Türk Bilim Adamlarından "Meteor Yasası" Talebi

EŞBER AYAYDIN - Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Fizik Bölümü Öğretim Üyesi ve "Türkiye Meteor Takip Sistemleri" proje yürütücüsü Doç. Dr. Ozan Ünsalan, Türkiye'ye düşen meteoritlerin bilimsel alanda kullanılması ve müzelerde sergilenebilmesi için yasalarda gerekli düzenlemeler yapılarak cisimlerin koruma altına alınması gerektiğini belirtti.

Doç. Dr. Ünsalan, AA muhabirine yaptığı açıklamada, bilimsel çalışmalar açısından meteoritlerin çok önemli olduğunu, bulunan cisme hiçbir şekilde çıplak elle dokunulmaması gerektiğini bildirdi.

Meteoritler üzerinde yapılacak incelemeler açısından bu parçalara zarar gelmemesinin büyük önem taşıdığına dikkati çeken Ünsalan, bulunan cismin alüminyum folyo ile toplanmasının önemine işaret etti.

Dünyanın birçok ülkesinde meteorlarla ilgili farklı düzenlemeler bulunduğunu ifade eden Ünsalan, bunlara ilişkin örnekleri aktardı.

Avustralya'da meteorların devlet müzelerine teslim edilmesi gerektiğini, müzelerin meteoriti bulan kişinin masraflarını karşıladığını belirten Ünsalan, Kanada'daki yasalara göre meteoritlerin toprak sahibine ait ve satılabilir olduğunu ama ihraç ve ithalatının devlet iznine tabi bulunduğunu dile getirdi. Ünsalan, Danimarka'daki yasalara göre meteoritlerin devlet malı kabul edildiğini, müzeye teslim edilmesi durumunda buluntunun piyasa değerinin ödendiğini aktararak, Hindistan'da meteoritlerin Hindistan Jeoloji Araştırma birimine ait kabul edildiğini, Japonya'da ise meteoru bulan kişinin sahibi sayıldığını söyledi.

Ünsalan, İsviçre yasalarına göre meteoritlerin devlete ait kabul edildiğini, bulan kişiye bir bedel ödendiğini vurgulayarak, "Amerika'da bir meteorit, bulunduğu arazinin sahibine aittir. Federal hükümete ait bir buluntu İçişleri Bakanlığınca sahiplenilir, aynı zamanda Smitshonian Enstitüsü tarafından da meteorit sahiplenebilinir." dedi.

"Türkiye'de düzenlemeye ihtiyaç var"

Türkiye'de meteoritlerle ilgili yasal düzenlemeye ihtiyaç duyulduğunu ve bunun bir an önce yapılması gerektiğini savunan Doç. Dr. Ünsalan, şöyle konuştu:

"Dünyada meteorlarla ilgili çalışma yapan ülkelerde meteor yasası diyebileceğimiz düzenlemeler mevcut ancak bizde bu düzenlemeler yok. Burada şu önemli, bunu hangi kategoriye sokacağız. Bir mevzuat düzenlenmesi gerekliliği var. Bu düşen meteoritler kültür varlığı olarak mı, tabiat varlığı olarak mı, maden varlığı olarak mı değerlendirilmeli. Mevzuatlara baktığımız zaman hiçbirine girmediğini görüyoruz. Bizim de çabamız bunların asgari kültür varlığı veya tabiat varlığı olarak değerlendirilmesi."

"Korunması için önlemler alınmalı"

Ege Üniversitesi ve TÜBİTAK tarafından hayata geçirilen "Türkiye Meteor Takip Sistemleri ve Ağı'nın Kurulumu, Ulusal Çarpma Kraterleri ve Meteoritleri Veritabanı'nın Oluşturulması" projesini hayata geçirdiklerini anımsatan Ünsalan, projenin sonuç bölümünde yapılması gereken düzenlemelere yer verdiklerini ifade etti.

Ünsalan, "Bir meteor düşmesi olayında, bölge yetkili mercilerce koruma altına alınmalı, uzman bilim insanları bölgeye intikal etmeli. Her bir kütle tek tek tartılmalı ve koordinatları GPS ile tespit edilmelidir. Kültür mirası varlığı olarak tescillenmelidir. Konu ile ilgili uzman araştırmacılar tarafından analizler yapılmak üzere büyük çoğunluğu araştırmacılara verilmeli, kalan parçaların bir kısmı, düştüğü bölgenin doğa tarihi müzesine, diğer kısımları da ülkede konuyla ilgili merkez bir müzeye bağışlanmalı ve halkın ziyaretine açılmalıdır." ifadelerini kullandı.