Türkiye Bireysel Emekliliği Sevdi

Dünyada olduğu gibi Türkiye'de de sosyal güvenlik sisteminin tamamlayıcısı olarak kurulan Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) gün geçtikçe büyümeye devam ediyor. 2004 yılında 15 bin kişinin bulunduğu sistem bugün 4 milyon 854 bin kişiye ve 31 milyar liralık fon büyüklüğüne ulaştı.

Yaşar Üniversitesi Aktüerya Bilimleri Bölüm Başkanı Yrd.Doç.Dr. Banu Özgürel, BES'in, tasarrufu kendi başına yapamayacak kişiler için oldukça faydalı bir birikim aracı olduğunu belirtti, ancak sistemde yer alanları, "getiri garantisi olmadığı" konusunda uyardı.

Banu Özgürel, insanların bu sisteme büyük getiri ve emeklilikte rahatlık beklentisiyle girdiğini belirterek "Ama vaad edilen rakamlar, eğer herhangi bir kriz yaşamazsak, aynı zamanda da siz fonlarınızı doğru kanallara yönlendirirseniz kazanılabilir. Örneğin, başlangıçta otomatik olarak seçilip hisse senedi ağırlıklı bir emeklilik fonuna yatırım yapılması ve borsanın değer kaybetmesi durumunda, katılımcıların fonları da değer kaybedebilir. Bu nedenle, yatırımcılar, en azından arada bir Emeklilik Gözetim Merkezi (EGM) üzerinden oturdukları yerden yatırımlarının ne durumda olduğunu kontrol etmeliler ve yatırımlarını kendi istedikleri fonlara yönlendirmeli" dedi.

BİRİKİMİNİZİ SİZ YÖNLENDİRİN

Yaşar Üniversitesi Öğretim Üyesi Yrd.Doç. Dr. Banu Özgürel, BES yatırımlarını takip etmenin önemli olduğunu belirterek şunları söyledi: "Yapılan katkıların fonlara aktarılması ancak müşterinin talebi doğrultusunda gerçekleşir. Eğer müşteri fonlarını yönlendirmezse başvuru sırasında sözleşmede planlanan yatırımın şekline göre otomatik olarak işlem gerçekleşir. Ancak, değişen ekonomik dengeler nedeniyle başlangıçta önerilen yatırım planı, beklenen kazancı sağlamayabilir. EGM'nin www.egm.org.tr sitesi üzerinden birikimlerinizin durumunu ve nerelere yatırıldığını öğrenebilirsiniz. Eğer birikiminiz istediğiniz düzeyde bir getiri sağlamamışsa yılda 6 kez fon dağılımınızı değiştirme şansına sahipsiniz. Talebiniz sigorta şirketleri tarafından en geç iki iş günü içerisinde gerçekleştirilmek zorunda. Genelde katılımcılar bu yöntemi kullanmıyor ve emeklilik zamanı geldiğinde beklenen kazancı elde edemediklerinde hayal kırıklığına uğrayabiliyor. Oysa, tüm BES poliçelerinde, 'Birikimimin yatırdığım katkı paylarına göre ve seçtiğim emeklilik yatırım fonlarının getirilerine göre değişkenlik gösterebileceğini ve getiri garantisi olmadığını biliyorum' cümlesinin altına imza atılıyor. BES satışı gerçekleşirken de bu durumun özellikle anlatılması gerekir."

İKİNCİ BİR HAYAT SİGORTASI HAYAL KIRIKLIĞI YAŞATMASIN

Türkiye'nin 1984 yılında hayat sigortası acı tecrübesini yaşadığını hatırlatan Özgürel, sözlerini şöyle sürdürdü: "1984'te başlayan hayat sigortasında, 'Siz ölürseniz tazminat ödeyeceğiz ama yaşarsanız da biriktirdiğiniz paranın yüzde 35'ini size vereceğiz' dediler. Ama insanlara bunun satışı gerçekleştirilirken gerçek dışı şeyler anlatıldı, sonuçta katılımcılar, 10 yıl sonra umdukları parayı değil de bir paket sigara parası aldı. Sektör uzun yıllar bunun sıkıntısını yaşadı."

