Türk Araştırmacıdan Şeker Hastalığı İle İlgili Önemli Keşif

ABD'deki Joslin Diyabet Merkezi'nde görevli Türk bilim adamı Dr. Ercüment Dirice, Tip 1 diyabet hastalarında insülin salgılayan beta hücrelerinin gelişmesini sağlayan bağışıklık hücrelerini belirledi.

Joslin Diyabet Merkezi Adacık Biyolojisi ve Yenileyici Tıp Bölümü araştırmacılarından Dr. Dirice, "Tip 1 diyabette bağışıklık sistemi pankreastaki adacıklara saldırır ve insülin üreten beta hücrelerini yok eder. Daha önce pankreastaki adacıklara saldıran bağışıklık hücrelerinin, beta hücrelerini olumsuz etkilediği varsayılıyordu. Oysa laboratuvar ortamında obez olmayan diyabet hastası fareler üzerinde yapılan son araştırmalar, bağışıklık hücrelerinin aynı zamanda beta hücrelerinin gelişmesine yardımcı olduğunu da gösterdi" dedi.

Joslin Merkezi'nin 50 Yıl Madalyası Araştırması'na katılan, 50 yıl ya da daha uzun zamandır Tip 1 diyabet hastası olan bazı kişilerde hala beta hücrelerinin bulunduğunu ve insülin salgılamaya devam ettiklerini belirlediklerini söyleyen Dr. Dirici, bağışıklık hücrelerinin beta hücrelerinin gelişmesini tam olarak nasıl sağladığını, hangi hücrenin bu süreçte rol oynadığını bulmak için bir dizi araştırma yaptıklarını söyledi.

Araştırma sırasında obez olmayan diyabetik farelerin pankreas adacıklarından alınan bağışıklık hücreleri, diğer bir grup obez olmayan diyabetik farelere enjekte edildi ve beta hücreleri üzerindeki etkileri değerlendirildi.

Bağışıklık hücreleri arasında B ya da T hücrelerinin alt türlerinin bulunduğu belirlendi.

Dr. Dirice, beta hücrelerinin çoğalmasına B hücrelerinin değil de T hücrelerinin yol açtığını keşfetti.

B hücreleri verilen farelerde beta hücresi gelişiminde herhangi bir fark gözlenmezken T hücresi alt türlerinden CD4+ ve CD8+ verilen farelerdeki beta hücrelerinin sayısında kayda değer artış kaydedildiğine işaret eden Dr. Dirice, beta hücresi gelişiminin bağışıklık hücrelerinin adacıklara saldırması ve glikoz ile insülin etkisinden bağımsız olmaları durumunda görüldüğünü belirtti.

Hücre kültürleri ile yapılan deneylerde CD4+ ve CD8+ hücrelerinin inflamatuvar sitokinler ve kemokinler (Interleukin 2, Interleukin 6, Interleukin 10, MIP-1? ve RANTES) salgıladığını ve bunların da bir araya gelerek beta hücrelerinin artışına neden olduğu belirlendi.

Tip 1 diyabette patolojisinde bağışıklık hücrelerinin oynadığı rolün değiştiğini gösteren araştırma, beta hücreleri gelişiminde bu tür "çözünür faktörlerin" rol oynadığını ilk kez ortaya çıkarıyor.

Araştırmayı yöneten Harvard Üniversitesi Tıp Fakültesi'nden Doç. Dr. Rohit N. Kulkarni şunları kaydetti:

"Bağışıklık sisteminin tüm beta hücrelerini yok ettiği varsayıldığı için Tip 1 diyabet hastalarının ömür boyu insülin alması gerektiğini sanılıyordu. Ancak yaptığımız araştırma 50 yıldan uzun süredir Tip 1 diyabet hastası olan kişilerde bile bazı beta hücrelerinin hayatta kaldığını ve insülin salgılamaya devam ettiğini ortaya çıkardı. Belirlediğimiz bağışıklık hücreleri, beta hücrelerini koruyan ve geliştiren sinyaller gönderiyor. Elde ettiğimiz bulgular, bize yepyeni bir yol açtı. Bundan sonra bağışıklık hücrelerinin, insanlardaki beta hücreleri gelişimine etkilerini araştıracağız. CD4+ ve CD8+ hücreleri tarafından salgılanan kimyasallar, Tip 1 diyabetin önlenmesi için beta hücreleri gelişimini sağlayarak yeni bir tedavi seçeneği sunabilir."

"Diabetes" dergisinin Ocak sayısında yayımlanacak araştırmaya Çocuk Diyabeti Araştırma Vakfı'nın (JDRF) yanı sıra Türk Diyabet ve Obezite Vakfı da destek verdi.

Akdeniz Üniversitesi Biyoloji Bölümü'nden mezun olduktan sonra Tıbbı Biyoloji ve Genetik Bölümü'nde master ve doktorasını tamamlayan Dr. Dirice, halen Joslin Merkezi'nin Adacık Biyoloji ve Yenileyici Tıp Bölümü'nde araştırmacı olarak görev yapıyor. Dr. Dirice, 11. Avrupa Endokrinoloji Kongresi'nde Genç Araştırmacı Ödülü, Altan Günalp Tıbbi Araştırma Ödülü ve merkezi ABD'de bulunan JDRF Araştırma Ödülü'ne layık görüldü. - Ankara