Tayvan Ekonomik Rekabette İddialı - Taipei

ALİ İHSAN ÇAM - Asya'nın güneyinde 23 milyonluk nüfusu, 36 bin kilometrekarelik yüzölçümüyle dünyanın 22'nci ekonomisi konumundaki Tayvan, hem iş dünyasının hem de kültür turizminin cazip merkezlerinden biri olarak öne çıkıyor.

Tayvan, 1960-1990 arasındaki hızlı kalkınması dolayısıyla dört Asya kaplanından biri olarak anılıyor.

İhracat ve yurt dışında yaptığı yatırımlara dayalı ekonomisiyle Tayvan'da hizmet sektörü henüz çok gelişmemiş. Bu nedenle ada dünya genelinde ekonomik krizlerden en hızlı etkilenen yerlerden biri.

Asgari ücretin 700 dolar seviyelerinde olduğu ada ekonomisinde sadece iç tüketim yeterli değil. Ekonominin ihracata dayalı olması nedeniyle iç dinamikleri geliştirmek için çaba harcayan Tayvan, ticaret yaptığı taraflarla yatırım ve insan kaynağı değişimine dayalı ilişkiler ağı kurmak istiyor.

Enerjisini ithal eden Tayvan, enerji üretimini de özel sektöre açıyor. Ancak enerji dağıtım ve aktarma sektörlerini ise kendi elinde tutuyor.

Ayrıca adada doğum oranının yüzde 0,9'lara kadar gerilemesi ve yaşlanan nüfus sebebiyle sosyal güvenlik ve emeklilik sisteminde yakın gelecekte bütçe sorunları bekleniyor.

Taipei'in birçok noktasında yaşlıların emeklilik sistemindeki bütçe kesintisi nedeniyle hükümet karşıtı protestolar yaptığı görülüyor.

Mükemmelliğin peşinde yarışan firmalar

Adada ekonomik tablo genel olarak istikrarlı bir tavır sergiliyor. Tayvan, ihracata dayalı ekonomisi, bilişim ve inovasyon alanındaki gelişmeleri sayesinde 530 milyar dolar seviyelerindeki gayri safi yurt içi hasılasındaki istikrar ve artışı korumak adına rekabeti geliştirmek için çaba harcıyor.

Tayvan'ı "Asya kaplanı" yapan önemli unsurlardan bilişim teknolojileri altyapısı, sanayi ve makine teknolojisi adada hızlı gelişme gösteriyor.

Rekabeti artırmak ve gelişimi desteklemek için Tayvan yönetimi 1993'te "Tayvan Mükemmellik Ödülleri" adıyla bir değerlendirme sistemini faaliyete geçirdi. Buna göre, adada faaliyet gösteren firmaların ürünleri önce yerel uzmanlar tarafından tasarım, kalite, pazarlama ve üretim alanında değerlendirilerek Tayvan Mükemmellik Ödülü'ne layık görülüyor.

İkinci aşamada ise uluslararası uzmanlar bu alanlarda ödül alanlar arasından yaptıkları seçimle altın ve gümüş madalya kazanmaya hak kazananları belirliyor. Bu ürünlerde temel kriter ise tamamen yerli üretim olması. Ardından seçilen bu ürünler Tayvan Mükemmellik Pavyonu'nda sergileniyor ve satışa çıkarılıyor.

Yetkililer, bu sayede Tayvan'da inovasyon ve teknolojinin ilerleme ivmesini koruduğunu ve firmaların birlikte entegre çalışma ve üretim yapma kültürünün geliştiğini aktarıyor.

37 saniyede Taipei'in çatısından seyir

Ada sadece hızlı kalkınma, ekonomik hareketliliği ve bilişim teknolojileriyle değil, mimari teknikleri, kültür ve renkli yaşamıyla da dikkati çekiyor.

2004-2010 yıllarında 508 metre uzunluğuyla dünyanın en yüksek binası olan ve daha sonra bu unvanını kaptıran Taipei 101, şehrin en dikkat çeken yapısı. Dünyanın en hızlı ikinci asansörünün bulunduğu dev gökdelende, zemin kattan en üst kata 37 saniyede çıkılıyor. Seyir katları ve terasa çıkıldığında tüm Taipei ve civarının görülebildiği gökdelen, kente gelenlerin ilk uğrak yerlerinden biri.

Aynı zamanda yılbaşı ve önemli günlerde lazer şovlarının yanı sıra havai fişek gösterilerinin de yapıldığı 101 katlı gökdelen, mimari ve statik yapısıyla da birçok özelliğe sahip.

Deprem, tayfun gibi doğal afetlerin sık görüldüğü "Pasifik Ateş Çemberi"nde yer alan Tayvan birçok doğal felakete maruz kalıyor. Binanın dengesini korumak için yapının içine büyük bir demir gülle sarkıtılmış. Gökdelende sallanma olduğunda gülle sarsıntının tersi yönünde hareket ederek binanın dengesini sağlıyor.

Gündüz iş merkezleri, akşam gece pazarları

Taipei'in merkezinde kümelenmiş iş merkezlerinde hayat yavaşlarken, şehrin çeşitli bölgelerinde kurulan "gece pazarları" da renkli yaşantısıyla hareketleniyor.

Gece boyunca hizmet veren bu pazarlarda, Asya'ya özgü yemek ve meyvelerden yerel tekstil malzemelerine kadar geniş yelpazede ürünler satılıyor.

Tayvan yılda 10 milyondan fazla turist ağırlıyor. Yabancı turistlerin de büyük ilgi gösterdiği bu pazarlarda bölgeye özgü deniz ürünleri işporta tezgahlarında kendilerine has usullerde servis ediliyor. Gündüz çok sakin ve dükkanların çoğunun kapalı olduğu bu sokaklar geceleri yerini binlerce kişilik dev kalabalıklara bırakıyor.

Çin ile ilişkilerin son dönemde gerilmesinin ardından ana karadan gelen turist sayısında belirgin bir azalma görüldüğünü belirten yetkililer, bu açığı kapatmak ve aynı zamanda hizmet sektörünü geliştirmek için yeni yöntemler arayışında.

Turizm sektöründe kaliteyi artırarak daha fazla gelir elde etmeyi hedefleyen Tayvan, bölgede daha kaliteli otel, tesis ve restoranların açılmasını teşvik ederek kalite ve ücret artışıyla bu alandaki açığı kapatmak istiyor.

Çin'de 1949'da Mao Zıdong'un iktidara gelmesi üzerine bazı hükümet üyeleri, Tayvan'a kaçarak adada bağımsızlık ilan etmiş ve milliyetçi Çin olarak da adlandırdıkları Tayvan'ı kurmuşlardı. Ancak Çin, Tayvan'ın bağımsızlığını kabul etmemişti.