilde yürütülen yurt dışı doktora eğitimi kapsamında bu üniversitelere 2018 yılında 272, 2019 yılında ise 136 kontenjan tahsis edildiğini anlatan Saraç, bunun yanında TÜBİTAK tarafından "Mükemmeliyet Merkezi Destek Programı"na başvuruda bulunan araştırma ve aday araştırma üniversitelerinin özellikle desteklendiğini dile getirdi.

Ayrıca 2019'da, üniversitelerin araştırma performansına dayalı olarak belirlenen kurum hissesi oranlarında, bu üniversitelere yönelik özel bir istisnanın tanımlandığını bildiren Saraç, kurum hissesinin en yüksek dilimi olan yüzde 50 oranında kurum hissesi verilmeye başlandığını söyledi.

Araştırma üniversiteleri için ilave desteklerin sağlanması adına gerçekleştirdikleri girişimlerin de olumlu sonuçlar verdiğine değinen Saraç, bu kapsamda, performansı 2017 ve 2018 yılındaki en yüksek ilk 5 araştırma üniversitesine ilave araştırma ödeneği verilmesi ve bu kapsamda ilk 5'te yer alan araştırma üniversitesinin 2020 yılı ödeneklerinde ilave artış yapıldığını anlattı.

"Yeni mevzuat hazırlığı tamamlanmak üzere"

YÖK Başkanı Saraç, 11'inci Kalkınma Planı'nda araştırma üniversiteleriyle ilgili 4 politika tedbirinin yer aldığına dikkati çekti.

Araştırma üniversitelerinin öncelikli sektörlerle eşleştirilmelerinin sağlanacağının altını çizen Saraç, diğer tedbirleri şöyle sıraladı:

"Üniversitelerin, yüksek katma değerli üretimi destekleyecek nitelikte Ar-Ge ve yenilik faaliyetleri gerçekleştirebilmeleri için araştırma üniversitesi programının güçlendirilerek bu programa dahil üniversitelerin özel desteklerle kapasitelerinin arttırılması bir diğer madde. Bu kapsamda, araştırma üniversiteleri ile ilgili mevzuatımız, son aşamasına geldi. Araştırma üniversitelerinde doktora sonrası sözleşmeli araştırmacı istihdamının artırılması ile de ilgili bir madde bulunuyor. Bu kapsamda, araştırma üniversitelerine öncelikli alanlarda kullanılmak üzere sözleşmeli doktoralı araştırmacı kadrosu tahsis edilecek.

Kalkınma Planı'nda dünya akademik başarı sıralamalarında 2023 yılı itibarıyla en az 2 üniversitemizin ilk 100'e ve en az 5 üniversitemizin de ilk 500'e girmesine ilişkin bir hedef var. Bununla ilgili olarak araştırma üniversiteleri öncelikli olmak üzere bu hedefe ulaşma potansiyeli yüksek üniversitelerimiz belirlenecek ve tespit edilecek bu üniversitelerimize 5 yıl süreyle özel destek programı uygulanacak. Kalkınma planında gösterilen bu hedefler için planlamalarımızın son aşamasına geldi."

Yekta Saraç, "Araştırma ve aday araştırma üniversitelerinin 2017'de toplam performans puanı 530 iken, bir yıl sonra yani 2018'de 614 oldu. Yani kurguladığımız bu proje amaçlarına uygun olarak sonuç üretmeye başladı. Bundan da YÖK olarak mutluluk duyuyoruz." değerlendirmesinde bulundu.