Soma'daki Facia Önlenebilir Miydi?

İstanbul Kemerburgaz Üniversitesi Meslek Yüksekokulu İş Sağlığı ve Güvenliği Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Fahri Erenel: Bu kaza önlenebilir miydi?

Ülkemiz maden kazalarında ölüm yoğunluğu açısından Dünya'da ilk üç sırayı, Avrupa'da ise ilk sırayı almaktadır. Ölümlü maden kazalarının %64'nün yeraltı kömür madenlerinde gerçekleştiği, ölen madencilerin %27'sinin yeraltında göçük altında kalarak, %19'nun grizu patlaması, %12'sinin araç kazası nedeniyle hayatlarını kaybettiklerini istatistiki veriler bize göstermektedir.

-Yasal mevzuatta yer alan konuların tam olarak yerine getirilmesi ve yerine getirildiğinin devlet kurumları dışında bağımsız denetçiler tarafından kontrol edilmesi ve denetlenmesi, mevcut denetimler şekilden öteye geçmemektedir.

-Denetimler, gece-gündüz, tatil günleri dahil aralıksız şekilde sürdürülmelidir. Eksikliği tespit edilenlere derhal iş durdurma karar verilmeli ve uygulanmalıdır. Mevcut uygulamada, iş müfettişlerinin yaptıkları denetim sonucuna göre Mülki makamlar karar vermektedir. Bu gecikmelere ve istismarlara neden olabilmektedir.

-Cezai sorumlulukların seviyesi yeterli caydırıcılığı sağlamaktan uzaktır. Sorumluluklarla paralel olarak artacak şekilde 5237 sayılı Türk Ceza Kanunda düzenlemeler yapılmalıdır.

-Maden ocaklarında çalışma "Çok Tehlikeli İşler" sınıfına girmektedir. 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu bu sınıfa giren işlerde alınacak tedbirlere yer vermekle beraber bu işlerin özelliğine yönelik tedbirleri içermekten uzaktır. Çok tehlikeli ve tehlikeli sınıf işyerleri için alınacak önlemler ayrı başlıklar altında ve ayrıntılı şekilde kanunda yer almalıdır.

-6331 sayılı kanunda yer alan "Mesleki eğitim alma zorunluluğu bulunan tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işlerde yapacağı işle ilgili mesleki eğitim aldığını belgeleyemeyenler işe alınamazlar. Tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde çalışacaklar, yapacakları işe uygun olduklarını belirten sağlık raporu olmadan işe başlatılamaz. Tehlikeli ve Çok Tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde karşılaşılacak sağlık ve güvenlik riskleri eğitimi aldığına dair ellerinde belge olmayanlar işe başlatılamazlar Çok tehlikeli sınıfta yer alan maden, metal ve yapı işleri ile tehlikeli kimyasallarla çalışılan işlerin yapıldığı veya büyük endüstriyel kazaların olabileceği işyerlerinde, risk değerlendirmesi yapılmamış olması durumunda iş durdurulur" ifadelerinde belirtilen konuların istisnasız yerine getirilmiş olması gerekir.

-Ücret ve çalışma şartlarının zorluğu nedeniyle Çalışan Devir Oranının yüksek olduğu bu sektörlerde sürekli değişen personel nedeniyle alınması gereken tedbirler yeteri kadar takip edilememektedir.

-Belirli periyotlarla risk değerlendirmelerinin eksiksiz bir şekilde yapılması ve gerekli önlemlerin gecikmeden alınması gerekmektedir.

-Acil durum planları ve yangına karşı önlemlerin sık sık, planlı plansız, değişik zamanlarda denemesi ve eksikliklerin süratle tamamlaması önem taşımaktadır.