HSYK Kanununda Yapılan Değişiklik

TBMM Genel Kurulu'nda kabul edilen Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu'nun (HSYK) yapısında değişiklik öngören Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile HSYK üyelerinin görev yapacakları daireleri belirleme yetkisi Genel kuruldan alınarak Kurul Başkanına verilecek. HSYK Başkanı olan Adalet Bakanı, üyelerin hangi dairede asıl ve tamamlayıcı üye olarak görev yapacağına karar verecek.

Kanunun 4. maddesinde yapılan değişiklikle Kurul'un  "Yargı yetkisinin kullanımına ilişkin hususlar hariç olmak üzere hakimlerin idari görevleri ile delilleri değerlendirme ve suçu niteleme yetkisi hariç savcıların adli görevlerine ilişkin konularda genelge düzenlemek" şeklindeki görevi, "görev tanım ve kapsamının belirsiz ve muğlak olduğu" gerekçesiyle değiştirildi.

Yapılan değişiklikle Kurul, "adli ve idari yargı hakim ve savcılarını mesleğe kabul etme, atama ve nakletme, geçici yetki verme, yükselme ve birinci sınıfa ayırma, kadro dağıtma, meslekte kalmaları uygun görülmeyenler hakkında karar verme, disiplin cezası verme, görevden uzaklaştırma ile hakim ve savcılar hakkında denetim, araştırma, inceleme ve soruşturma yapılması konularına münhasır olmak üzere" genelge düzenleyebilecek.

-Başkanın görevlerine eklenenler

6087 sayılı Kanunun 6. maddesinde yapılan değişiklikle Teftiş Kurulu Başkanını, Teftiş Kurulu başkan yardımcılarını ve genel sekreter yardımcılarını atamak, Kurul üyeleri hakkındaki suç soruşturması ile disiplin soruşturma ve kovuşturma işlemlerine ilişkin bu Kanunla verilen görevleri yerine getirmek, ilgili dairenin teklifi üzerine hakim ve savcılar hakkında denetim, araştırma, inceleme ve soruşturma yapılması işlemleri ile inceleme ve soruşturma yapılmasına yer olmadığına ilişkin işlemlere olur vermek, HSYK Başkanının görevleri arasına alındı.

Mevcut düzenlemede, Teftiş Kurulu Başkanı, Teftiş Kurulu başkan yardımcıları ve genel sekreter yardımcılarını atama görevi Genel Kurul'a aitti. Değişiklikle bu kişileri atama görevi Kurul Başkanının oldu.

Genel Kurul'daki, Kurul üyeleri hakkındaki disiplin soruşturma ve kovuşturma işlemlerine ilişkin yetki de Kurul'dan alındı. Değişiklikle Kurul üyeleri hakkındaki disiplin soruşturma işlemlerine ilişkin yetki Başkan'a, kovuşturma işlemlerine ilişkin yetki Genel Kurul'a verildi.

Kurul üyelerinin görevleriyle ilgili suçları ile kişisel suçları (adli suçlar) hakkındaki soruşturma izni işlemlerinde yetki Genel Kurul'dan alınarak Başkan'a verildi. Kurul üyelerinin bu suçlarıyla ilgili kovuşturma izni işlemlerinde yetki ise Genel Kurul'da kaldı.

İlgili dairenin teklifi üzerine hakim ve savcılar hakkında denetim, araştırma, inceleme ve soruşturma yapılması işlemlerine olur verme yetkisi Başkan'a aitti, bu yetki korundu. Bu yetkiye, inceleme ve soruşturma yapılmasına yer olmadığına ilişkin işlemlere olur verme yetkisi de eklendi.

-Dairelerin oluşumu ve daire başkanlarının seçim usulünde yapılan değişiklik

Mevcut düzenlemenin 8. maddesinde, Kurul üyelerinin görev alacakları dairelere ilişkin esaslar belirlenerek, belirlenen esaslara göre üyelerin dairelere dağılımının Genel Kurul tarafından yapılacağı öngörülüyordu. Aynı maddede, Genel Kurulun, her dairenin kendi üyeleri arasından bir üyeyi, o dairenin başkanı olarak seçeceği ve Adalet Bakanlığı Müsteşarının daire başkanı seçilemeyeceği de hüküm altına alınmıştı.

