Tromboz İhmal Ediliyor ve Öldürüyor

Tromboz, dünyada en sık görülen 3 ölümcül kardiyovasküler hastalık (Kalp krizi, inme ve venöz tromboemboli) ile ortak mekanizmaya sahip ve bu hastalıkların oluşumunda yer alan sessiz bir hastalıktır. Dünyanın en büyük iki kardiyovasküler ölüm nedeni olan kalp krizi ve inmenin küresel sağlık öncelikleri olduğu halde üçüncü neden olan venöz tromboembolizm (VTE) veya bacak ve akciğerlerde oluşan kan pıhtıları, büyük ölçüde geri planda kalmıştır. Bu boşluğu gidermek üzere Uluslararası Tromboz ve Hemostaz Derneği (ISTH) dünya genelinde 175'den fazla sağlık/tıp ve hasta örgütleri ile birlikte Dünya Tromboz Günü (WTD) kampanyasını başlatmıştır.
Türk Hematoloji Derneği Genel Sekreteri ve Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi Hematoloji Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. A. Muzaffer Demir, Dünya Tromboz Günü ve hastalığın önemine dikkat çekerek, "Dünyada bu günle ilgili kampanyanın amacı halkı ve hekimleri bacakta ve akciğerde oluşan kan pıhtısının ölümcül olduğu, risk faktörleri ve önlenmesi konusunda bilgilendirmektir" diye konuştu.

Prof. Dr. Demir, trombozun atar ve toplardamar içinde kan pıhtısının oluşması ve kan akışını engellemesi durumu olduğunu belirterek, damar tıkanmasına bağlı olarak organ yetersizlikleri, sakatlıklar ve ölümlerin meydana gelebildiğini belirterek şöyle devam etti:

"Sakatlığa veya ölüme yol açabilen kalp krizi ve inmelerin (felç) halk tarafından bilinmekte, ancak üçüncü damar tıkanıklığı hastalığı olan "toplardamar tıkanıklığı" (venöz tromboembolizm, VTE)'nın yeterince bilinmemektedir. VTE de sakatlığa ve ölüme yol açabilir. VTE hem bacak derin damarlarında (derin ven trombozu-DVT) hem de akciğer damarlarında (pulmoner emboli-PE) ortaya çıkabilmektedir. Gebelik, lohusalık dönemi, doğum kontrol haplarının kullanımı, şişmanlık, hastaneye yatış, uzun süre hareketsiz yatmak, uzun süreli seyahatler, ortopedik ve genel cerrahinin büyük ameliyatları ve sigara kullanımı geçici risk faktörleri arasında yer almaktadır"
Bunun yanı sıra kanser, kalp yetersizliği, hastaneye yatış gerektiren dahili hastalıklar, felç ve böbrek- karaciğer gibi organ yetersizliğinin de VTE için risk faktörleri arasında yer aldığına işaret eden Prof. Dr. Demir, kalıcı risk faktörünün ise aile bireylerinde var olan bir genetik bozukluğun kişiye geçmesi ile oluşan yatkınlık olduğunu söyledi. Prof. Dr. Demir, ailesel trombozların daha çok gençlerde ortaya çıktığını da ifade etti.

UZUN YOLCULUKLAR RİSK OLUŞTURABİLİR

Bacak ve akciğerlerde kan pıhtısı oluşumunun önlenebileceğine dikkati çeken Prof. Dr. Demir, öncelikle bireylerin kendi taşıdıkları risk faktörlerini (aile öyküsü, geçici risk faktörlerini) bilmeleri gerektiğini söyledi. Uzun süreli yolculukların venöz tromboz oluşma riskini 2 kat arttırdığına işaret eden Prof. Dr. Demir, şöyle devam etti:

"6-8 saatten uzun süreli hava yolculukları başta olmak üzere tüm yolculuklar için her 1-2 saatte bir ayağa kalkılması ve yürünmesi, seyahat esnasında sigara kullanmaktan kaçınılması, baskı oluşturmayan rahat giysilerin tercih edilmesi, bacakların sık olarak kasılıp gevşetilmesi, oturma pozisyonunun sık değiştirilmesi, sıvı kaybının önlenmesi ve bu amaçla tercihen alkol içermeyen sıvıların içilmesi, varis çoraplarının kullanımı ve uzun süreli hareketsizliğe yol açabilecek yatıştırıcılar ile alkol kullanımından kaçınılması önerilir."

ÖLÜMLERİ AZALTMAK İÇİN FARKINDALIK OLUŞTURULMALI

Bacakta pıhtı nedeniyle oluşan derin ven trombozunun bacak ağrısı, hassasiyet ve şişlik yaparken, akciğerde anormal kan pıhtısı oluşumunun nefes darlığı, göğüs ağrısı, nefes almada güçlük ve öksürük ve bazen kanlı balgam yapabileceğini belirten Prof. Dr. Demir şunları söyledi:

"Böyle bir şüphe durumunda tanıyı doğrulamak için acilen bazı testler istenmekte ve hastalar kanama riski açısından hızlıca değerlendirilmektedir. Kanama riski yüksek değil ise sonuçlar çıkıncaya kadar kan sulandırıcı iğne veya haplarla tedaviye başlanır, teşhis doğrulandıktan sonra en az 3 ay, genellikle 3-6 ay boyunca ilaçlar kullanılmaktadır. Kan pıhtılarının oluşumu çevresel veya yaşam şekline bağlı da ortaya çıkabilir. Uzun yıllar boyunca sadece erişkinleri ilgilendiren bir hastalık grubu olarak bilinen trombotik olaylar son yıllarda pediatrik hematoloji ve genel pediatri pratiğinde sık tartışılan hastalık grupları içinde yerini almıştır"

Prof. Dr. Demir, tromboz hakkındaki bilinci artırmak, nedenleri, risk faktörleri, belirtileri ile bulguları hakkında farkındalık oluşturmak, tromboembolik hastalık nedeniyle ölümleri ve sakatlıkları azaltmanın önemli bir yolu olduğunu vurguladı.