2021 Yılı Bütçesi TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'nda

Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum, İzmir depreminde ağır hasarlı ya da yıkılmış binaların ortalama yüzde 30'unun 1990-2000 arasında, yüzde 70'inin ise 1990 öncesinde yapıldığını, 2000 yılından sonra yapılan binalarda yıkım da hasar da tespit etmediklerini söyledi.

Kurum, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'nda, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile bağlı kuruluşlarının 2021 yılı bütçesini sunumunda, bakanlığın 2021 yılı bütçesinin 3 milyar 378 milyon 164 bin lira, Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü bütçesinin ise 1 milyar 290 milyon 815 bin lira olarak belirlendiğini ifade etti.

İnsan odaklı, sağlıklı, güvenli ve kimlikli şehircilik anlayışıyla şehirleri afetlere hazırlamak için Türkiye'nin her yerinde kentsel dönüşüm ve sosyal konut hedefiyle çalıştıklarını belirten Kurum, kentsel dönüşüm kapsamında yatırım bedeli 39 milyar lira olan 110 bin konutun dönüşümünü başlattıklarını dile getirdi.

Yatırım bedeli yaklaşık 4 milyar lira olan 19 bin 766 konutun yapımını tamamlayarak hak sahiplerine teslim ettiklerini anlatan Kurum, 30 milyar lira bedelli 85 bin konutun inşa çalışmalarının devam ettiği bilgisini verdi.

Kurum, 98 bin 524 bağımsız bölümü riskli yapı olarak tespit ettiklerine dikkati çekerek, "Bu bağımsız bölümlerden 50 bin 822'sinin yıkımını gerçekleştirerek dönüşüm çalışmalarını başlattık. Toplam büyüklüğü 295 hektar olan 31 alanı riskli ilan ettik. Yine büyüklüğü 4 bin 641 hektar olan 95 alanı rezerv yapı alanı olarak belirledik. Kentsel dönüşümde inşa, kira yardımı, proje ve kamulaştırma gibi pek çok kalemde 6 milyar 800 milyon lira kaynak kullandık." diye konuştu.

"115 bin 581 sosyal konutun temelini attık"

Yapı denetimi kapsamında sadece son 2 yılda 102 bin 500 binayı denetlediklerini aktaran Kurum, "TOKİ eliyle, yatırım bedeli 44 milyar lira olan 115 bin 581 sosyal konutun temelini attık. 17 milyar 212 milyon lira bedelli 60 bin konut ve donatıların yapımını tamamladık." dedi.

Başta Elazığ, Malatya, İzmir ve Giresun'da olmak üzere doğal afetlerden etkilenen vatandaşlara 165 milyon lira destek sağladıklarını ifade eden Kurum, "12 milyar lira bedelli 32 bin afet konutunun yapımını başlattık. 3 bin 34 afet konutunu tamamladık. 20 bin 858 afet konutunun yapımı devam ediyor." bilgisini paylaştı.

Kurum, 22 ilde 6 milyon 132 bin metrekarelik 35 millet bahçesi açtıklarını, 50 milyon metrekarelik 237 millet bahçesinin çalışmasının da devam ettiğini belirterek, "441 bin 800 hektar alanı koruma altına aldık. 143 bin 909 hektar büyüklüğünde 2 özel çevre koruma bölgesi ve 297 bin 891 hektar büyüklüğünde 350 doğal sit alanı ilan ettik. Bunların 180 bin 975 hektar büyüklüğündeki 175'ini de kesin korunacak hassas alan ilan ettik." diye konuştu.

Çevre ve Şehircilik Bakanı Kurum, 116 kilometre bisiklet yolu ve 5 bin 737 metrekare gürültü bariyeri yaptıklarını dile getirerek, 287 kilometre bisiklet yolu, 54 bin 478 metrekare gürültü bariyeri çalışmalarının devam ettiğini, bisiklet yolu projeleri için 128 milyon lira, gürültü bariyerleri için yaklaşık 14 milyon lira destek sağladıklarını vurguladı.

Sıfır atıkla 11 milyar lira tasarruf

Sıfır Atık Projesi'ne ilişkin de bilgi veren Kurum, plastik poşet kullanımını yüzde 80 oranında azaltarak, 1 milyar 500 milyon lira, toplamda ise 11 milyar lira tasarruf sağladıklarını belirtti.

Kurum, 80 bin ton deniz çöpü topladıklarına, 27 yeni mavi bayraklı plaj kazandırdıklarına işaret ederek, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Çevre kirliliğinin önlenmesi amacıyla 30 bin çevre denetimi yaptık. Çevreyi kirleten 4 bin 47 tesise 202 milyon lira idari para cezası uyguladık. Yerel yönetimlerin çevre koruma projeleri için belediyelerimize 1 milyar 250 milyon lira destek sağladık. İller Bankamızla yerel yönetimlerimizin altyapı, üst yapı ve çevre düzenlemeleri çalışmaları için 9,7 milyar lira destek sağladık. 2/B ve tarım arazileri satışı kapsamında toplam 112 bin vatandaşımızın mülkiyet problemini çözdük. Hazineye ait tarım arazilerinin kiralanması kapsamında 569 milyon metrekare büyüklüğündeki Hazine arazisini çiftçimize ecrimisil bedelinin yarısı üzerinden kiraladık."