Yapılan düzenlemeyle Kurulun üç dairesinin 7'şer üyeyle çalışması esası ile daireleri oluşturacak üyelerin kaynakları değiştirilmedi. Ancak üyelerin görev yapacakları daireleri belirleme yetkisi Genel kuruldan alınarak Kurul Başkanına verildi. Buna göre üyelerin hangi dairede asıl ve tamamlayıcı üye olarak görev yapacağına Başkan tarafından karar verilecek.

Daha önce Genel Kurul tarafından seçimle yapılan Daire başkanlarının seçimi, değişiklikle her dairenin kendi üyeleri içinden üye tam sayısının salt çoğunluğuyla belirlenecek iki aday arasından Genel Kurul tarafından yapılacak.

Daire başkanları, Genel Kurul üye tam sayısının salt çoğunluğuyla (12 üye) seçilebiliyordu. Yeni düzenlemeyle daire başkanlarının seçimi için yapılacak ilk toplantıda, toplantı veya karar yeter sayısının sağlanamaması halinde üç gün içinde yapılacak ikinci toplantıda, katılanların en çok oyunu alan kişi daire başkanı seçilmiş sayılacak.

Değişiklikle HSYK Birinci, İkinci ve Üçüncü dairelerin görevlerinde önemli değişiklik yapılmadı. Sadece, hakim ve savcılar hakkında "inceleme ve soruşturma yapılmasına yer olmadığına" ilişkin işlemler için Kurul Başkanından "olur" alınması için teklifte bulunmak görevi Üçüncü Dairenin görevleri arasına eklendi.

-Genel Sekreter Yardımcıları sayısı 5'e çıktı

HSYK Genel Sekreter Yardımcılığı sayısı 4'ten 5'e çıkarıldı. 5 genel sekreter yardımcısından birinin idari yargı hakim ve savcıları arasından seçilmesi gerekecek. Genel sekreter yardımcıları, Genel Kurul tarafından değil, Kurul Başkanı tarafından atanacak.

Genel Sekreter adaylarının belirleneceği toplantıya HSYK Başkanı katılamayacak. Seçimde her kurul üyesi bir adaya oy verebilecek. Seçim için yapılacak ilk toplantıda toplantı ya da karar yeter sayısı sağlanamaması halinde 3 gün içinde ikinci toplantı yapılacak. Bu toplantıya katılanların en çok oyunu alan 3 aday, teklif edilmiş sayılacak.

Mevcut düzenlemede, Genel Sekreter adayı belirlenirken her bir Kurul üyesi "en fazla üç adaya" oy verebiliyordu, en çok oyu alan üç aday teklif edilmiş sayılıyordu. Değişiklikle Genel Sekreter adayı belirlenirken her bir Kurul üyesi "ancak bir adaya" oy verebilecek, en çok oyu alan üç aday teklif edilmiş sayılacak.

Genel Sekreter adaylarının belirlendiği toplantıda, Genel Kurul üye tam sayısının salt çoğunluğuyla (12 üye) karar alıyordu. Yeni düzenlemeyle Genel Sekreter adaylarının belirleneceği seçime ilişkin ilk toplantıda toplantı veya karar yeter sayısının sağlanamaması halinde üç gün içinde ikinci toplantı yapılacak. Bu toplantıya katılanların en çok oyunu alan üç aday teklif edilmiş sayılacak.

Kurul personeli, naklen veya açıktan, Başkan tarafından atanacak. Açıktan atanacaklar Devlet memurluğuna giriş için yapılan merkezi sınavda başarılı sayılanlar arasından, Başkan tarafından oluşturulan üç kişilik komisyonca yapılacak sözlü ve gerektiğinde uygulamalı sınav sonucuna göre atanacak.

-Teftiş kurulu

Üçüncü Daire Başkanının gözetiminde Kurul adına görev yapan ve Kurul'a karşı sorumlu olan HSYK Teftiş Kurulu Başkanlığı, HSYK Başkanının gözetiminde Kurul adına görev yapacak ve Başkana karşı sorumlu olacak.

HSYK Genel Kurulu tarafından atanan HSYK Teftiş Kurulu Başkanı ve başkan yardımcılarının atanmaları HSYK Başkanı tarafından yapılacak.

