Ddk Madde Bağımlılığı Raporu(3/son): Yeşilay Mücadelede Yetersiz Kalıyor, Çözüm Olarak Görülmeli

Devlet Denetleme Kurulu, madde ve diğer bağımlılık raporunda, "Yeşilay'ın mevcut mali yapısı ile söz konusu dönüşümü gerçekleştirme şansı son derece düşük görülmektedir. Yeşilay'ın devlet tarafından bir çözüm ortağı olarak görülmesi ve bu doğrultuda çabalar gösterilmesi gerektiği değerlendirilmektedir" denildi.

Devlet Denetleme Kurulu'nun (DDK), "Madde ve Diğer Bağımlılıklar ile Mücadele Kapasitesinin ve Bu Bağlamda Türkiye Yeşilay Cemiyeti'nin Değerlendirilmesi" başlıklı raporunun sonuçları yayımlandı. Bağımlılıkların çok kapsamlı ve çok bileşenli bir sorun olduğu göz önünde bulundurulduğunda, birden fazla kamu kurum ve kuruluşu ile sivil toplum faaliyetlerinin belirlenen stratejik yön doğrultusunda yönlendirilmesinin ve koordine edilmesinin, etkin bir bağımlılıkla mücadele açısından en az doğru bir strateji belgesi tayini kadar gerekli olduğu belirtilen raporda, tüm bağımlılık türlerini kapsayacak nitelikte veya her bir bağımlılık türüne münhasır olacak nitelik ve biçimde kurumsal bir sahipliğin (liderlik) tesisi gerektiği vurgulandı. Bağımlılıklarla ilgili ulusal politika ve strateji belgeleri ile eylem planlarını hazırlanılması önerisinde bulunulan raporda, kamu kurum ve kuruluşlarının mücadele konusundaki kapasitelerinin belirlenmesi istendi. Risk gruplarının belirlenmesine yönelik saha çalışmaları yapılmasının önemine değinilen raporda, bağımlılıkların yaygınlığına yönelik veri tabanı oluşturulmasının ve yaygınlığı ölçmeye yönelik sistematik veri toplama sistemi kurulmasının önemli olduğu vurgulandı. Bağımlılıkla Mücadele Merkezi, Enstitüsü veya Başkanlığı gibi güçlü birimlerin oluşturulmasının uygun bir çözüm olacağının belirtildiği raporda, Yeşilay'ın bağımlılıkla mücadele kapasitesine yönelik tespit ve öneriler de sıralandı.

-"TOPLUMSAL TUTUM VE DAVRANIŞLAR, STRATEJİ OLUŞUMUNU ETKİLEMEKTE"-

Raporda, bağımlılığı bir sorun olarak görmek ve bununla ilgili mücadele yöntemi geliştirmek yerine, bağımlılığa konu maddelerin veya kullanımların, davranışların yasakçı bir bakış açısıyla ele alınması veya hayat tarzı yaklaşımları ile savunulması sonucunda hem bağımlılıkla mücadeleye yönelik toplumsal tutum ve davranışların hem de mücadeleye ilişkin amaç ve araçların belirlenmesinde doğru ve müşterek bir zemin oluşturulamadığı vurgulandı. Bağımlılık sorununa ilişkin bütünsel bir mücadele stratejisi belirlenmemesi nedeniyle özellikle bağımlılıkla mücadelede amaçların, hedeflerin belirlenmesinde ve bu hedeflerin gerçekleştirilmesinde kullanılacak yöntem ve araçların tümünden etkin şekilde yararlanılamadığına dikkat çekilen raporda, "Oluşan bağımlılıkla mücadeleye yönelik toplumsal tutum ve davranışlar, alkol bağımlılığı ile internet kullanımına ilişkin (zararlı içerik) bağımlılık türlerindeki mücadeleye ilişkin zemini ve strateji oluşumunu doğrudan etkilemektedir" denildi. Raporun, Yeşilay'ın etkin hale getirilmesi konusunda son dönemde bazı adımlar atıldığı, ancak, "gelir yetersizliği gibi konular yanında gerek çok sayıda bağımlılık türünün kavranmaya çalışılması nedeniyle oluşan belirli bir bağımlılık alanında odaklanılamaması gerekse bağımlılıkla mücadelede geleneksel yöntem ve faaliyetlerle yola devam edilmesi gibi tercihlerin, Derneğin tarihi süreç içerisinde şekillenen güçlü marka değerine uygun bir kurumsal kapasitesinin gelişimi önünde ciddi engeller oluşturduğu tespiti yapıldı.