"6 bin 465 az hasarlı, 676 orta hasarlı binamız var"

İzmir depremine ve depremin ardından yapılan çalışmalara değinen Kurum, kentte 145 bin 677 bina ile 737 bin 291 bağımsız bölümde hasar tespit çalışmalarının tamamlandığını söyledi.

Ağır hasarlı, acil yıkılacak ve yıkık 647 bina, 4 bin 556 bağımsız bölüm tespit ettiklerini aktaran Kurum, şunları söyledi:

"6 bin 465 az hasarlı, 676 orta hasarlı binamız var. Bugün itibarıyla eşya tahliye çalışmaları biten bina sayısı 136, yıkımı biten bina sayısı 73'tür. 930 personelimizle yürüttüğümüz hasar tespit çalışmaları çok önemlidir. İzmir depreminde ağır hasarlı ya da yıkılmış binaların ortalama yüzde 30'u 1990-2000 arasında, yüzde 70'i ise 1990 öncesinde yapılmış yapılardır. İzmir'de 2000 yılından sonra yapılan binalarda yıkım da hasar da tespit etmedik. Bu da aslında devlet olarak, 1999 depremi sonrasında aldığımız tedbirlerin, inşaatlarda uyguladığımız yapı denetim çalışmalarımızın ne kadar doğru adımlar olduğunun bir göstergesidir."

Murat Kurum, İzmir tarihinin en büyük kentsel dönüşüm seferberliğini başlattıklarını vurgulayarak, ilk etapta yapılacak 5 bin konut için projelerin hazır olduğunu bildirdi. Yıkılan binaların bulunduğu 7 ayrı bölgede dönüşümü bu ay içerisinde başlatacaklarını ifade eden Kurum, "İlaveten, İzmir Şehir Hastanesi'nin yanında yer alan 1 milyon 380 bin metrekarelik rezerv alanımızda, zemin artı 4-5 katı geçmeyecek, yatay mimariye ve bölge dokusuna uygun yeni konutlarımızı da eş güdümlü bir şekilde başlatıp bir yıl içerisinde İzmirli kardeşlerimize teslim edeceğiz." dedi.

Elazığ ve Malatya'da sosyal donatılarıyla beraber toplam 26 bin 123 konut üretildiğini anlatan Kurum, Elazığ'da 19 bin 668 konut inşaatının da devam ettiğini dile getirdi. Yıl sonuna kadar yaklaşık 8 bin konutu teslim edeceklerinin altını çizen Bakan Kurum, 2021 yılının ilk yarısında da bütün yeni konutları Elazığlılara teslim edeceklerini bildirdi.

Kurum, Malatya'da ise 6 bin 81 konutun inşaatının hızla sürdürüldüğünü, Elazığ ve Malatya'da toplam 4 bin 665 köy evi ve 1382 ahır inşa edildiğini aktardı.

"Nüfusumuzun yüzde 71'i deprem riskli alanlarda yaşıyor"

Türkiye nüfusunun yüzde 71'inin deprem riskli alanlarda yaşadığına dikkati çeken Kurum, "Ne yazık ki son 100 yılda 80 bin vatandaşımız hayatını depremlerde kaybetti. Bugünkü tespitlerimize göre Türkiye'de 9,8 milyon bina, 28,6 milyon konut var. Türkiye genelinde 1,5 milyon, İstanbul'da da 300 bin bağımsız birimin acil bir şekilde dönüşmesi gerekiyor." diye konuştu.

Çevre ve Şehircilik Bakanı Kurum, 2012'de kentsel dönüşüm seferberliğinin İstanbul'dan başlatıldığını anımsatarak, "O günden bu güne 59 ilde 568 bin bağımsız bölümün bulunduğu 269 riskli alanda çalışmalara başladık. 81 ilde riskli 690 bin konut ve iş yerini yenileme çalışmalarını başlattık ve bu kapsamda riski alanlarda ve yapılarda yer alan 677 bin konut ve iş yerinin yıkım işlemlerini tamamladık." ifadelerini kullandı.

67 ilde 480 milyon metrekare alanı da rezerv yapı alanı olarak belirlediklerini vurgulayan Kurum, 33 ilde 161 kentsel dönüşüm ve gelişim proje alanı ve 11 ilde 16 yenileme alanı belirlediklerini söyledi.

