Akaryakıt Piyasasında Kayıt Dışılık

Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) Denetim Dairesi Başkanı Mehmet İbiş, akaryakıt sektöründeki kayıt dışılıkla esas olarak ekonomik tedbirlerle mücadele edilebileceğini belirterek, "Adli ve idari tedbirler kayıt dışılığı ancak belli bir noktaya kadar düşürebiliyor. Ucu açık olduğu sürece ne yazık ki bu piyasada faaliyette olan kişiler bir şekilde bu cazibeden yararlanmak isteyecekler" dedi.

Kocaeli Sanayi Odası'nın (KSO) Nisan Ayı Meclis Toplantısı'nda petrol ve LPG piyasasındaki kayıt dışılığa ilişkin sunum yapan İbiş, ÖTV'siz deniz ve jet yakıtının amacına uygun kullanım yerine piyasaya arzının gerçekleştirilmesi gibi yöntemlerle karşılaştıklarını belirterek, bunun kayıt dışılığın oluşmasına ve vergi kaybının yaşanmasına sebebiyet verdiğini söyledi.

Akaryakıt ithal eden bazı dağıtım şirketlerinin teminat karşılığı vergi öteleme uygulamasını suistimal ettiğini savunan İbiş, "Örneğin, bir dağıtım şirketi 10 milyon liralık teminat karşılığında 100 milyon liralık ithalat yaptı. Sonra vergi idaresi, vergiyi istediğinde dağıtım şirketinin ortada bulunmadığı, ithal edilen ürünlerin de piyasaya arz edildiği anlaşıldı. Maliye Bakanlığı şimdi teminatı, ithal edilen ürünle birebir hale getirdi, buradaki kayıp da önlenmiş oldu" değerlendirmesinde bulundu.

Mehmet İbiş, akaryakıt sektöründeki kayıt dışılıkla esas olarak ekonomik tedbirlerle mücadele edilebileceğini dile getirerek, "Adli ve idari tedbirler kayıt dışılığı ancak belli bir noktaya kadar düşürebiliyor. Ucu açık olduğu sürece ne yazık ki bu piyasada faaliyette olan kişiler bir şekilde bu cazibeden yararlanmak isteyecekler" ifadesini kullandı.

"2014'te 110 bin saha denetimi yapıldı"

Kayıt dışılığı önlemek için alınabilecek önlemlere değinen İbiş, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Vergi oranı ve miktarlarının düşürülmesi gerekiyor. Maliye Bakanlığı, vergi gelirlerinin neredeyse beşte birini akaryakıt sektöründen elde ettiği için vergi oranının düşürülmesine pek yanaşmak istemiyor. Oran düşürülemediği için en azından ikame edilebilir ürünlerden alınan vergi farklılığının giderilmesi yoluna gidilmesi gerekiyor ki akaryakıt dışı ürünlerin amaç dışı kullanımı önlenebilsin. Kayıt dışılığı önlemek amacıyla yoğun saha denetimlerinin de yapılması gerekiyor. 2014 yılı içerisinde petrol piyasasında 110 bin saha denetimi yapıldı. Hemen hemen lisanslı piyasa faaliyetinde bulunan bütün tesislere ilişkin saha denetimleri yoğun bir şekilde yapıldı. LPG piyasasına ilişkin olarak da hemen hemen bütün tesisler yılda birkaç kez denetlenir hale geldi."

İbiş, "Kayıt dışılığı vergi ya da segmentler arası kayma, kaçağı da fiilen Türkiye'ye kaçak yollarla giren olarak sınıflandırırsak, şu an sektörde hangisi daha ağırlıklı?" sorusuna, "Aslında kayıt dışılık daha fazla görülüyor ve denetimlerin çoğu da oraya yönelmiş durumda. Kayıt dışılığa daha fazla meyil edildiğini görüyoruz çünkü onların satışı daha kolay. Özellikle denizcilik yakıtlarında ulusal marker olduğu için dağıtım şirketi gemiye fatura kesiyor, o markerlı ürünü içeri verdiği zaman tespitini yapmak da zor. Saha denetimlerimizde, dağıtım şirketinin satış verilerini aldık. Sattığı gemilere gittik, kayıtlarında yok. Artı ürünün teslim edildiği tarihte gemiler karasularında da değil" cevabını verdi.

Büyük elektrik kesintisi

Bir gazetecinin, "Türkiye'nin birçok bölgesinde yaşanan elektrik kesintisiyle ilgili EPDK soruşturma başlattı mı?" sorusu üzerine İbiş, şunları söyledi:

"Henüz olmadı. Biliyorsunuz TEİAŞ bizden lisans alan bir iletim lisansı sahibi. Elektrik kesintisinin kaynağı da TEİAŞ'ın yükü alma ve yükü atma işleminin zamanında gerçekleştirmemesinden kaynaklı olduğu anlaşıldı. Burada tabi diğer lisans sahiplerinin aleyhine mevzuata aykırı durumlar da oluşuyor. Doğalgazcılar için bile oluşuyor. Doğalgazı satamadığı için BOTAŞ, dağıtım şirketi 'bana günlük şu kadar gaz ver' diyor. Elektrik kesildiği için dağıtım şirketi alamıyor. BOTAŞ tutuyor 'sen süresinde günlük olarak şu kadar almadın' diye ceza uygularsa, bu uygulamanın sonucunda kusurlu olan, lisans sahibine gider mi onun incelenmesi lazım. Henüz açılmış bir soruşturma yok. Soruşturmalar zaten kurul kararıyla açılıyor. Henüz alınmış bir kurul kararımız yok."