Tarımsal Sulamada Tasarruf Sağlayacak Cihaz Geliştirdiler

YAVUZ KARADUMAN - Namık Kemal Üniversitesi'nde (NKÜ) geliştirilen tarımsal sulama zamanını hesaplayan cihaz sayesinde sulamada tasarruf sağlanacak.

NKÜ Ziraat Fakültesi Biyosistem Mühendisliği Öğretim Üyesi Prof. Dr. Fatih Konukçu, AA muhabirine yaptığı açıklamada, dünyada nüfusun barındığı bölgelerin yüzde 40'ında su stresi yaşandığını, bu nedenle su kaynaklarının tasarruflu kullanılması gerektiğini söyledi.

Dünyada suyun yüzde 75'inin tarımda kullanıldığını ve bunun çok verimli  yapılmadığını belirten Konukçu, şunları kaydetti:

"Dünyada, tarımda kullanılan suyun yüzde 50'si randımanlı. Bu oran ülkemizde ise yüzde 40. Bu şu anlama geliyor, kaynaktan saptırdığımız suyun 60 birimi kaybolup gidiyor. Bu 60 birim sudan eğer yüzde 10-15'ini tasarruf etmiş olsak aslında şehirlerde kullanılan tüm içme sularını hiç enerji veya çaba sarf etmeden elde etmiş olacağız."

Prof. Dr. Konukçu, tarımda gereksiz kullanılan suyun aynı zamanda ilaç, gübre ve diğer kirletici unsurları da ana su kaynaklarına taşıyarak kirlenmesine neden olduğunun altını çizdi.

-"Sulama iyi planlanmalı"

Tarımda suyun tasarruflu kullanılması için sulamanın iyi programlanması gerektiğini, kayıpların büyük çoğunluğunun sulamadan kaynaklandığını ifade eden Konukçu, şöyle konuştu:

"Sulamanın iyi programlanması, bitkinin ihtiyaç duyduğu zamanda, ihtiyaç duyduğu kadar su verilmesiyle mümkündür. Sulama zamanının anlaşılması için bazı belirteçler var. Bunlar, topraktaki nemin takibi, buharlaşma oranını hesaplayabileceğimiz atmosferik veriler ya da bitkinin kendisi.

Yaptığımız araştırmalarda bitkinin su stresi ölçümünün yapılacağı en uygun bölge gövdesi. Yani toprak, iklim ve diğer belirteçlerle kıyaslandığı zaman, direk bitkide stresi ölçmüş oluyorsunuz. Yani bitkinin kendi belirteci olan, bitkideki stresi ölçüp, 'evet sulama zamanı geldi, bu kadar su verelim' derseniz bu iyi oluyor."

"Bitkilerde su stresini ölçebilen cihaz geliştirdik"

Bitkilerin su stresini ölçebilen bir teknolojinin dünyada mevcut olduğunu ancak maliyetinin çok yüksek olduğunu anlatan Konukçu, "Bitkilerde su stresinin ölçülmesinde TDR denilen bir teknoloji kullanılıyor. Bu araştırma bazında yani çiftçi bazında asla kullanılmıyor. Çok pahalı bir cihaz olan TDR yaklaşık 10 bin avro civarında" diye konuştu.

TÜBİTAK tarafından desteklenen, NKÜ Ziraat Fakültesi Biyosistem Mühendisliği, Mühendislik Fakültesi, Teknik Bilimler Meslek Yüksek Okulu ve Tekirdağ Bağcılık Araştırma Enstitüsü ile yürütülen çalışma kapsamında bitkilerin su stresini ölçebilen, daha ucuz yeni bir cihaz geliştirdiklerini anlatan Prof. Dr. Konukçu, şunları kaydetti:

"Bizim geliştirdiğimiz cihaz TDR'den daha etkili çalıştı ve TDR'nin maliyetinin yaklaşık yüzde 3 maliyetiyle geliştirildi. Sistemin denemelerine meyve ağaçlarında başladık ve Trakya için çok önemli olan asma, kiraz ve elma bitkilerini seçtik. Hem Türkiye için de ticari olarak potansiyeli yüksek bitkiler. Bizim geliştirdiğimiz bu cihaz bitki gövdesinin elektriksel direncini ölçüyor, bu dirence bağlı olarak sulama zamanının geldiğini bize söylüyor. Bu yöntemin toprağa göre ve diğer belirteçlere göre çok daha etkili olduğunu gördük. Çünkü asma susuzluğa çok dayanıklı bir bitki, kökleri 5 metreye kadar gidebiliyor."

Konukçu, toprakta yapılan nem takibinin 1 metre derinliğe kadar yapılabildiğini ve yanıltıcı olabildiğini belirterek, "Halbuki bitki kökleriyle çok daha geniş hacme yayılarak su alıyor. Siz sulama zamanı gelmeden fazla sulama yapmış oluyorsunuz. Bunun çevreye zararı var, su kaynaklarını fazla kullanımına etkisi var. Bizim geliştirdiğimiz cihaz, bitki stresinin tam geldiği anda sulama yapılmasına fırsat verdiği için su kaynaklarının verimli kullanılmasına önemli bir katkı sağlayabiliyor" ifadelerini kullandı.