-"GELİR YARATMA KAPASİTESİ GELİŞTİRİLMELİ"-

Raporda, Yeşilay'ın faaliyet ve işlemlerinin madde bağımlılıklarıyla mücadele alanında sınırlandırılması, uluslararası örneklerde olduğu gibi doğrudan bağımlılarla ve risk taşıyan gruplarla yakın temas imkanı sağlayan danışma, yönlendirme ve rehberlik hizmetleri, ilkadım, tedavi ve rehabilitasyon merkezleri işletilmesi ve gençlik kampları düzenlenmesi gibi saha faaliyetlerine yönelik kapasitenin oluşturulması, mevzuatta öngörülen kamu kaynaklarının elde edilmesi konusunda aktif çaba gösterilmesi ve gelir yaratma kapasitesinin geliştirilmesi gerektiği belirtildi.

Mevcut marka değeriyle kamuoyu algısını yükseltecek, klasik faaliyetler yerine operasyonel faaliyetlere yönelinmesi gerektiği belirtilen raporda, "Yeşilay'ın varlığına ve gerekliliğine ilişkin kamuoyu algısını pekiştireceği gibi uzun dönemde gelir yaratma kapasitesini de olumlu yönde etkileyecektir. Yeşilay'ın mevcut mali yapısı ile söz konusu dönüşümü gerçekleştirme şansı son derece düşük görülmektedir. Bu itibarla, Yeşilay'ın devlet tarafından bir çözüm ortağı olarak görülmesi ve bu doğrultuda çabalar gösterilmesi gerektiği değerlendirilmektedir" denildi.

Raporda, "Bağımlılıkla mücadele konusunda eleştiri konusu yapılan kamu yönetiminde var olan tekelci yaklaşım nedeniyle siyasal kararlılıklar, kanun yapım süreçleri itibarıyla belirginleşse de bürokratik tutumlar henüz değiştirilememiştir. Kamu kurumları tarafından şu ana kadar bağımlılıkla mücadelede sivil toplum kapasitesinden yararlanılmasına yönelik 5018 sayılı Kanun'da öngörülen ve geliştirilmiş finansal araç ve gereçlerden hiçbir şekilde yararlanılmamıştır" ifadelerine yer verildi.

-"GENÇLİK KAMPLARI MÜCADELEDE KULLANILMALI"-

Kamu yönetiminin, bağımlılıkla mücadeleyle temas edemediği veya verimli çalışamadığı tüm alanlarda ve faaliyetlerde Yeşilay'ı işletmesi gerektiği kaydedilen raporda, "Özellikle, kamu yönetimince temas edilmesi güç olan faaliyet ve alanlar ile kamu yönetiminin yeterli verimlilik üretemediği faaliyet ve alanlarda başta Yeşilay olmak üzere sivil toplum kuruluşlarının çözüm ortağı olarak görülmesi ve buna yönelik davranışlar gösterilmesi icap etmektedir. Bağımlılıkla mücadelede yürütülmesi gereken faaliyetlerin bir bölümünün geliştirilecek projeler marifetiyle Yeşilay ve/veya diğer sivil toplum kuruluşlarının ortaklığı ile yürütülmesi imkan dahilindedir. Bu kapsamda, kamu yönetiminin elinde bulunan bağımlılıkla mücadeleye hizmet edebilecek bazı altyapı kapasitelerinin, geliştirilecek çeşitli formüllerle Yeşilay'ın ve/veya diğer sivil toplum kuruluşlarının kullanımına sunulması mümkün bulunmaktadır" denildi.

Raporda, kamunun envanterinde yer alan gençlik kamplarının bağımlılıkla mücadele alanında oluşturulabilecek faaliyetlerde kullanılmak üzere Türkiye Yeşilay Cemiyetinin istifadesine sunulması veya bağımlılarla doğrudan temas imkanı sağlayacak rehberlik veya danışmanlık hizmetleri gibi faaliyetlerin yürütülmesi için kamuya ait fiziksel mekanlarda yer temin edilmesi gibi konularda kamu yönetiminin geleneksel yaklaşımlarını değiştirmesi gerektiği belirtildi.