Başkan tarafından, Başkanvekilinin de görüşü alınmak suretiyle düzenlenen ve tamamlanmayan gündem maddelerinin bir sonraki gündemde öncelikle görüşüldüğü Genel Kurul toplantı gündemi, bundan sonra Başkan tarafından düzenlenecek. Tamamlanmayan gündem maddelerinin bir sonraki gündemde öncelikle görüşülmesi şartı kaldırılacak.

-Genel Kurulun ve dairelerin toplantı ve karar yeter sayısında yapılan değişiklik

Mevcut düzenlemede, 15 üyeyle toplanan ve üye tam sayısının salt çoğunluğuyla (12) karar alan 22 üyeli Genel Kurul, değişiklikle üye tam sayısının salt çoğunluğuyla (12) toplanacak ve üye tam sayısının salt çoğunluğuyla (12) karar alacak.

Kurul'da 7'şer üyeden oluşan, en az 5 üyeyle toplanıp üye tam sayısını salt çoğunluğuyla (4 üyeyle) karar alan Daireler bundan sonra üye tam sayısının salt çoğunluğuyla (4) toplanacak ve üye tam sayısının salt çoğunluğuyla (4) karar alacak.

Yapılan değişiklikle üyeler hakkında yürütülecek disiplin soruşturmasının Başkan, disiplin kovuşturmasının ise Genel Kurul tarafından yapılması öngörülüyor. Değişiklikle Başkana, üyeler hakkındaki "disiplin sürecini başlatma" yetkisi verilecek.

-Geçici madde ile getirilenler

HSYK Kanununa eklenen Geçici 4. madde ile Kanunun yürürlüğe girdiği tarih itibariyle, Kurulda görev yapan, Genel Sekreter, genel sekreter yardımcıları, Teftiş Kurulu Başkanı, Teftiş Kurulu başkan yardımcıları, Kurul müfettişleri, tetkik hakimleri ve idari personelin Kuruldaki görevleri sona erecek. Yaklaşık 500 kişiyi kapsadığı belirtilen bu unvanlar için yeniden atama yapılacak.

Kurul Başkanvekili ile daire başkanlarının bu görevleri ile Kurul üyelerinin dairelerindeki görevleri devam edecek. Anayasa değişikliğine ilişkin 12 Eylül 2010'da yapılan referandumun ardından Ekim ayında 4 yıllığına seçilen üyelerin görev süreleri bu yılın Ekim ayında sona erecek.

Kanunun yürürlüğe girdiği tarih itibariyle Kurul tarafından düzenlenmiş genelgelerin tamamı yürürlükten kalkacak. Kurul'un, "yıllık mazeret izni", "yıllık ara verme", "hakim savcıların nöbetleri", "zorla getirme kararları", "şüpheli-sanık karar takip formları", "tutuklama kararları ve yakalama emirlerinin UYAP'ta düzenlenmesi", "adli kolluğun görev ve sorumlulukları", "insan hakları ihlalleri ile işkence ve kötü muamele iddialarına ilişkin soruşturmalar", "yurt dışına çıkış yasağı konulan kişilerle ilgili bilgiler", "suçtan kaynaklanan mal varlığı değerlerinin aklanmasının önlenmesi", "yolsuzluk olaylarıyla ilgili soruşturma ve kovuşturmalar", "hakim ve savcılar hakkındaki araştırma, inceleme ve soruşturma işlemleri", "en üst dereceli kolluk amirleri hakkında inceleme, soruşturma ve kovuşturma işlemleri", "ailenin korunmasına dair kanunun uygulanması" "Terörle Mücadele Kanununun uygulanmasında görev alan kamu görevlilerinin tanık olarak dinlenirken kimlik ve görüntülerinin deşifre edilmemesi", "Soruşturmanın gizliliği ve basının bilgilendirilmesi"ni de içeren 34 genelgesi bulunuyor.

Kurul tarafından çıkarılan yönetmeliklerin ise Kanuna aykırı olmayan hükümlerinin uygulanmasına devam edilecek. Değişiklik öngören Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren beş yıl içinde, adli ve idari yargı hakim ve savcıları arasından yapılacak Kurul üyeliği seçimlerinde, adayların hakimlik ve savcılık mesleğinde yirmi yıl çalışmış olmaları şartı aranacak. - Ankara