"Torba Kanun" Tasarısı TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'nda Kabul Edildi

Bakanlar Kurulu, yurtdışına çıkışlardan alınan 15 liralık harcı, sıfıra kadar indirmeye yetkili olacak.

Gümrük Kanunu ile bazı kanun ve kanun hükmünde kararnamelerde değişiklik yapan tasarısı, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'nda kabul edildi.

Tasarıya göre, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı'nca, ortak sayısı ve ciro gibi kıstaslar dikkate alınarak belirlenen birlikler, Türk Ticaret Kanunu'na göre bağımsız denetime tabi tutulacak.

Bunun dışında kalan birlikler ve kooperatifler; hesap, işlem ve varlıkları ile mali tablolarını denetçilere denetlettirmek zorunda olacak.

Denetçiler, yönetmelikte belirlenen şart ve niteliklere sahip, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu'na göre ruhsat almış yeminli mali müşavir veya serbest muhasebeci mali müşavir unvanını taşıyan kişiler ile birlik, kooperatif veya bakanlıkta en az 10 yıl denetim elemanı olarak görev yapmış olanlar veya bunların hissesinin en az yüzde 50'sine sahip oldukları denetim kuruluşları arasından genel kurulca seçilecek.

Denetim giderleri ilgili birlik ve kooperatif tarafından karşılanacak. Denetim yaptırılmadan, genel kurulda ibra kararı alınamayacak.

Birlik, denetim sonuçlarını da gözeterek, etkinliği ve verimliliği azalan veya varlıklarının yarısı karşılıksız kalan ortak kooperatiflerden durumlarının düzeltilmesini isteyecek; 2 yıldan fazla olmamak üzere verilen sürede bir başka kooperatifle birleşme dahil, gerekli tedbirleri almayan kooperatifleri ortaklıktan çıkaracak.

Kooperatifler ve birliklerin faaliyetlerinde, sermaye ve yedek akçeleri ile taşınmaz malları ve bunların gelirleri, ihtiyaçları için satın aldıkları ve alacaklarını tahsil gayesiyle mülk edindikleri taşınmaz malları, bunların bir önceki sahiplerine geri verilmesi işlemi ile gayrimenkullerine ilişkin her nevi cins, kayıt, tashih, ifraz, taksim, birleştirme ve ruhsatlandırma işlemleri, depo, hizmet ve üretim tesisi inşaatları vergi, resim ve harçtan muaf olacak.

Tarım satış kooperatif ve birliklerinin borçları yeniden yapılandırılarak tahsilat kolaylaştırılacak.

-Başvuruyu değerlendirme süresi 3 aya çıkarıldı-

Kooperatif ve birliklerin örnek ana sözleşmelerinin, birliklerin görüşü alınarak bakanlıkça hazırlanmasına devam edilecek ancak bunların Bakanlar Kurulu'nca kabul edilerek Resmi Gazete'de yayımlanmasına son verilecek.

Örnek ana sözleşmelerde, değişiklik isteğinde bakanlığın teklifi yerine bakanlığın oluru aranacak ve Bakanlar Kurulu'nun kabulü şartı kaldırılacak. Birliklerin yarıdan bir fazlasının müştereken değişiklik için başvurması halinde, Bakanlığın başvuruyu değerlendirme süresi 1 aydan en geç 3 aya çıkarıldı.

Ana sözleşmelerin diğer hükümlerindeki değişiklikler genel usullere göre yapılacak. Örnek ana sözleşmeler, ürün gruplarına göre de hazırlanabilecek.

Tasarıyla, kooperatif ve birliklere, ek mali yük getirilmesini önlemek için de TSE Kuruluş Kanunu'nda değişiklik yapılıyor. Buna göre kooperatif ve birlikler, her yıl bütçelerine koyacakları 5 bin lira maktu aidat ile bir önceki yılın bilançosuna göre tahakkuk eden safi karlarının binde birine tekabül eden nispi aidatlardan muaf olacak.

Kooperatif ve birliklere, sağlıklı mali ve bilanço yapısına kavuşturulabilmesi için ana sözleşmelerine göre ek ödeme yükümlülüğü bulunan ortaklarına, bilanço açıklarının kapatılması amacıyla ek ödeme yükümlülüğü ve ek ödeme yükümlülüğünün ortaklığın sona ermesi tarihi itibarıyla tahsili ve sermaye iadelerinden mahsubu imkanı getirilecek.

Kooperatif ve birliklerin mevcut denetim kurulları ile üyelerinin görevleri, denetçilerin seçilmesiyle kendiliğinden sona erecek.

