İspanyollar Sandıkta İstikrar Arıyor

İspanya, diktatör Franco'nun ölümünden sonra 1978 yılında kabul ettiği anayasasıyla başlayan demokrasi tarihinde 12. kez genel seçim için sandık başına gidiyor.

Geçen yıl 20 Aralık'ta yapılan genel seçim sonrası hiçbir siyasi partinin tek başına iktidara gelecek çoğunluğu elde edememesi ve hükümet kurmak için yürütülen müzakerelerden hiçbir sonuç çıkmamasının ardından 26 Haziran'da erken genel seçime gidilmesi kararı alınmıştı.

Ülke tarihinde ilk defa hükümet kurulamamasından dolayı erken seçime gidilirken, siyasi belirsizlik, ekonomik kriz, işsizlik ve bağımsızlık girişimleriyle gündemde olan Katalonya sorunu İspanya'nın çözüm bekleyen öncelikleri olarak sıralanıyor.

Siyasi dengeleri bozan 20 Aralık seçimleri yaklaşık 40 yıldır süre gelen, sağ görüşlü Halk Partisi (PP) ve sol görüşlü Sosyalist İşçi Partisi'nin (PSOE) hegemonyasındaki iki partililiği sona erdirmişti.

Radikal sol görüşlü Podemos ve liberal Ciudadanos partilerinin de siyaset arenasına girmesiyle iktidar yarışı veren büyük partilerin sayısı 4'e yükseldi.

Mevcut durumda iktidarda olan ve 20 Aralık'taki genel seçimlerden 1. parti olarak çıkan PP'nin, gelecek pazar günkü seçimleri de kazanması bekleniyor.

İspanya'daki tüm anket sonuçları, 26 Haziran seçimlerini de PP'nin kazanacağını ancak tek başına iktidara gelecek çoğunluğu yakalayamayacağını gösterdi.

PSOE ve Ciudadanos ile birlikte "büyük koalisyon" kurmak isteyen PP'nin en büyük sorunu ise kendisine destek verecek hiçbir siyasi parti bulamaması olarak gözüküyor.

İspanya'nın önündeki ikinci hükümet alternatifi ise ekonomik kriz ile ortaya çıkan "Öfkeliler" adlı halk hareketinin siyasi uzantısı olan, radikal sol görüşlü Podemos'dan geçiyor.

Komünist görüşlü "Birleşik Sol" ile seçim ittifakı yaparak oy oranını artırması ve 2. büyük parti olması beklenen "Unidos Podemos", bu zamana kadar İspanya'da solun kalesi olan PSOE ile bir koalisyon hükümeti kurmak istiyor. Ancak Podemos'un "Katalonya'da bağımsızlık yanlısı bir referandum yapılmalı" talebini "İspanya'yı bölme girişimi" olarak gören PSOE, sol seçmendeki gücünü kaybetmemek için bu koalisyona sıcak bakmıyor.

Ülkedeki bu yeni siyasi dönemle ilgili siyaset uzmanlarının yaptıkları açıklamalarda ise 26 Haziran seçimleri sonrasında hükümet kurulabilmesi için şimdiye kadar anlaşamayan siyasi partilerin "uzlaşmaya mecbur olduklarının" altı çiziliyor.

Yeni hükümet 4,8 milyon işsize istihdam arayacak

Bu arada yeni kurulacak hükümetin çözüm üretmesi gereken sorunların başında halen yüzde 20'ler düzeyinde (4,8 milyon) olan işsizlik geliyor. 2008 yılında başlayan ekonomik krizin doruk noktası olan 2013 yılında işsiz sayısı 6,2 milyon ile rekor bir seviyeye çıkmış ve yüzde 25'e ulaşmıştı.

Uygulanan kemer sıkma politikaları ve PP dışında hiçbir siyasi partinin destek vermediği iş reformu ile işsiz sayısı son dönemlerde düşüşe geçse de yeni iş sözleşmelerinin yüzde 90'ının "geçici kontrat" olması, gençlerdeki işsizlik oranının yüzde 45 olması ve krizin başlamasından bu yana 400 binden fazla İspanyol gencin iş bulmak için başka ülkeye göç etmesi işsizliğin halen ciddi bir sorun olduğunu ortaya koyuyor.

PSOE, Unidos Podemos ve Ciudadanos iktidara gelmeleri halinde iş reformunu hemen kaldıracaklarını vaat ediyor.

Katalonya sorunu çözüm bekliyor

Öte yandan 2011 yılından bu yana giderek artan Katalonya özerk yönetimindeki bağımsızlık yanlısı girişimler de İspanya'nın gelecek dönemde çözüm bekleyen sorunları arasında yer alıyor.

Dört büyük parti de İspanya'nın bütünlüğünü savunurken, aralarından sadece Unidos Podemos, Katalonya'da bağımsızlık yanlısı bir referandum yapılmasını destekliyor. Unidos Podemos, halkın kendi geleceğine karar verme hakkı olduğunu iddia ederek, iktidara gelmesi halinde İspanya'dan ayrılmasını istemese de Katalonya'da referandum yapılmasına olanak sağlayacağını söylüyor.

PSOE ve Ciudadanos anayasal reformla özerklik hakları genişletilerek Katalonya sorununun çözülebileceğini öne sürerken, PP ise ne Katalonya'da referandum yapılmasına ne de sadece Katalonya'ya daha fazla hak tanıyacak bir anayasal reforma destek veriyor.

Yaklaşık 36,5 milyon seçmenin kayıtlı olduğu ülkede oy kullanma işlemi yerel saat ile 09.00'da (TSİ 10.00) başlayıp, 20.00'da (TSİ 21.00) sona erecek. Seçimlerde 350 milletvekili ve 208 senatör belirlenecek.

İspanya'da toplam 1 milyon 357 bin 720 kişi postayla oy kullanmak için kayıt olurken, 20 Aralık'a göre posta ile oy kullanmada yüzde 86,5'lik artış olması dikkat çekti.

Genel seçim öncesinde İspanya'nın ekonomik ve sosyal durumuna ilişkin ilginç bilgiler:

2016 Nisan ayı itibariyle ülkedeki işsizlik oranı yüzde 20,1, gençlerdeki işsizlik oranı yüzde 45

2015 yılı sonu itibariyle İspanya'nın kamu borcunun gayrisafi milli hasılaya (GSMH) oranı eksi yüzde 99,20

2015 yılı sonu itibariyle İspanya'nın kamu bütçe açığının GSMH'ye oranı eksi yüzde 5,52

2015 yılı sonu itibariyle İspanya'da kişi başına düşen yıllık milli gelir 23 bin 300 avro

Asgari ücret 764 avro

Ekonomik krizin başladığı 2008 yılından bu yana 600 binden fazla ipotek mağduru evini kaybetti

1941 yılından sonra ilk defa İspanya'da doğum sayısı, ölümlerin altında kaldı. 2015 yılında 419 bin 109 bebek doğarken, 422 bin 276 kişi öldü

Ekonomik krizin başladığı 2008 yılından bu yana doğum sayısı yaklaşık yüzde 20 geriledi.