Özgürel, benzer duruma düşmemek için önerilerde bulundu: "BES'te alınacak riski belirlemek katılımcıların elinde. Katılımcılar güvenli yatırım için daha az getiriye razı olup daha az risk içeren fonlara ağırlık verebilir veya daha fazla risk alarak fazla getiri sağlama ihtimali olan fonları seçebilir. Ayrıca fon dağılımı değişikliği hakkını kullanarak birikimlerinin dahil olduğu fonları değiştirebilirler."

RAKAMLARLA BES

Emeklilik Gözetim Merkezi'nin internet sitesinden alınan 10 Ekim 2014 verilerine göre; BES'in katılımcı sayısı, 4 milyon 853 bin 829, sektör fon büyüklüğü ise 31 milyar 269 milyon 600 bin TL'ye ulaştı. 30 bin 834 aracının çalıştığı sektörde, yerli ve yabancı 19 firma faaliyet gösterirken devlet katkısı fon tutarı da 2 milyar 476 milyon 100 bin TL olarak gerçekleşti. Bu yılın ilk 9 ay 10 günde 700 bin 774 kişi BES'e katıldı. BES'teki katılımcıların fon tutarı ise 2013 yılı sonuna göre yüzde 16,3 oranında arttı. 2004 başında sektörde 12 firma ve yalnızca 15 bin 245 katılımcı varken fon büyüklüğü 5 milyon 866 bin 764 TL'ydi. 12 firmanın 2'si hariç tamamı ya kapandı ya da ortaklıklarla isim değiştirdi.

İSTANBUL İLK SIRADA

BES'te en fazla katılımcının yerleşik olduğu şehirler yüzde 29,7 ile İstanbul, yüzde 9,3 ile Ankara ve yüzde 7,5 ile İzmir oldu. Bu illeri, Antalya, Bursa, Adana, Kocaeli, Muğla, İçel ve Konya izledi. BES katılımcılarından orta yaşta olanların katılımları daha fazlayken 25 yaş altındakiler ve 56 yaş üstündekilerin katılımının daha az olduğu görüldü. BES'e dahil olan kişilerin yaş ortalaması 38, ayrıca, fon büyüklüğünün yüzde 58'ine erkekler yüzde 42'sine de kadınlar sahip. Katılımcıların yüzde 67,5'i 25 - 44 yaş arasında. 2004'ten bu yana emekli olan katılımcı sayısı ise 13 bin 472 kişi.

TL İLK SIRADA

BES'te para birimine göre sözleşme ve sertifika dağılımına bakıldığında yüzde 98,68'i ise TL, yüzde 1,18'i dolar ve yüzde 0,14'ü ise avro olarak görülüyor. Şirket bazında BES'e katılımlara bakıldığında Garanti Emeklilik ve Hayat'ın 858 bin 170, Anadolu Hayat Emeklilik'in 829 bin 967, Avivasa Emeklilik ve Hayat'ın 707 bin 468, Allianz Yaşam ve Emeklilik'in 551 bin 171 ve Vakıf Emeklilik'in 315 bin 163 katılımcısı bulunuyor. Katılımcıların yüzde 28,9'u serbest meslek, yüzde 16,1 ev kadını, yüzde 8,2'si doktor veya eczacı, yüzde 8'i işçilerden oluşuyor.

LİDERLİK MARMARA'DA

Marmara Bölgesi yüzde 44 sözleşme adedi ve yüzde 48 katkı payı oranıyla birinci sırada. Ege Bölgesi yüzde 15,5 sözleşme adedi ve yüzde 16 katkı payı oranıyla ikinci, İç Anadolu Bölgesi üçüncü sırada yer alıyor. İki kategoride de son sırada Doğu Anadolu Bölgesi bulunuyor. Ege'den yaklaşık 650 bin BES katılımcısı bulunurken fon büyüklüğü 3 milyar 750 bin TL civarında. - İZMİR