-TAPDK, suç duyurusunda bulunabilecek-

Tasarıya göre, Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu, piyasa faaliyetlerine ilişkin olarak tütün, tütün mamulleri, etil alkol, metanol ve alkollü içkiler piyasasında mal veya hizmet üreten, işleyen, ihraç, ithal eden, pazarlayan, alan, satan gerçek ve tüzel kişiler ile bunların yetkilileri hakkında açılan kamu davalarını, katılan sıfatıyla takip edebilecek. Bu konularla ilgili, suç duyurusunda bulunabilecek, mevzuatın uygulanması açısından, adli ve mülki makamlardan yaptırım talep edebilecek.

Bu tasarıya göre idari para cezalarının veya idari yaptırımların uygulanması, bu tasarının diğer hükümlerinin ve diğer kanunlarda yer alan ceza ve tedbirlerin uygulanmasına engel oluşturmayacak.

Sağlık Bakanlığı bütçesinde, her türlü uyuşturucu madde, alkollü içki, tütün ve tütün mamulleri bağımlılığıyla mücadele etmek amacıyla kurulan ve kamu yararına çalışma statüsü verilen derneklere aktarılmak üzere gerekli ödenek öngörülecek.

Kaçak akaryakıt ve gümrüğe terk edilen akaryakıtın gümrük idarelerine, diğer kamu kurum ve kuruluşları ile mahalli idarelerin kullanımına ÖTV alınmadan bedelsiz tahsil edilecek. Böylece, söz konusu akaryakıtın tasfiye işlemleri kolaylaşacak.

-Petrol Piyasası Kanunu'na tabi olmayacak-

Akaryakıt, alkollü içecekler ve tütün mamulleri ve benzeri mallarla ilgili kaçakçılıkla mücadelede etkinliği arttırmak amacıyla "işyeri sahibi adına" ibaresini, "bulundurduğu tespit edilen" olarak değiştiren tasarı, ayrıca, ithal edilen ve yurt içinde üretilen ürünlerle ilgili olarak bandrolsüz ürün tespitlerinde, bu ürünleri bulunduran, üreten veya ithal edenlerin de cezalı tarhiyattan müteselsilen sorumlu tutulmasını öngörüyor.

Tasarı, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı ile il özel idareleri ve defterdarlıkların, tasfiyelik hale gelen akaryakıt ile solvent, madeni yağ, baz yağ, asfalt ve benzeri petrol ürünlerinin tasfiyesi için yaptıkları depolama, satış ve dağıtım gibi faaliyetler nedeniyle Petrol Piyasası Kanunu çerçevesinde lisans alınıp alınmayacağı konusunda ortaya çıkan tereddütleri de gideriyor. Buna göre, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı ile il özel idareleri ve defterdarlıkların tasfiye işlemleri; Petrol Piyasası Kanunu'na tabi olmayacak.

-Teknolojik yöntemleri içeren denetim sistemi-

Tasarıyla, "kaçak petrol" tanımı "kaçak akaryakıt" olarak değiştiriliyor; Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu hükümleri uyarınca kaçak olarak kabul edilen akaryakıt olarak yeniden tanımlanıyor.

Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu'na aykırı fiillerden dolayı haklarında kesinleşmiş mahkumiyet kararı olanlara lisans verilmeyecek.

Lisans sahibinin tüzel kişi olması durumunda söz konusu tüzel kişilikte suçun işlendiği tarih itibarıyla yüzde 10'dan fazla paya sahip ortaklar ile görevden ayrılan veya halen görevde bulunan yönetim kurulu başkan ve üyelerine, temsil ve ilzama yetkili olanlara lisans verilmeyecek. Bu kişiler, lisans başvurusu yapan tüzel kişiliklerde doğrudan pay sahibi olamayacak.

Petrol Piyasası Kanunu'na göre faaliyette bulunanlar, kaçak akaryakıt veya sahte ulusal marker elde etmeye, satmaya ya da herhangi bir piyasa faaliyetine konu etmeye yarayacak şekilde lisansa esas teşkil eden belgelerde belirlenenlere aykırı sabit ya da seyyar tank, düzenek veya ekipmanı bulundurmamakla yükümlü olacak.

Rafinerici lisansı sahipleri tesislerindeki; ham petrol, ara ürün, akaryakıt harici ürün ve akaryakıt tankları ile yurt içi ve yurt dışı satış tanklarını lisanslarına işletmekle yükümlü tutulacak ve lisanslarına işlenmiş tanklarda, belirtilen ürünler dışında başka bir ürün bulunduramayacak.

Dağıtıcı lisansı sahibi, kurum tarafından belirlenen esaslara uygun olarak bayilerinde kaçak akaryakıt satışının yapılmasını önleyen teknolojik yöntemleri de içeren bir denetim sistemi kuracak ve uygulayacak. Dağıtıcı lisansı sahibi, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu'nun bu sisteme erişimini sağlayacak.

Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu, Bilim, Sanayi ve Teknoloji, Gümrük ve Ticaret, İçişleri, Maliye, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme bakanlıkları ve ilgili diğer kamu kurum ve kuruluşlarının görevlerinin gerektirdiği ölçüde bu sisteme doğrudan erişimini sağlayacak.

Sistemi kurmadığı ya da kurumca belirlenen usul ve esaslara uygun denetimi sağlayamadığı tespit edilen dağıtıcılara, düzenlemede öngörülen miktarda idari para cezası uygulanacak.

Dağıtıcı lisans sahipleri, bayi denetim sisteminin kurulmadığı veya kurulan sistemin kurumca yapılan düzenlemelere uygun bulunmadığı tespit edilen bayilere akaryakıt ikmali yapmayacak.

-Ulusal marker ekleme-

Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu, piyasa faaliyetlerine ilişkin olarak lisans sahipleri veya yetkilileri hakkında açılan kamu davalarını katılan sıfatıyla takip edebilecek. Bu konularla ilgili suç duyurusunda bulunabilecek.

Piyasa faaliyetlerini kendi personeliyle veya gerektiğinde diğer kamu kurum ve kuruluşları personeliyle denetime tabi tutacak olan kurum, denetlemelerde kullanılmak üzere, Türkiye Akreditasyon Kurumu ile işbirliği yaparak akredite sabit ve gezici laboratuvarlar kurabilecek.

Kurum, ulusal petrol stoku düzenlemesi kapsamında rafineri, akaryakıt ve LPG dağıtıcı lisansı sahipleri ile serbest kullanıcıların bulundurmakla yükümlü oldukları stokları denetlemeye ve tutulacak bu stokların miktarında azalma yapılmayacak şekilde ürün cinsini, ürünlerin birbirine tahvil edilmesini düzenlemeye yetkili olacak.

Yurt içinde pazarlanacak akaryakıta veya akaryakıtla harmanlanan ürünlere, rafineri çıkışında veya serbest dolaşıma girişinde rafinericilerce ve dağıtıcılarca kurumun belirleyeceği şart ve özellikte ulusal marker eklenecek. Biyoyakıt ilk üretim merkezleri ile tasfiye edilecek akaryakıt için ulusal marker ekleme noktaları kurum tarafından belirlenecek. Ulusal marker ekleme işlemleri, kurumca yetki verilen bağımsız gözetim firmalarının nezaretinde kurumun belirleyeceği usul ve esaslara göre yapılacak. Ulusal marker ekleme işlemlerinde meydana gelecek usulsüzlüklerden lisans sahibi ile bağımsız gözetim firmaları sorumlu olacak.

Ulusal marker eklemekle yükümlü lisans sahipleri, her yıl Kasım ayı içinde takip eden yıla ait pazarlama projeksiyonlarını kuruma bildirecek. Bu projeksiyona göre kurumca temin edilecek ulusal marker, kurumca belirlenecek usul ve esaslara göre akaryakıta eklenmek üzere ilgili lisans sahiplerine teslim edilecek.

Seyyar kontrol cihazı ile yapılan ulusal marker kontrol sonucunun geçersiz çıkması halinde, alınan numune en geç 5 iş günü içerisinde laboratuvara teslim edilecek. Laboratuvar, yapılması istenilen analizleri, numune özellikleri değişime uğramadan 15 gün içinde yapacak ve sonucunu en geç 3 iş günü içinde Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu'na (EPDK) teslim edecek. Akredite laboratuvar sonucunun bildirilmesine kadar kurum, kaçak akaryakıt satışını engelleyecek idari tedbirler alacak.

-İdari para cezaları artıyor-

Tasarıyla, Petrol Piyasası Kanunu'ndaki idari para cezaları artırılıyor ve kapsamı genişletiliyor; yasal olmayan düzenekler ceza kapsamına alınıyor, zorunlu stokları tutmayanlara ton başına ceza veriliyor.

Lisans almadan lisansa tabi faaliyetlerde bulunanlar ile ulusal marker eklemeyenlere, 1 milyon TL idari para cezası verilecek. Ceza uygulanan bir fiilin iki takvim yılı geçmeden aynı kişi tarafından tekrarı halinde, cezalar 2 kat artacak. İdari para cezaları, ön araştırma veya soruşturma aşamasının tamamlanmasından sonra Kurul tarafından en geç 3 ay içinde karara bağlanacak.

İdari para cezalarına karşı yargı yoluna başvurulması, tahsil işlemlerini durdurmayacak.

İdari para cezalarının tebliğ tarihini izleyen 30 gün içerisinde ödenmemesi halinde, cezanın ilgili vergi dairesi aracılığıyla tahsili sağlanacak. Tasarıda belirtilenlerin dışında kalan ancak tasarının getirdiği yükümlülüklere uymayanlara, kurumca bin 500 TL'den 70 bin TL'ye kadar idari para cezası verilecek.