Kentsel dönüşüm için bugüne kadar vatandaşlara ve belediyelere, kira, taşınma ve kamulaştırma yardımı olmak üzere 15,5 milyar kaynak kullandıklarını aktaran Kurum, şöyle devam etti:

"1 milyon 500 bin bağımsız bölümde ikamet eden 6 milyon vatandaşımızın can güvenliğini teminat altına alacak dönüşüm çalışmalarımız devam etmektedir. Yapı denetim sistemimizle 2001 yılı itibarıyla 798 bin binamızda 6,1 milyon konutumuzun denetimini tamamladık ve yapmış olduğumuz bu denetimlerle yapıların yüzde 40'ını depreme karşı teminat altına aldık. 24 milyon vatandaşımızın depreme karşı sağlam, güvenli konutlarda oturmasını sağladık. Halen devam eden 400 bin binanın denetimi de sürmektedir."

Kurum, Elektronik Beton İzleme Sistemi ile 116 bin yapıdan 8 milyon 357 bin çipli beton numunesi alıp incelediklerini belirterek, "Yapılara ait tüm ruhsat, iskan, proje, denetim, yapı sahibi, müteahhit gibi bilgilerin yer aldığı ve bütün Türkiye'de uygulanacak Bina Kimlik Sistemi'ni 2021 yılında devreye alıyoruz." dedi.

Kentsel dönüşüm faaliyetlerini de yürüten Toplu Konut İdaresi Başkanlığının (TOKİ) 18 yıl içinde 180 milyar lira yatırımla ürettiği 975 bin konutla, en çok konut üreten kamu kuruluşlarının başında yer aldığını vurgulayan Kurum, "4 milyon vatandaşımız TOKİ'nin ürettiği depreme dayanıklı, sosyal donatıları ve çevre düzenlemeleriyle kaliteli konutlarda oturuyor." diye konuştu.

Kurum, TOKİ'nin, deprem dönüşümü kapsamında bugüne kadar 61 ilde, 146 ilçede 164 bin konutluk kentsel dönüşüm projesini hayata geçirdiğini, yaklaşık 54 bin konutun plan ve proje çalışmalarının devam ettiğini dile getirdi.

Son iki yıl içinde 80 bin konutun teslimini yaptıklarını anlatan Murat Kurum, 46 milyar lira yatırım bedelli 111 bin konutun inşaatının devam ettiği bilgisini verdi.

Kentsel dönüşümün yoğun olarak devam ettiği İstanbul'da depreme hazırlık çalışmalarının da hızlı bir şekilde sürdürüldüğünü vurgulayan Kurum, "Bu kapsamda 72 bin binayı, yani 370 bin bağımsız birimi riskli yapı statüsünde yeniliyoruz. Bugün hemen hemen İstanbul'umuzun her ilçesinde yeni konutlar, yeni iş yerleri yapıyoruz. Bu kapsamda son 8 ayda Kağıthane'de, Üsküdar'da, Zeytinburnu'nda, Gaziosmanpaşa'da, Beyoğlu'nda, Kartal'da, Esenler'de 10 bin konutun temellerini attık." açıklamasını yaptı.

"Başkentte 44 bin konutluk çalışma başlattık"

Kurum, Ankara'da ise 28 kentsel yenileme projesinde 44 bin konutluk çalışma başlattıklarını, bunların 35 binini tamamlayarak hak sahiplerine teslim ettiklerini söyledi.

Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde ise terör olaylarından zarar gören şehirlerde 25 bin 115 konut, 21 okul, 16 cami, 12 taziye evi, 15 park ve bin 670 kilometre altyapı hizmetinin yapımını tamamladıklarını ifade eden Kurum, "Başta Diyarbakır olmak üzere tüm illerde çalışmalarımız olanca hızıyla devam etmektedir. Şu ana kadar kamu ve özel sektör eliyle yapılan kentsel dönüşümle, TOKİ konutlarımızla ve yapı denetim sistemimizle ülkemizdeki binaların yüzde 65'ini güvenli hale getirdik. Bu çerçevede 54 milyondan fazla vatandaşımızı afetlere karşı güvence altına aldık." dedi.

Kurum, kentsel dönüşümü sadece deprem riski altındaki alanların dönüşümü olarak görmediklerinin altını çizerek, sel ve heyelan riski altındaki bölgeler için Karadeniz Bölgesi İklim Değişikliği Eylem Planı kapsamında yeni konutlar ürettiklerini, ilk etapta Trabzon Araklı'da 118 konut ile Giresun Bulancak'ta 570 konutun yapımına başladıklarını belirtti.

Tarihi kent meydanlarının ihyası projesi kapsamında yenileme çalışmalarını sürdürdüklerini anlatan Kurum, 12 ilde 10 bin sanayi iş yerini projelendirdiklerini, 1420'sini tamamladıklarını, 3 bin 422'sinin yapımına da devam ettiklerini bildirdi.

Tarım Köy Projesi kapsamında 7 bin konutun yapımını tamamladıklarını dile getiren Kurum, Elazığ, Malatya, Ağrı ve Bingöl'de 6 bin 600 konut ve ahır için çalışmaların devam ettiğini kaydetti.

Çevre ve Şehircilik Bakanı Kurum, kentsel dönüşüm projeleriyle, otopark ihtiyacını giderecek bölgesel katlı otoparklar yaptıkları bilgisini de verdi.

(Sürecek)