Yetişkinlikte bağlanma stilleri ve bir kadın cinayeti: Pınar Gültekin

Statüsü, kendisi, vaadleri dahil red edilmişti üstelik zayıf bir varlık tarafından. Halbuki masallarda tüm statülü kahraman Prensler, prensesin hayranlığını ve aşkını kazanıyordu? Böyle bir şey gerçek olmamalı.

Bu haftaki yazımda masalların etkisinden bahsedecektim ama içime bu gün kor düştü, bağlanma ve suçtan bahsedeceğim.

Gerçeğin inkarıyla o olmasını istemediğimiz durum bir kez daha yaşandı, onu sevmediği için bir kadının canına kıyıldı.

İlk aşkımız annemizin memesi, evet bir organ. Daha sonra anne ile olan bağlanma ilişkimiz, daha sonraki ilişkilerimizi şekillendirmemize vesile oluyor. Anneyle bebeğin kurduğu bağın şekli ileride insanlarla bağ kurma şekline de yansıyor. Bağlanma demişken tabi ki Freud'u anarak başlamak ve Harlow, Erikson, Bowlby, Horowitz, Ainsworth gibi bağlanma üzerine inceleme yapan ünlü kuramcıları adlarını geçirmemek olmaz. 1979 yılında bebeklerin yabancı ortamlarda verdikleri tepkiler gözlemlenmiş ve zaman içerisinde bu kategoriler yetişkin bağlanma biçimlerini araştırmak için temel kavramlar olarak kullanılmıştır. Bowlby'nin (1973) bağlanma modeli ile benlik modeli "birbirini tamamlayıcı ve karşılıklı olarak birbirini doğrulayıcı biçiminde gelişir" görüşünden faydalanarak bağlanma stilleri tanımlanabilmektedir. Bu dört bağlanma stiline göre bebekler, yetişkin olduklarında aşağıdaki davranışları gösterirler.

En sağlıklısı, anneyle güvenli bağlanma yaşayan ve annenin geri geleceğini bilen ve güvenen bebekler yetişkinliklerinde güven temelli ilişki kurabilirler. Kendileri, dünya ve başkaları hakkında olumlu bakış açısı vardır. İçten samimi, doğal, pozitif bakış açısına sahip tutarlı davranışlar sergileyen iyi niyetli kişiler olurlar, problemlerinde etkin baş edebilme becerisine sahiptirler, başkalarında ders alabilir ve öğrenebilirler. Sevgilinizi kaşına, gözüne esprisine veya zekasına göre değil ilk olarak aramanız gerek özellik budur: güvenli bağlanma.

İkincisi kaçınmacı-Kayıtsız bağlanma stilidir, yabancıya karşı huzursuz olan bebekler yetişkinliklerinde başkalarıyla ilişki kurmakta çekinirler, kursalar bile o ilişkiye bağlanmakta çekinirler. Kendilerine karşı olumlu ama dünya ve başkaları hakkında olumsuz bakış açısı vardır. Partnerinden uzaklaşmaya çalışırlar. Bağlanma ihtiyaçları çıksa dahi savunmacı bir tavırla kendilerini muhafaza ederler. Bu tip bağlanması olan kişiler tıpkı "Yalnız Adam" filmindeki bağlanamayan karakter gibidir.

Üçüncüsü kaygılı- Korkulu bağlanma stilidir. Yabancıya karşı huzursuz ve bakım veren gelse dahi sakinleşemeyen bebekler yetişkinliklerinde kurdukları tüm ilişkilerde güven sorunu yaşarlar. Hatta bazı bebekler anneye vurmaktadır. Kendileri, dünya ve başkaları hakkında olumsuz bakış açısı vardır. Sürekli red edilme ve incinme duyguları yaşayıp bundan kaçarlar. İçten ve samimi ilişki kuramazlar, bu kendilerine ve başkalarına güvenememekten kaynaklanır. İçsel çatışmaları yıkıma kadar götürür.

Son bağlanma türü saplantılı bağlanmadır; tek başına kalamayan bebekler yetişkinliklerinde özgüvensiz olurlar ve saplantılı bir şekilde karşısındakine bağımlı olurlar. Kendileri hakkında olumsuz, dünya ve başkaları hakkında olumlu bakış açısı vardır. Başkalarının onayı ve kabulü çok önemlidir, ilişkiler üzerinde yoğun düşünmektedir. Başkalarına hizmet edip, terk edilmekte veya red edilmekten korkarlar. İkili ilişkilerinde sürekli kendilerini kanıtlama ihtiyacı hissettiklerinden ilişkilerini çıkmaza sokarlar, kendilerine ve ilişkide oldukları insanlara karşı yıkıcı olurlar.

Gelelim bağlanma stillerinin suç ile ilişkisine. 2013 yılında Türkiye'de ceza evlerinde yapılan "kasten adam öldürme suçu işlemiş hükümlü erkeklerin bağlanma stilleri üzerine yapılan bir araştırmada, kaçınmacı-kayıtsız ve kaygılı-korkulu bağlanması olan bireylerin öfke ifade biçimleri ve çocukluk çağı travmaları incelenmiştir. Buna göre, cezaevinde bulunan katılımcıların, yakın ilişkilerde kaygılı bağlanma düzeyi arttıkça, öfkenin ifade edilebilirliği de artmaktadır. Yakın ilişkilerde kaçınmacı bağlanma düzeyi arttıkça öfke duygusu da azalmaktadır.

Ayrıca; cezaevi grubunda yer alanların fiziksel ihmal, duygusal ve fiziksel istismara maruz kalma durumu, karşılaştırma grubuna göre anlamlı derecede yüksek bulunmuştur. Bu durumun kasten adam öldürme suçuyla ilişkili olabileceği düşünülmektedir.

Elde edilen bu bulgular sonucunda yakın ilişkilerde güvensiz bağlanma boyutunun, öfke ve çocukluk çağı travma yaşantısının suç¸ ve suç¸ davranışında risk faktörü olabileceği düşünülmektedir.

Buna göre sevgili kadınlar ve genç kızlar, yukarıda bahsettiğim güvenli olmayan üç bağlanma türünde ilişki kurma biçimi gösteren, öfke ifadesi kontrolsüz olan ve/ veya çocukluk çağı travmaları olan erkeklere karşı temkinli olun, sevme konusunda ise çokça düşünün. Sizin ile iyileşmeyecek, sizin gücünüz yetmez . Girmeyin o ızdırabın içine. Kurtulamıyorsanız, izinizi kaybettirin. Yaşam yerinizi, hayat koşullarınızı değiştirin. Hayatınız ve geleceğiniz için bunu yapmalısınız. İşte tüm bunları yaşamamak için çevrenize girecek insanları iyi tartın.

Kadın olmak çok zor, yaşamak daha zor.

Gerekirse sevmeyin, sevilmeyin.

Kaynaklar:

S. Ayan, Kasten adam Öldürme Suçu İşlemiş Hükümlü Erkeklerin bağlanma Stillerinin, Çocukluk çağı Travmalarının ve öfke ifade Biçimlerinin İncelenmesi, Maltepe Üniversitesi sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 2013

http://openaccess.maltepe.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/20.500.12415/445/465441.pdf?sequence=1&isAllowed=y

Santrock, Yaşam Boyu Gelişim, Nobel, Ekim 2017

Anahtar Kelimeler: Kadın cinayetleri, bağlanma stilleri, kasten adam öldürme, ızdırap, sevgi, aşk