-Lisansı iptal edilecek-

Tesisler, lisans alınıncaya veya bu düzenlemeye göre lisans gerektirmeyen faaliyet gösterecek hale getirilinceye kadar mühürlenecek.

Kaçakçılık tespit edilen rafineri hariç her türlü tesiste, lisansa tabi tüm faaliyetler kovuşturmaya yer olmadığına dair karar veya mahkeme kararı kesinleşinceye kadar kurum tarafından geçici olarak durdurulacak. Bu süre içerisinde, tesis için başka gerçek veya tüzel kişiye de lisans verilmeyecek. Kesinleşmiş mahkeme kararına göre lisans sahiplerinin lisansı iptal edilecek. Lisans sahibine verilen idari para cezası ödenmeden lisansa konu tesis için lisans verilmeyecek.

Kaçakçılık fiilinin sadece ulusal marker seviyesi ile ilgili olması durumunda, akaryakıtın, akredite laboratuvar analiz sonucuna göre ulusal marker seviyesinin olumlu olması veya resmi kayıtlara göre menşeinin ve Türkiye'ye kanuni yollarla serbest dolaşıma girdiğinin belgelendirilmesi durumlarında geçici durdurma kararı, kurum tarafından kaldırılacak.

-Oda ve borsa seçimleri-

Tasarı, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanunu'nda, "Oda, borsa ve birlik organları seçimlerine katılma nitelikleri" başlıklı maddesinde de değişiklik yapıyor.

Seçilme yeterliliği bulunmadığı sonradan anlaşılanlar ile seçilme yeterliliğini kaybedenlerin oda, borsa ve birlik organlarındaki görevleri sona erecek.

Oda ve borsalarda seçilme hakkının kullanılabilmesi için; ticari şirketlerinde gerçek kişi temsilcinin şirketin ortağı ve/veya yöneticisi olması şartı aranacak.

Gerçek kişiler ve ticaret şirketleri dışındaki tüzel kişilere ait ticari işletmelerde ise işletmenin sahibi ya da temsilcisi olması ve bu durumun seçimden en az 6 ay öncesini kapsaması gerekecek.

Üye şirketin münfesih olması, şirketin veya işletmenin işyerini veya merkez kaydını başka bir oda ya da borsanın çalışma alanına taşıması halinde, üyelik ile birlikte seçilmiş olduğu oda, borsa ve birlik organlarındaki görevi kendiliğinden sona erecek.

Odalar, borsalar, birlik ve bunların bağlı ve ilgili kuruluşları, bakanlığın denetimine tabi olacak.

Odalar, borsalar ve birliğin ilgili personeli ile organlarında görevli üyeleri her türlü belge, defter, kayıt ve bilgileri ibraz edecek.

Yükümlülüklerini yerine getirmeyen veya belirtilen suçlardan dolayı haklarında kovuşturmaya başlanan ya da görevi başında kalması yapılan denetim bakımından sakıncalı görülen oda, borsa ve birlik personeli, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı'nca tedbiren geçici olarak görevden uzaklaştırılabilecek. Bu madde kapsamında organ üyelerinin görevden uzaklaştırılmaları ise Bakanlık veya doğrudan Cumhuriyet savcısı tarafından yetkili asliye hukuk mahkemesinde açılan dava üzerine, 2 ay içerisinde basit usulde yapılacak yargılama sonucunda karara bağlanacak.

Bakanlar Kurulu kararıyla Şubat ve Mart 2013'e ertelenen oda ve borsaların organ seçimlerinde oy kullanmak üzere ticaret sicili müdürlüklerinden alınan yetki belgeleri, Bakanlar Kurulu'nun 28 Ocak 2013 tarihli kararıyla yeniden 2013'ün Mayıs ve Haziran aylarına ertelenen oda ve borsaların organ seçimlerinde de kullanılabilecek.

Yurt dışına çıkış yapan Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarından çıkış başına 15 lira harç alınmaya devam edilecek ancak Bakanlar Kurulu bu miktarı sıfıra kadar indirmeye yetkili olacak.

Çıkış tarihi itibariyle yurt dışında oturma izni bulunanlar, 7 yaşını doldurmamış olanlar, pasavan ve benzeri belgelerle çıkış yapanlar, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'ne kimlik belgesiyle çıkış yapanlar ile yurt dışına ticari amaçla sefer yapan kara, deniz, hava ve demiryolu toplu taşıma ve yük taşıma araçlarının mürettebatı ile Bakanlar Kurulu'nca belirlenen Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarından, yurt dışına çıkış harcı alınmayacak.

(Sürecek)

Muhabir: Kubilay Çelik

Yayıncı: Sefa Salantur - TBMM